1326 – Kapituła warmińska wystawiła dla Pieniężna uzupełnienie dokumentu lokacyjnego, w którym znalazł się opis 24 łanów, stanowiących ziemię wspólną miasta. Okazją do wystawienia tego dodatkowego dokumentu był bliżej nieznany spór między mieszczanami nie posiadającymi własnych gruntów o prawo do korzystania z miejskich pastwisk.
>> Sz. DW, s. 266.
1331 – Pod Płowcami na Kujawach król Władysław Łokietek stoczył zwycięską bitwę z wycofującymi się spod Kalisza Krzyżakami. Był to pierwszy przypadek zdecydowanego zwycięstwa rycerstwa polskiego nad zakonem.
>> Łoj. Kal. hist., 15 stycznia.
1378 – W Kaliszu zm. Jarosław Bogoria ze Skotnik /sandomierskie/, arcybp gnieźnieński, stronnik i doradca króla Władysława Łokietka, bliski współpracownik Kazimierza Wielkiego. Zwolennik pokojowej polityki wobec Krzyżaków.
>> WEP V, s. 227.
1410 – Król Władysław Jagiełło zwija oblężenie Malborka. Długosz podaje, że fakt ten miał miejsce 2 dni później.
>> Wap. I, s. 271; Dług. Rocz. XI, s. 167–168.
1415 – Król Władysław Jagiełło z miejsca zwanego Dobrestanie, gdzie bawił na łowach, wysłał list do w. mistrza, w którym to piśmie wyłuszcza skargi na podwładnych w. mistrza. Ponadto król wyraża zdziwienie, że wsie mające być w polskich rękach dalej dzierżą Krzyżacy, oraz że jeńcy, których zobowiązano się uwolnić, nadal trzymani są w więzieniach krzyżackich.
>> Wap. I, s. 383.
1422 – Zawarty został rozejm w wojnie polsko-krzyżackiej. Do zawarcia pokoju nakłaniali w. mistrza poddani zakonu. Strona polska natomiast zaniepokojona była nadciągającymi z zachodu posiłkami dla Krzyżaków.
>> KMW 1965, s. 486.
1448 – Leonard Roethoese uzyskał na uniwersytecie w Bolonii doktorat dekretów. Urodzony w Gdańsku, chodził do szkoły parafialnej na Starym Mieście w Elblągu. Później jurysta mistrza inflanckiego i wielkiego mistrza.
>> KMW 1989, s. 9.
1461 – Frydland (obecnie Prawdinsk) podstępnie odebrany Polakom. Stało się to w nocy o godzinie 11-tej, kiedy to pleban miejscowy wprowadził Krzyżaków do miasta.
>> Wap. III, s. 422.
1462 – Zwycięska bitwa wojsk polskich pod dowództwem Piotra Dunina w pobliżu wsi Świecin /rejon Lęborka/. Polacy zdobyli 200 wozów taborowych, 15 dział, wzięto do niewoli 70 jeńców. Zginął krzyżacki d-ca Fritz Raweneck. Piotr Dunin został ranny.
>> Now., s. 260–261; Jasien. Polska J., s. 200.
1520 – Księżna mazowiecka Anna odpowiadając na skargę w. mistrza Albrechta stwierdziła, że w czasie wojny straty ponoszą poddani obu walczących stron. Równocześnie tłumaczyła udział w wojnie jej synów po stronie polskiej wyraźnym rozkazem króla Zygmunta.
>> Bis. WP, s. 275.
1547 – Zm. w Legnicy książę Fryderyk II /ur. 12.02.1480/, z rodu Piastów, od 1405 samodzielnie rządził księstwem. Związany z Jagiellonami przez małżeństwo z Elżbietą Jagiellonką. W 1525 r. był uczestnikiem rokowań w sprawie sekularyzacji Prus, zwolennik niezależności władztwa Albrechta od Korony.
>> WEP IV, s. 38.
1571 – Król Zygmunt August wydaje mandat, pozwalający na przebywanie w Gdańsku kaprom królewskim. Port w Pucku nie był bowiem bezpiecznym dla tego rodzaju przedsięwzięcia.
>> Lepszy, Dzieje, s. 121.
1635 – Bp warm. Mikołaj Szyszkowski jako pierwszy użył przy dotychczasowym swoim tytule zwrotu „et Sambiensis”.
>> Sz. DW, s. 142.
1679 – W Gdańsku zm. Ernest Kadau /ur. tamże 3.03.1618/, złotnik. Uczył się fachu od swego ojczyma H. Polmanna, był starszym cechu. Wykonywał naczynia liturgiczne dla kościołów w Gdańsku, Elblągu i Królewcu.
>> Or. SBWPKiZM I, s. 114.
1697 – Król August II Sas mianował członka Tajnego Gabinetu Jana Jerzego Przebendowskiego wojewodą malborskim. J.J. Przebendowski popierał plany Augusta II zmierzające do opanowania Prus Książęcych, domagał się ponadto odebrania Elbląga, rewindykacji Lęborka i Bytowa.
>> Or. SBWPKiZM II, s. 95.
1733 – Kapituła warmińska podjęła uchwałę o zdeponowaniu klejnotów w Gdańsku oraz o zwolnieniu kanoników od rezydowania przy fromborskiej katedrze na czas zawieruchy w Polsce /chodziło o destabilizację w związku z wyborem Stanisława Leszczyńskiego na króla oraz o podejrzane ruchy wojsk rosyjskich maszerujących na zachód/.
>> KMW 1985, s. 30.
1770 – Ur. Karl Friedrich hrabia von Lehndorf, uczestnik wojny 1806 roku /major/, w 1833 wycofał się ze służby w wojsku pruskim jako generał lejtnant i osiadł w swej rodowej posiadłości Stynort. W 1845 mianowany mistrzem dworu, a 1853 odznaczony Orderem Orła Czarnego. Zm. w Królewcu 7.2.1854.
>> Toe., s. 360.
1780 – Zm. Ignacy Żaba /ur. 16.08.1713 na Białorusi/, eksjezuita, teolog, rektor Akademii Wileńskiej, rektor kolegium w Braniewie. Pełnił wiele funkcji zakonnych i oświatowych w północnowschodniej części ówczesnej Rzeczypospolitej.
>> Or. SBWPKiZM II, s. 227.
1823 – W Smolhowie na Polesiu ur. Władysław Syrokomla /właśc. Ludwik Kondratowicz/, zm. 3.09.1862 w Wilnie, poeta, tłumacz. Więziony za udział w patriotycznych manifestacjach. W twórczości wyraźnie wyodrębnia się tematyka stosunków społecznych wsi, krzywda pańszczyźnianego chłopa. Jego utwory osiągnęły wielką popularność dzięki prostej formie, zbliżonej do twórczości ludowej.
>> WEP XI, s. 172.
1845 – Z Litwy pruskiej do Brąswałdu na Warmii przybył ks. Franciszek Kaupowicz i początkowo objął parafię jako administrator. W 1855 r. otrzymał uprawnienia proboszcza i pozostał na tej funkcji do śmierci /14.07.1871/. Stworzył on w Brąswałdzie swojego rodzaju „polską akademię”, biskup przysyłał mu bowiem Niemców kleryków, którzy chcieli poduczyć się polskiej mowy.
>> KMW 1980, s. 401–404.
1879 – W Tylkowie k. Pasymia ur. August Kiwicki /zm. 4.03.1950 w Dłużku k. Nidzicy/, działacz mazurski. Czynny i prześladowany podczas plebiscytu. Działał także w Związku Polaków w Niemczech. Mimo terroru kształcił swe dzieci w szkołach polskich. Zmuszony do opuszczenia Prus Wschod. po ukazaniu się książki Melchiora Wańkowicza „Na tropach Smętka”. Martyrologia rodziny Kiwickich odbiła się szerokim echem w prasie polskiej. Przed 1939 rokiem mieszkał w Działdowie. W czasie okupacji ukrywał się, współpracując z AK. Po 1945 powrócił na Mazury.
>> Or. SBWMiP, s. 157–158.
1880 – W Poznaniu ur. Władysław Pieniężny /zm. 3.03.1940 w Młynowie na Wołyniu/, redaktor, działacz społ.-oświat., brat Seweryna sen., z którego inicjatywy przybył na Warmię. Władysław po śmierci Seweryna kierował „Gazetą Olsztyńską” do lipca 1914, kiedy to został powołany do wojska niemieckiego. Tak przed, jak i po I-szej wojnie światowej brał czynny udział w ruchu polskim na Warmii. Szykanowany przez władze niemieckie. Po 1939 roku ukrywał się. Zmarł na cukrzycę, z braku insuliny.
>> Or. SBWMiP, s. 252–253; Chł. Lud., s. 91.
1894 – We wsi Swornegacie k. Chojnic ur. Franciszek Gierszewski, organista, działacz plebiscytowy. Organizował Straż Mazurską w rejonie Dąbrówna, był łącznikiem między Dabrównem a Olsztynem, współpracując z ks. Ziemkowskim i drem Wilimskim. Jako organista w kościele farnym w Działdowie zasłużył się jako organizator chórów.
>> Or. SBWMiP 1963, s. 86.
1908 – Sąd w Szczytnie skazał na konfiskatę „Wybór pism” Marii Konopnickiej. W tym czasie do książek zakazanych wyrokami sądowymi należały m.in. także „Wieczory pod Lipą” Lucjana Siemieńskiego oraz „Życiorys ks. Mieczysława Ledóchowskiego, kardynała i arcybiskupa gnieźnieńskiego i poznańskiego”.
>> KMW 1967, s. 364.
1917 – W gmachu Teatru Polskiego na Pohulance w Wilnie pierwszy dzień obrad „Sejmu Litewskiego”. „Niezależna Litwa” organizowana pod dyktando Niemców. W zgromadzeniu brało udział 214 delegatów, którzy wypowiedzieli się za utworzeniem niezawisłego państwa litewskiego w granicach etnograficznych. Wybrano 20-osobową Radę Litewską /Tarybę/, jej przewodniczącym został Antanas Smetona. Polacy, Żydzi i Białorusini na współpracę z Tarybą nie zgodzili się.
>> Rusz. I, s. 307.
1921 – W Anglii odbyło się poświęcenie remontowanych tam torpedowców ORP „Kaszub”, ORP „Krakowiak” i ORP „Kujawiak”. Okręty te jeszcze tego samego dnia wyruszyły do Gdańska.
>> Cies. PMW, s. 29.
1926 – „Gazeta Olsztyńska” uznana została za najlepiej redagowaną gazetę polską w Niemczech. ocena ta pochodziła od Tadeusza Katelbacha, pracownika Poselstwa Rzeczypospolitej w Berlinie, który rok później faktycznie kierował Centralą Prasową Związku Polaków w Niemczech.
>> KMW 1986, s. 181.
1939 – W Puszczy Kampinoskiej poległ Jerzy Kentzer, syn Tadeusza, działacza społecznego z Pomorza, który w czasie plebiscytu był aktywny na Warmii. Jerzy Kentzer był absolwentem Szkoły Podchorążych Kawalerii w Grudziądzu.
– Najnowszy okręt podwodny polskiej marynarki wojennej „Sęp”, poważnie uszkodzony wybuchami bomb głębinowych, wpłynął do portu szwedzkiego Nynaeshamn, gdzie został internowany.
– Na wileńskim cmentarzu „Na Rossie” przy grobie, gdzie obok matki złożone zostało serce Józefa Piłsudskiego, żołnierze Armii Czerwonej zastrzelili 3-ch żołnierzy polskich pełniących wartę honorową, którzy nie rzucili broni na wezwanie.
>> Or. SBWMiP, s. 154; Per. Wielkie, s. 15, 120; Kolb. Kresy, s. 170.
1941 – Aresztowano i osadzono w obozie koncentracyjnym Stutthof Bronisława Chabowskiego, organistę, nauczyciela szkoły polskiej w Gietrzwałdzie i Stanclewie /1930–1934/. Prowadził wszechstronną pracę oświatową w miejscowościach, w których pracował. Szczególnie zasłużony jako dyrygent chórów. Krótko po zwolnieniu ze Stutthofu zmarł na skutek choroby, której nabawił się w obozie.
>> Fil. Wopt, s. 19–20; Or. SBWMiP, s. 72.
1944 – Działacz mazurski Jerzy Burski, z upoważnienia Mazurów przebywających na Lubelszczyźnie, wygłosił przemówienie na I-szym zjeździe Stronnictwa Ludowego. Na kilka miesięcy przed wypędzeniem Niemców z Prus Wschodnich powiedział m.in.: „Krzyżak usuwał, niszczył i mordował chłopa – Mazura. Lecz chłop mazurski zaciął się i trwał nawet wtedy, kiedy wyrugowano język ojczysty /…/ My przez kordon nie mogliśmy przedrzeć się do swoich. Jednak wielowiekowa walka nas nie złamała i ja proszę o przyjęcie ludu mazurskiego w poczet Stronnictwa Ludowego”.
>> Faj. RL, s. 26–27.
– W Głównej Kwaterze Adolfa Hitlera oceniono sytuację na pograniczu Prus Wschodnich jako niebezpieczną (20 listopada 1944 Hitler przeniósł się do gmachu Kancelarii Rzeszy w Berlinie.
>> Grue. Życie, s. 153.