1329 – Papież Jan XXII w Awinionie, przychylając się do bawiącego tam nowo obranego bpa warmińskiego Henryka Wogenap, wystawił bullę odpustową na rzecz kapituły warmińskiej, przyznając liczne odpusty tym, którzy przyczyniają się do budowy katedry we Fromborku.
>> Achr. PBW, s. 30.
1346 – Tę datę nosi dokument lokacyjny wsi Jonkowo k. Olsztyna. Wieś powstała na staropruskim terytorium „Gudikus”.
>> Sz., ol., s. 31.
1366 – Nicolausowi von Wopen, młynarzowi z Wadąga, nadano grunty o powierzchni 30 włók. Wieś Wadąg założona została znacznie wcześniej /1337/, młynarz miał wówczas 10 włók ziemi.
>> KMW 1991, s. 178–179.
1432 – W. mistrz zakonu krzyżackiego powołał Jana Bażyńskiego, rycerza spod Dąbrówna, na członka swej rady. Było to powołanie powtórne, gdyż Jan Bażyński był już w radzie von Plauena /1411/ i posłował nawet z tego tytułu za granicę. W. mistrz krzyżacki, jak się można domyślać, uczynił gest z myślą o pojednaniu, gdyż podczas nieobecności Jana /w 1414 r. wędrował do Portugalii walczyć z niewiernymi/ najwyższy dostojnik zakonu wydał za mąż narzeczoną Jana Bażyńskiego.
>> Gór. PkwP, s. 166.
1537 – Mikołaj Kopernik obserwuje planetę Wenus. Wielki astronom przebywał wówczas we Fromborku.
>> KMW, s. 618.
1552 – W Halle zm. Jodok Willich /Willichius Jodocus Resselianus/, urodzony w Reszlu, humanista, filolog, przyrodnik, filozof, tłumacz, medyk. Studiował we Frankfurcie nad Odrą, gdzie także wykładał, studiował też w Wittemberdze. Bywał dwukrotnie w Polsce z misjami dyplomatycznymi. Autor wielu wydanych drukiem prac. Zmarł nagle, podróżując z grupą polskich studentów. Zajmował się tam leczeniem chorych.
>> Or. SBWPKiZM II, s. 209–210.
1608 – Szlachta pruska wystosowała do króla Zygmunta III pismo zapowiadające przybycie poselstwa na sejm polski. Przewodził delegacji Otto von Groeben, który wcześniej do króla informował, że głównym celem opozycji pruskiej jest uzyskanie większego zakresu swobód i niezależności od księcia pruskiego. Rzecz stała się możliwa do realizacji, gdyż elektor Jan Zygmunt starał się właśnie o kuratelę nad chorym księciem Fryderykiem Albrechtem. Miasta postanowiły wysłać na sejm polski osobne poselstwo i uchwaliły na ten cel osobny podatek.
>> Janisz. RPaPK, s. 152–153; KMW 1962, s. 151.
1661 – Inżynier Józef Naronowicz-Naroński zawarł umowę z elektorem Fryderykiem Wilhelmem na sporządzenie map wszystkich starostw Prus Książęcych. Dwa lata później elektor zlecił dalsze prace kartograficzne, w wyniku których miała powstać wielka mapa księstwa.
>> Or. SBWPKiZM II, s. 54.
1722 – Król pruski Fryderyk Wilhelm I zarządził, by władze administracyjne niższych szczebli złożyły propozycje dotyczące pomocy ludziom biednym, których nie stać, by pokryć swoje zabudowania dachówką. Postanowienie to miało związek z dążeniem, by w ciągu roku znikły w królestwie pruskim dachy kryte gontem, trzciną i słomą.
>> Toe., s. 271.
1738 – W Warszawie pochowany, w Gnieźnie zm. bp warm. Teodor Andrzej Potocki /ur. 13.2.1664 w Moskwie/, bp chełmiński, arcybp gnieźnieński, prymas Polski. Kształcił się Rzymie. Jako bp warm. ufundował bursę dla konwertyków w Braniewie. Sprowadzając osadników z Mazowsza przyczynił się do dalszej polonizacji Warmii. Odrestaurował zamki w Lidzbarku i Reszlu.
>> Or. SBWPKiZM II, s. 89–91; Obł. HDW, s. 120–121.
1765 – W Krakowie zm. Józef Rogalli /ur. w Jezioranach na Warmii ok. r. 1685/, kanonik warm. i krakowski, lekarz. Z ramienia kapituły krakowskiej nadzorował warmińską fundację Grzegorza Wawrzyńca Borasty. Znany filantrop. Zasłużony dla miast Kielce i Iłża. Korzystając z okazji kilka słów o kan. warmińskim G.W. Boraście, ponieważ nie będzie osobnej noty biograficznej dotyczącej tej postaci, gdyż nie jest znana data urodzenia i śmierci tego człowieka. Z pochodzenia był Szwedem. Właściwe nazwisko – Goeran Larsson. Ufundował stypendium tzw. Bursa Borastiana /1663/ dla 6 alumnów kształcących się na Akademii Krakowskiej, a pochodzących ze Szwecji, Kurlandii lub Warmii. Warunkiem korzystania ze stypendium było uprzednie przedstawienie listów polecających od kapituły warm.
>> Or. SBWPKiZM I, s. 26.
1804 – Król pruski podpisał uchwałę Generalnego Dyrektorium w sprawie reformy propinacji. Chłopi zostali zwolnieni od przymusu propinacyjnego. Piwo mogli oni teraz produkować, ale tylko na potrzeby własne i swojej czeladzi. Mogli również w dowolnym miejscu kupować wino i wódkę. Z tym, że produkcję tej ostatniej zawarowano dla państwa i osób posiadających osobne przywileje.
>> Jas. Ref., s. 98–99.
1864 – W chełmińskim „Przyjacielu Ludu” znalazła się notatka o toczącym się w Berlinie procesie patriotów polskich oskarżonych o pomoc dla powstania polskiego. Oskarżonym był m.in. Wojciech Kętrzyński z Giżycka i Kazimierz Szulc z Poznania, którzy razem z Koronowiczem i Chotomskim szmuglowali broń z Królewca do Kongresówki.
>> KMW 1992, s. 50.
1875 – Odbyło się posiedzenie komisji antypolskiej Akademii Umiejętności w Krakowie, na którym przyjęto sprawozdanie Oskara Kolberga z jego naukowej podróży do Prus Wschodnich. Równocześnie polecono wypłacić zwrot kosztów podróży w wysokości 250 zł reńskich. Kolberg został zobowiązany do przedstawienia listy osób, które należało zaprosić do współpracy.
>> KMW 1992, s. 345.
1882 – Pismo „Warta” pisało: „Środki do ratowania Mazurów od nawału germanizacji byłyby następujące: 1. Komitet Centralny Wyborczy. 2. Wydawanie taniej polsko-mazurskiej gazety i książek ludowych. 3. Kolonizacja przez dobrych Polaków. 4. Zachęcanie ku wierze katolickiej”.
>> Kas. Sembrz., s. 290.
1887 – Wojciech Kętrzyński został wybrany członkiem korespondentem krajowym Wydziału Historyczno-Filozoficznego krakowskiej Akademii Umiejętności. W. Kętrzyński był wówczas kustoszem Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie.
>> KMW 1991, s. 16–17.
1906 – W Łodzi ur. Feliks Murawa. Ukończył seminarium nauczycielskie w Wągrowcu. Od 1930 r. w Warszawie, gdzie pracuje jako redaktor w dzienniku „Polska Zbrojna”. Okupacja: ZWZ, AK, był redaktorem „Wiadomości Codziennych”. Uczestnik powstania warszawskiego. Od czerwca 1945 r. w Olsztynie /Urząd Pełnomocnika Rządu/. Współzałożyciel spółdzielni wydawniczej „Zagon”, był redaktorem czasopisma „Głos Ziemi”. Związany z ZMW RP „Wici” i SL. Współzałożyciel SSK „Pojezierze”. Debiutował wierszem „Przysięga” w „Żołnierzu Polskim” /1930/. Zm. 13.1.1990. r.
>> OBL, s. 55–56; Or. Twórcy, s. 117; GO 1990 z dnia 16 i 17 stycznia; Dz. Poj. 1990 z dnia 19–21 stycznia; Chł. Lud., s. 78.
1913 – W Kożuchowie /gub. Tobolska/ ur. Jerzy Kożuchowski /zm. 21.4.1951 w Warszawie/, inżynier, ornitolog amator, myśliwy. Po II wojnie światowej często bywał na Mazurach, by obserwować i polować na ptaki wodne. Swe spostrzeżenia m.in. zawarł w książkach: „Bekasy” i „Dzikie kaczki”. Swe publikacje ozdabiał własnymi rysunkami.
>> KMW 1987, s. 62.
1918 – W Mrągowie na Mazurach trwają manifestacje i pochody. Wszędzie powiewają czerwone sztandary.
>> PP 1967, nr 25, s. 3.
1920 – Józef Gieburowski, konsul polski w Olsztynie, w swoim raporcie do władz zwierzchnich krytycznie ocenia akcję likwidacji majątku organizacji polskich na obszarze plebiscytowym. Jest zdania, że celem głównym jest odzyskanie środków finansowych, przy równoczesnym braku troski o zabezpieczenie ruchu polskiego na przyszłość.
>> KMW 1986, s. 168.
1929 – W Zieleniaku nad Jez. Plusznym uruchomiono punkt biblioteczny, którym kierował Franciszek Lengowski, syn poety. Punkt dysponował 52 książkami.
>> KMW 1969, s. 604.
1931 – W tym dniu oraz w dniu następnym komisja Związku Polskich Towarzystw Szkolnych w Niemczech przeprowadziła egzaminy kwalifikacyjne dla przedszkolanek zatrudnionych w polskich ochronkach na Warmii i na Powiślu. Do ubiegania się o wyższą kategorię mogły osoby, które miały patent wydany przez specjalistyczny zakład w Królewcu i przepracowały w zawodzie 5 lat. Do egzaminu stanęło 7 pań. Wszystkie uzyskały ocenę pozytywną.
>> KMW 1982, s. 369–370.
1933 – Odbyły się wybory do parlamentu Rzeszy. Na kilka dni przed wyborami bp warm. Maksymilian Kaller /spotkanie to miało miejsce na pewno w listopadzie/ oświadczył gauleiterowi Prus Wschodnich Erichowi Kochowi, że „katolicka Warmia zwarcie opowie się 12 listopada za pokojową polityką kanclerza i za przebudową ojczyzny w myśl nowego porządku w państwie”.
>> WiM 1984, nr 7, s. 13.
1942 – Żydzi z Prus Wschodnich zostali przesiedleni do Grodna.
>> KMW 1971, s. 122.
1944 – W Helenówku k. Pruszkowa zm. Franciszek Bąkowski /ur. 1877 w Warszawie/, działacz społ.-narodowy i oświatowy. Studiował na politechnice w Grazu, gdzie był asystentem. Od 1919 r. wykładał na politechnice warszawskiej. Działał wśród polskich ewangelików na rzecz łączności z Mazurami w Prusach Wschodnich, ze Ślązakami i Kaszubami. Szczególnie aktywny w okresie plebiscytu. Aresztowany w listopadzie 1939 r. wiele miesięcy przesiedział na Pawiaku.
>> Or. SBWMiP, s. 53–54.