997 – Św. Wojciech przebywa w Gdańsku /data hipotetyczna/.
>> Rocz. Gd. 1956, XV, s. 18.
1242 – Szpital w Elblągu oddany został pod patronat zakonu krzyżackiego. Szpital ten nosił nazwę św. Ducha i NMP Dziewicy. Tym samym aktem oddano pod krzyżacki patronat szpital toruński oraz wszystkie inne szpitale, jakie miały w przyszłości powstać na Ziemi Chełmińskiej i w Prusach.
>> KMW 1971, s. 508.
1327 – Zakon krzyżacki wystawił dokument lokacyjny dla miasta „Knipaw” na wyspie zwanej Vogtverder. Inna nazwa tego miejsca „Pregołoujście” /Pregelmuende/ nie utrzymała się i została wyparta przez „Kneiphof”. Zwano je też „Nowym Miastem Królewcem”. Zakon zastrzegł sobie obecność przy wyborze władz nowo powołanego ośrodka miejskiego.
>> KMW 1992, s. 226.
1411 – W Gdańsku Krzyżacy podstępnie uwięzili i ścięli burmistrzów Konrada Letzkau, Bartłomieja Hechta oraz radcę Bartłomieja Grosse. Ciała zamordowanych wrzucono do fosy. Była to zemsta za poddanie się Gdańska Polsce po bitwie grunwaldzkiej.
>> Gór. PkwP, s. 148; WiM zarys, s. 155–156; Og. Dz. II, s. 88.
1416 – Metropolita ryski arcybiskup Jan von Wallenrode oświadczył, że jeżeli w ciągu sześciu dni nie zakwestionuje wyboru Jana Abeziera na biskupa warmińskiego, wyda oficjalną proklamację, co też uczynił 13.4.1416 r. Decyzja metropolity ryskiego miała w tym wypadku moc szczególną, gdyż tron papieski wówczas nie był obsadzony.
>> Achr., s. 56.
1498 – Książe saski margrabia Miśni Fryderyk obrany został w. mistrzem zakonu krzyżackiego. Odmówił złożenia hołdu Polsce i uznania traktatu toruńskiego z 1466 r.
>> WEP, IV, s. 39.
1519 – Mikołaj Kopernik przebywał w Gietrzwałdzie i Gryźlinach. W pierwszej z tych miejscowości uprawomocnił objęcie 4 łanów przez Urbana Guntera po zbiegłym Jakubie Rape. Za wchodzącego w posiadanie gruntu poręczył wieczyście Paweł Gunter. Nowy gospodarz otrzymał na zagospodarowanie 4 konie, 4 wieprze, 2 krowy, 10 korcy owsa, 2 korce jęczmienia, 1 kocioł, wóz i pług. Natomiast w Gryźlinach po zmarłym Broszu Brochu 3 łany po nim objął Paweł, który dostał 1 konia, 1 krowę, 1 wieprza, 5 korcy żyta na zasiew i 2 korce gryki. Ponadto wóz, widły, kosę, beczkę na wodę. Za Pawła poręczył sołtys i kmieć Szymon.
>> Kop. Lok., s. 37.
1522 – W Królewcu odbył się zjazd, w którym obok rajców wzięli udział reprezentanci cechów. Na tym sejmiku przedstawiciele pospólstwa złożyli memoriał, żądając, by w ich ręce złożone zostały klucze do bram miasta, stałej 12-osobowej reprezentacji, która razem z kupcami i radą decydowałaby o sprawach dotyczących całego mieszczaństwa.
>> Zi. Powstanie, s. 80–81.
1540 – Mikołaj Kopernik we Fromborku obserwuje zaćmienie słońca.
>> KMW 1967, s. 209.
1541 – Książe Prus Albrecht pisze list do Mikołaja Kopernika, prosząc go jako lekarza o pomoc dla ciężko chorego radcy J. Von Kunheima. W innym liście pisanym tego samego dnia Albrecht prosi kapitułę warm., by udzieliła Kopernikowi pozwolenia na wyjazd do Królewca.
>> KMW 1967, s. 213.
1556 – Poeta Jan Kochanowski pisze do księcia Albrechta list, w którym prosi o zwolnienie z obowiązków na dworze. Prośbę swą motywuje chorobą oczu, która to dolegliwość uniemożliwia mu studiowanie i czyni go bezużytecznym w wypełnianiu dworskich obowiązków.
>> Szos. Dz. WiM, s. 57–58; Mał. DcP, s. 203.
1600 – W Królewcu zm. Jan Heidenstein, czł. Rady Księstwa Pruskiego. kształcił się na uniwersytecie królewieckim, w Wittemberdze i Krakowie, gdzie opanował język polski. Był sekretarzem księcia pruskiego Jerzego Fryderyka, który zlecał mu misje dyplomatyczne.
>> Or. SBWPKiZM, I, s. 88.
1635 – W Dąbrównie ur. Jerzy Skrodzki /Scrotzky, Skrocki/, kaznodzieja pols.-ewangel., wydawca kancjonału. Zm. 28.2.1682 r. w Królewcu.
>> Or. SBWPKiZM, II, s. 152.
1644 – Kapituła warmińska wybrała Wacława Leszczyńskiego na biskupa warmińskiego. Wybór zawdzięczał protekcji króla Władysława IV.
>> Achr., s. 146.
1655 – W Grodnie zm. Oswald Krueger /Cruegerus, Kriger, Krygier/, jez., matematyk, architekt, prof. Akad. Wileńskiej. Ur. na Warmii ok. 1598 r. Jego prace matemat. dot. celownika artyleryjskiego zwróciły nań uwagę króla Jana Kazimierza, który ustanowił go w Grodnie inżynierem królewskim nadzorującym budowę machin wojennych. Zainteresowany był również architekturą i teorią malarstwa.
>> Or. SBWPKiZM, I, s. 160.
1666 – W Warszawie zm. Jan Rywocki, jez., teolog, polemista, prof. Akad. Wileń., rektor kolegium w Braniewie, poeta neołaciński. Urodził się w okolicach Działdowa. Piastował różne godności w szkolnictwie jez., był również przełożonym litewskiej prowincji zakonu jez. Autor prac polemicznych skierowanych przeciw wyznawcom kalwinizmu oraz licznych panegiryków łacińskich, m.in. na cześć króla Władysława IV i wojew. wileńskiego Lwa Sapiechy. Oprac. biografię bpa warm. Szymona Rudnickiego.
>> Or. SBWPKiZM, II, s. 125–126.
1722 – Król pruski nadał status miasta osadom targowym: Stołupiany, Tapiawa, Ragneta, Biała Piska i Mikołajki.
>> Toe., s. 271.
1729 – Odbyło się posiedzenie kapituły warm., na którym m.in. udzielono wsparcia ubogiemu poddanemu Fryderykowi Fischerowi, który wstępował do wojska rosyjskiego. Wypada wyjaśnić, że wówczas było zwyczajem normalnym dokonywanie zaciągu w obcym kraju. Służbę wojskową traktowano jako okresową, odpłatną usługę.
>> Sz. DW, s. 321.
1735 – W Królewcu zm. Liebmann Filip Zeisold, kazn. ewangel., poeta /ur. 3.7.1672 r. w Telkwitz k. Miśni/. W Polsce przebywał jako kazn. wojsk brandenburskich i saskich. W latach 1719–1735 był pols. i niemiec. kazn. ewangel. w Królewcu. Uprawiał twórczość poet. w języku łacińskim i niemieckim. Interesował się genealogią władców francuskich, polskich, pruskich i rosyjskich.
>> Or. SBWPKiZM, II, s. 226.
1774 – Ukazało się zarządzenie króla pruskiego ustalające roczne wynagrodzenie nauczyciela na 60 talarów. Kwota nie była najwidoczniej obligatoryjna, skoro wiadomo, że w Biskupcu jeszcze w 1778 roku byli nauczyciele zarabiający 20 i 47 talarów rocznie. Przy okazji informacja, że w tym czasie tylko 20-stu mieszczan biskupieckich umiało pisać i czytać, a większość nie posyłała dzieci do szkoły.
>> Bis., s. 86.
1807 – W Kamieńcu Sus. cesarz Napoleon podpisał dekret o powołaniu Pułku Lekkokonnego Polskiego Gwardii Cesarskiej. Dnia następnego podpisane zostały dekrety o składzie korpusu ofic. tego pułku oraz o składzie francuskiej kadry instruktorskiej.
>> Bran. Koz. I, s. 108, 112.
1814 – W Łohojsku k. Borysowa ur. Eustachy Tyszkiewicz, powieściopisarz, archeolog, etnograf. Zm. 27.8.1873 w Wilnie. Dożywotni kurator Muzeum Starożytności w Wilnie, które sam założył, ofiarowując własne zbiory i bibliotekę. W 1864 r. odbył podróż po Warmii, był także w Królewcu. Wyprawę opisał, praca stanowi istotny dokument świadomości narodowej Warmii.
>> Or. SBWMiP, s. 318.
1831 – Żołnierze rosyjscy przepędzeni przez powstańców polskich z Połągi uciekli przez granicę i schronili się w pruskiej wówczas Kłajpedzie. Działania Polaków przecięły lądową komunikację pomiędzy Prusami a Petersburgiem. Poczta jeszcze 9 kwietnia ekspediowana była z Kłajpedy drogą morską.
>> Szos. PW, s. 17.
1832 – W Woj. Arch. Państw. w Olsztynie zachowało się pismo Rejencji Królewieckiej, z którego wiadomo, że w Prusach Wsch. część społeczeństwa sympatyzowała z powstańcami polskimi. Sympatycy ci manifestowali ten fakt przez przypinanie sobie na piersiach biało-czerwonych kokard, z którymi afiszowali się w miejscach publicznych.
>> KMW 1962, s. 33.
1848 – Komitet Uwolnienia Polski w Królewcu wydał odezwę: „jeżeli – sztandar polski, jak z radością przypuszczamy, znowu powieje przeciw rosyjskiemu dwugłowemu orłowi, wówczas z pewnością dlań biły nie tylko niemieckie serca, lecz i dzielne niemieckie miecze. Jesteśmy gotowi poświęcić mienie i krew świętej sprawie”.
>> Szos. PW, s. 171; Choj. WiM, s. 256.
1929 – W Buchwałdzie k. Sztumu zm. Jan Donimirski, ziemianin, działacz gosp.-oświatowy i narodowy. Studia i praktykę rolniczą odbywał w Niemczech. Rodzinny majątek prowadził wzorowo a obora zarodowa słynna była na okolicę. Aktywny działacz kółek rolniczych i rolniczej spółdzielczości. Działał w Towarzystwie Czytelni Ludowych. Bronił przez wiele lat interesów polskiej ludności jako członek komitetów wyborczych w okręgu sztumsko-kwidzyńskim, wielokrotnie wysuwany ze strony polskiej do sejmu pruskiego. W okresie I wojny światowej prowadził aktywną działalność niepodległościową, aktywny w okr. plebiscytu. W prowadzonym przezeń gospodarstwie odbywało praktykę wielu polskich rolników.
>> Or. SBWMiP, s. 90–91.
– Rozpoczęła działalność biblioteka polska w Unieszewie k. Olsztyna. Bibliotekarką była Jeziołowiczówna.
>> KMW 1969, s. 605.
1930 – W Warszawie zm. Franciszek Fischoeder, lek. wet. /ur. w Lubawie 11.2.1865 r./. Studiował w Berlinie i Królewcu. Po I wojnie światowej pracował w Polsce jako naczelnik wydziału weterynarii b. Dzielnicy Pruskiej oraz był dyr. depart. weter. w Ministerstwie Rolnictwa w Warszawie. Autor licznych prac z dziedziny parazytologii i wąglika. Prawodawstwo wet. dzięki niemu osiągnęło europejski poziom. Zasłużony w sprawach rokowań dotyczących eksportu polskiego mięsa i wyrobów mięsnych na rynkach światowych.
>> Or. SBWMiP, s. 100.
1939 – W Toruniu zm. Wiktor Szulc, kupiec, działacz społeczny na Warmii i Pomorzu. Przez wiele lat prowadził w Olsztynie sklep tytoniowy. Był skarbnikiem Polskiej Rady Ludowej na Warmii i delegatem na sejm dzielnicowy w Poznaniu. Był wydawcą niemiecko-języcznego dodatku do „Gazety Olsztyńskiej” w duchu polskim /”Polnische Nachrichten”/. Czynny w okresie plebiscytu, a później aktywny przy organizowaniu Związku Polaków w Prusach Wschod. W 1922 roku przeniósł się do Polski, gdzie również zajmował się handlem. Współorganizator Zrzeszenia Rodaków z Warmii, Mazur i Ziemi Malborskiej, do którego w przeważającej liczbie należały osoby zmuszone do emigracji z Prus Wschodnich po przegranym plebiscycie.
>> Or. SBWMiP, s. 308–309.
1945 – O godz. 3?? początek szturmu wojsk radzieckich na Królewiec. Bój trwa cały dzień. Zdobyto teren na głębokość 3–4 km. Na odsiecz twierdzy ruszyły siły niemieckie znajdujące się jeszcze na Półwyspie Sambijskim /dwie dywizje piechoty/. Garnizon Królewca składał się z 130 tys. żołnierzy, 4 tys. dział, 108 czołgów i 170 samolotów.
>> Szturm, s. 17, 70, 79,86, 95, 98, 134, 148, 176; Bagr. Tak wyk., s. 560; Thorw. Wielka, s. 93.
– Pierwszym starostą powiatu Bartoszyce został mianowany Edward Wesołowski, lecz nie objął funkcji, gdyż całą władzę na tym obszarze sprawowały jeszcze komendantury wojenne. Zmontowano i wysłano ekipę starościńską do powiatu Gierdawy, montowano ekipę dla Frydlądu, które nigdy nie miały należeć do Polski.
>> Bart., s. 190; Rocz. Ol., s. 329.