1411 – Trwają rokowania gdańszczan z Krzyżakami, którzy zablokowali port, zamykając go łańcuchem. Gdańszczanie zamurowali bramę wiodącą do zamku.
>> Gór. PkwP, s. 148.
1445 – Biskupi pruscy wystąpili wspólnie przeciw Związkowi Pruskiemu. Biskupi żądali rozwiązania antykrzyżackiej konfederacji, która miała być jakoby sprzeczna w 5 punktach z prawem kościelnym i cesarskim.
>> Gór. PkwP, s. 188.
1512 – Kapituła fromborska wybrała Fabina z Łężan /von Lusian, von Lossainen/ na bpa Warmii. Jednym z wyborców był dr Mikołaj Kopernik.
>> Achr., s. 88; KMW 1966, s. 330.
1521 – Czteroletni rozejm, zwany też kompromisem toruńskim, kończy wojnę pruską. W tym czasie cesarz Karol V i król węgierski Ludwik II mieli rozstrzygnąć polsko-krzyżacki spór i orzec, czy w. mistrz Albrecht ma obowiązek złożyć przysięgę wierności królowi polskiemu.
>> Bis. Wp, s. 449; KMW 1994, s. 5; Szos. Dz. WiM, s. 48; Cynar ZA, s. 18.
1692 – We Fromborku zm. Stanisław Bużeński, kan. warm., gnieźnieński i krakowski, prawnik historyk, sekretarz królewski. Doktorat obojga praw uzyskał na Akad. Krakowskiej. Około 1682 r. osiadł na stałe we Fromborku, był dziekanem kapituły i odgrywał ważną rolę. Bogatą bibliotekę i rękopisy przekazał uniw. krak. i kolegium jez. w Braniewie. Od r. 1689 piastował godność wikariusza gen. diec. warm. Napisał obszerne dzieło „Żywoty arcybiskupów gnieźnieńskich”, które z łacińskiego i niemieckiego na polski zostało przetłumaczone w połowie XIX w.
>> Or. SBWPKiZM, I, s. 31.
1733 – Odbyło się posiedzenie kapituły warm., na którym opracowano memoriał oskarżający Prusy Książęce o wyrządzanie mieszkańcom Warmii różnego rodzaju krzywd. Zostały one wyliczone w 15 punktach. Dokładna treść tego dokumentu nie jest znana. Historycy domyślają się jednak, że była w nim mowa przede wszystkim o porywaniu ludzi do wojska pruskiego, czynienie krzywd rybakom warmińskim na Zalewie Wiślanym, zarzucanie Warmii złą monetą i utrudnianie pracy misyjnej duchownym katolickim – działającym na obszarze Prus Książęcych.
>> KMW 1985, s. 23–24.
1735 – W Pruskiej Iławie ur. Jan Gotfryd Gusovius /Guzowiusz, Guzowski/, kazn. polsko–ewang., pisarz i tłumacz, lektor jęz. polskiego. Zm. w Gdańsku 3.9.1785.
>> Or. SBWPKiZM, I, s. 82.
1745 – W Radomiu zm. Antoni /imię zakonne Tadeusz Hossius /Hozjusz?//, pijar, pedagog, aptekarz, muzyk. Uczył w różnych zakładach pijarskich, prowadził aptekę w Piotrkowie i Radomiu, komponował muzykę kościelną. Ur. w Barczewie 29.6.1674 r.
>> Or. SBWPKiZM, I, s. 82.
1812 – W Warszawie zm. Marcin Nikuta, pedagog, filozof, moralista, filantrop. Kształcił się w Królewcu, był tam bibliotekarzem bibl. uniwersytec. Od 1766 r. wykładał w Szkole Rycerskiej w Warszawie /poetyka, retoryka łac., prawo natury, prawo cywilne, logika, nauka moralności, ekonomia/. Początkowo posługiwał się jęz. niemieckim, lecz już w 1768 r. posługiwał się wyłącznie jęz. polskim. Znał także grecki, francuski i włoski. Nobilitowany w 1775 r., otrzymał tytuł „konsyliarza JKMci”. Ur. w 1741 r. w Tylkowie k. Pasymia.
>> Or. SBWPKiZM, II, s. 59–60.
1831 – W nocy z 5 na 6 kwietnia powstańcy polscy zdobyli Połągę i zmusili rosyjską komendę /ok. 230 ludzi/ do szukania schronienia w Prusach. Wojskowo–geogr. znaczenie miasta było ogromne, lecz Polacy wkrótce zostali zeń wyparci, gdyż wpędzone do Prus oddziały rosyjskie zostały zaopatrzone przez Prusaków amunicję i broń i po połączeniu z posiłkami z Kurlandii wróciły na ziemię polską.
>> Szos. PW, s. 17.
1843 – Król pruski wydał rozporządzenie dotyczące opracowania planów rozbudowy fortyfikacji w Giżycku, tak by na jesieni tegoż roku mogły ruszyć roboty ziemne przy budowie tej twierdzy.
>> Toe., s. 377.
1848 – W Reszlu doszło do starć ludności z wojskiem. Zajścia rozszerzyły się na Kętrzyn i inne miejscowości. Miejscowe garnizony nie potrafiły opanować sytuacji. Ściągnięto posiłki z Królewca. Spokojniej było w powiatach nidzickim, piskim, szczycieńskim i ostródzkim, gdzie elementów rewolucyjnych pozbyto się, zarządzając pobór do wojska.
>> Z dziejów, s. 141; Gęb. Pod, s. 15.
– W Olsztynku powstał Klub Konstytucyjny, skupiał on przedstawicieli z powiatów ostródzkiego, nidzickiego i olsztyńskiego.
>> KMW 1960, s. 533.
1874 – w Słąwce Małej k/Nidzicy ur. się Robert Budzinski, malarz, grafik i pisarz niemiecki, piewca „odkrywca” piękna Prus Wschodnich. (zm. 27.02.1955 w Niemczech).
>> Kruk Sz., s. 284
1880 – W Kornatowie k. Chełmna ur. Leon Wojnowski, ziemianin, działacz społ.-narod. na Mazurach i Pomorzu. Zm. 4.2.1942 r. w Radlinie k. Lublina.
>> Or. SBWMiP, s. 334.
1902 – Landrat ostródzki w oficjalnym piśmie stwierdza, że: „Polski Bank Ludowy w Lubawie stał się istotnym gospodarzem całego powiatu ostródzkiego. Co więcej, stwierdza się, że nawet gospodarze niemieccy zwracają się po pożyczki do Banku Ludowego w Lubawie i tym sposobem podporządkowują się Polakom”.
>> Z dziejów, s. 143.
1909 – W Warszawie ur. Irena Pietrzak-Pawłowska, historyk, prof. zwyczajny UW. Autorka wielu prac nauk. dotyczących Warmii i Mazur. Zm. 8.11.1994 r. w Warszawie.
>> Or. Twórcy, s. 135–136; Gaz. Wybor. Stoł., 1994, 9 list., s. 13.
1923 – W parlamencie niemieckim odrzucony został wniosek dotyczący szkolnictwa dla mniejszości narodowych. Wniosek ten na prośbę Jana Baczewskiego zgłosiła partia komunistyczna.
>> KMW 1960, s. 180.
1925 – Okręg partyjny NSDAP Prusy Wschodnie /Gau/ został powołany w Wystruci na zgromadzeniu zwołanym przez hitlerowców z Królewca. Wystruć była wówczas b. silnym ośrodkiem ruchu hitlerowskiego.
>> KMW 1985, s. 286; WiM 1987, nr 19, s. 7.
1932 – W Olsztynie odbył się zjazd Polskiej Partii Ludowej, na którym ustalono, że z listy polskiej do sejmu pruskiego będą kandydować: Juliusz Malewski, Gustaw Leyding, Jan Lenga, Franciszek Sypniewski, Michał Lengowski i Wiktor Kuhn.
>> Wrzes. Rp/WMiP, s. 260–261; Sik. Galop., s. 146.
1933 – Aresztowany został Gustaw Leyding /junior/. Postawione mu zarzuty były sfingowane. Po zwolnieniu z więzienia, wiedząc, że grozi mu ponowne aresztowanie, uciekł do Polski.
>> Szczyt., s. 298.
– Aresztowany został także Franciszek Grzeski, działacz ruchu robot. w Prusach Wsch. /KPD/, znany jako wybitny mówca. Wielokrotnie brał udział w partyjnych zjazdach w Królewcu i Berlinie. Był radnym m. Olsztyna. Trzykrotnie z ramienia KPD kandydował na posła do Reichstagu. Więziony był w obozie koncentracyjnym w Dachau i tam zamordowany. Ur. ok. r. 1885 w Szałstrach k. Olsztyna.
>> Or. SBWMiP, s. 123.
1934 – Tę datę nosi akt oskarżenia przeciw komunistom ze Szczytna, którzy „podjęli działania mające na celu zmianę przemocą konstytucji niemieckiej”. Proces przeciw szczycieńskim komunistom miał najprawdopodobniej związek z włamaniem w 1931 r. do magazynu z bronią, z którego zabrano 12 karabinów oraz pewną ilość amunicji. Był to czas, kiedy KPD przechodziła do konspiracji.
>> Szczyt., s. 245.
1945 – Przedstawiciele władz polskich rozpoczynają urzędowanie w Olsztynku, Dąbrównie, Nidzicy, Piszu, Ełku i Węgorzewie.
>> Woj. Warmia, s. 47; KMW 1974, s. 301.