1410 – Król Władysław Jagiełlo podczas pobytu w Inowrocławiu wystosował list do mieszczan Tucholi i Chojnic z wymówkami, że niepomni przyrzeczeń odstąpili Korony, poddając się Krzyżakom.
>> Wap. I, s. 275-276.
1461 – Zaciężni polscy z Pasłęka i Ornety rozgromili braniewian, którzy wspólnie z okolicznymi chłopami i Krzyżakami oblegali Frombork.
>> Ptk, Wojskowość, s. 214; Czub. Wrow., s. 10.
1478 – W stolicy Warmii Lidzbarku Warmińskim odbył się zjazd stanów warmińskich, trzech województw Prus Królewskich oraz stanów państwa zakonnego. Zgromadzeni starali się odegrać rolę mediatora w konflikcie polsko-krzyżackim.
>> Sz. Dw, s. 116.
1517 – Sejmik pruski, na którym Warmię reprezentowali kanonicy Tiedeman Giese i Maurycy Ferber, zajął się sprawą napadów band krzyżackich na diecezję. Przedstawiono listę krzywd. Stany pruskie poradziły zmobilizować własne siły i odpierać najazdy, nie radzono natomiast przedsiębrać akcji odwetowych.
>> Zi. WkMK, s. 64.
1520 – Król polski Zygmunt I Stary przybył do Wągrowca, gdzie zbierała się szlachta wielkopolska. Pospolite ruszenie miało zagrodzić drogę zaciężnym ciągnącym na pomoc Krzyżakom od strony Brandenburgii. Problem ten był przedmiotem narad w obozie węgrowieckim w dniach następnych.
>> Bis. Wp, s. 328-329.
1523 – Zmarł Bogusław X książę szczeciński i słupski (ur. 3.06.1454), zjednoczywszy w swym ręku całe Pomorze Zach., dążył do uniezależnienia się od Brandenburgii przez powiązanie się z Polską lub uzyskanie bezpośredniej zależności od cesarza. W 1491 r. ożenił się z córką Kazimierza Jagiellończyka, Anną. Założył stałą rezydencję książęcą w Szczecinie.
>> WEP II, s. 36.
1526 – Książe Albrecht ratyfikował traktat pokojowy między Królewcem a Szwecją, a Gustaw Waza tenże dokument podpisał dopiero 8 stycznia 1527 r.
>> KMW 1965, s. 288.
1530 – W Grudziądzu na sejmiku Prus Królewskich (nie brali w nim udziału przedstawiciele Prus Książęcych) dyskutowano sprawę monety. Poseł króla polskiego otrzymał w tym dniu odpowiedź, w której znalazła się obietnica zbadania wartości pieniędzy bitych w Gdańsku i Elblągu.
>> Mał. DcP, s. 122.
1534 – Na sejmiku Prus Królewskich w Nowem nad Wisłą, w obecności posłów księcia Albrechta, dyskutowano sprawę wspólnej obrony obu części Prus. Tegoż dnia stany udzieliły odpowiedzi posłowi króla polskiego, zapewniając monarchę o dokonaniu przygotowań obronnych i zwracając uwagę, że miasta portowe potrzebują więcej czasu, by sprostać królewskim żądaniom, gdyż zbrojenia morskie są bardziej kosztowne. Równocześnie wyrażono chęć prowadzenia rozmów z księciem Albrechtem w sprawie wspólnych poczynań obronnych.
>> Mał. Prusy, s. 154.
1554 – Stanisław Myszkowski z Mirowa został starostą malborskim. Z nominacji tej był niezadowolony Stanisław Hozjusz, gdyż Myszkowski był zwolennikiem kalwinizmu.
>> OR. SBWPKiZM I, s. 50.
1555 – Jakub Kochanowski brat poety zapisał się na uniwersytet Królewiecki.
>> Mał. DcP, s. 200.
1563 – Po dwumiesięcznych rokowaniach w Szczecinie Polska i Dania zawarły sojusz, który skierowany był przeciw Szwedom.
>> lep. Dzieje, s. 77.
1564 – Książę Albrecht w piśmie opatrzonym tą datą skarży się i wyraża dezaprobatę odnośnie do wysokości wydatków, jakie poniósł, wysyłając do Francji kupca Antoine Mailleta. Celem podróży było sfinalizowanie umowy na dostawy potażu z Prus do zachodniej Europy. Pismo księcia spowodowało dochodzenie. Wyjaśnienie także na piśmie udzielone przez faktora ma charakter sprawozdania z podróży i jest istotnym źródłem o warunkach komunikacyjnych, zazwyczaj i życiu ludzi w owych czasach.
>> KMW 1995, s. 413-418.
1566 – Stany pruskie odniosły swojego rodzaju sukces nad księciem Albrechtem. Odtąd mógł on zawierać sojusze międzynarodowe tylko za zgodą króla polskiego i stanów pruskich.
>> Mał. DcP, s. 43.
1598 – Król Zygmunt III Waza poniósł klęskę pod Linkoeping. Wyprawa po szwedzką koronę spaliła na panewce, Zygmunt zmuszony został wrócić do Polski. W następnym roku sejm szwedzki ogłosił jego detronizację.
>> WEP XII, s. 828.
1621 – Elektor Jerzy Wilhelm przebywa w Krutyni.
>> Toe., s. 176.
1637 – Okręty króla polskiego rozpoczęły pobieranie cła w Gdańsku. Działalność tę prowadziły 3 jednostki. Zostały one po niejakim czasie zdobyte przez eskadrę okrętów wojennych króla duńskiego. Cła na rzecz skarbu królewskiego próbowano wprowadzić także w Piławie, lecz tu okręty polskie nie zostały w ogóle dopuszczone do portu.
>> Czapl. Wład. IV, s. 238, 241; Rad. Pam. II, s. 66.
1639 – W Ostródzie złożono do grobowca ciało zmarłej tu księżnej śląskiej Jadwigi, żony księcia Jana Chrystiana. Nagrobek księżnej w ostródzkim kościele nie przetrwał do naszych czasów.
>> Mart. Nk, s. 31
1658 – Kapituła warmińska pod presją króla polskiego Jana II Kazimierza przyjęła Jana Stefana Wydżgę w poczet swoich kanoników i wybrała go na biskupa warmińskiego.
>> Achr. PBW, s. 150; Or. SBWPKiZM II, s. 216.
1725 – Edykt pruski dotyczący wytępienia Cyganów. Napisano w nim, że „mających ponad 18 lat Cyganów obojga płci wolno wieszać bez litości”.
>> Mart. Coś, s. 98.
1767 – Nowy bp warm. Ignacy Krasicki uczestniczy w obradach sejmu polskiego jako senator.
>> Kor. IK I, s XLII.
1831 – Granicę Prus Wsch. Przekracza 20 tys. powstańców polskich wraz z jej ostatnim wodzem gen. Maciejem Rybińskim. W pobliżu Brodnicy tamtejsza ludność płaczem żegnała powstańców, udających się na tułaczkę.
>> Jas. Ś, s. 201; KMW 1993, s. 78, 86-87; Waw, Promienna, s. 172.
1831 – generał Maciej Rybiński z grupą około 24 000 powstańców oraz 95 działami przekroczył granicę Prus w pobliżu Rypina. Żołnierze tłukli karabiny, a oficerowie łamali szpady. Polacy zostali przyjęci z honorami.
>> Jas. Między PaP s. 600
1854 – W Kłajpedzie wybuchł pożar, podczas którego spaliła się drukarnia Fryderyka Wilhelma Horcha, który od stycznia 1811 roku „Mamelsche Wochenblatt”. Pismo wychodziło dwa razy w tygodniu, zniszczenie drukarni położyło kres wydawaniu gazety.
>> KMW 1989, s. 46.
1867 – Uruchomiono kanał odwadniający z Jeziora Wydmińskiego do Jeziora Gawlik. Był długi na milę, pozwolił na obniżenie poziomu wód o 8 stóp. Dzięki tej inwestycji uzyskano około 800 mórg uprawnych gruntów oraz odwodniono 1500 mórg mokradeł.
>> Toe., s. 381.
1874 – W Dębowcu Wielkim k/Nidzicy ur. Bogumił Późny, działacz mazurski, syn powstańca z 1863 r. Działał w Mazurskiej Partii Ludowej, Mazurskim Związku Ludowym, Samopomocy Mazurskiej i Związku Polaków w Niemczech. Podczas starań o założenie w rodzinnej wsi polskiej szkoły został dwukrotnie b. dotkliwie pobity przez niemiecką bojówkę. Podczas ostatniej wojny brał udział w organizowaniu ucieczek polskich robotników przymusowych. Obaj jego synowie, Fryderyk i Walter, również brali czynny udział w ruchu polskim.
>> or. SBWMiP, s. 263; Szczyt, s. 122.
1875 – W Poznaniu ur. Stanisław Kunz, działacz polonijny w Niemczech, na Pomorzu, dziennikarz. Dla „Gazety Grudziądzkiej” pozyskał w Westfalii 65 tys. czytelników (był tam kierownikiem oddziału tej redakcji). W początkach XX wieku starał się powołać na Mazurach polski ośrodek wydawniczy. Od 1920 roku mieszkał w Grudziądzu, skąd przybył do Olsztyna, gdzie redagował z ramienia Warmińskiego Komitetu Plebiscytowego polskie pismo w języku niemieckim (ukazywało się 3 razy w tygodniu). Rozstrzelany przez hitlerowców w październiku 1939 r. w Księżych Górach k. Grudziądza.
>> Or. SBWMiP, s. 176.
1878 – Licencjat teologii ks. Johann Wichert objął kierownictwo „Ermlaendische Zeitung”.
>> KMW 1984, s. 176.
1896 – W Wilnie ur. Wacław Snarski (zm. 6.01.1980 w Ostródzie), dr wszech nauk lekarskich. Studiował w Wilnie. Pracował w Brześciu nad Bugiem, Łapach i Nowo Święcianach. Od 3 listopada 1945 roku kierował rejonową przychodnią lekarską PKP w Ostródzie, gdzie pracował w lecznictwie otwartym także po przejściu na emeryturę.
>> Rocz. Med. s. 153.
1897 – Sąd administracyjny w Berlinie wydał precedensowy wyrok, dopuszczający język polski na zebraniach publicznych. Fakt ten spowodował ożywienie polskich towarzystw kulturalnych i gospodarczych. W Olsztynie stowarzyszenie „Zgoda” wznowiło amatorską działalność teatralną.
>> KMW 1987, s. 191.
1900 – W Działdowie ur. Arno Kant (zm. 8.12.1939 w Olsztynie) nauczyciel, dyrygent chórów, działacz społeczny. Zamordowany w olsztyńskim więzieniu przez hitlerowców.
>> or. SBWMiP, s. 149; KMW 1973, s. 101; Rocz. Dział. 1999, V, s. 149.
1905 – W Barczewku k/Olsztyna ur. Franciszek Schnarbach (Sznarbach), zm. 6.08.1947 w Buczku k/Złotowa, nauczyciel szkół polskich w Niemczech. Studiował w Berlinie. Pracę rozpoczął w 1932 r. w szkole w Głomsku. Kierował także szkołą polską w Buczku na Ziemi Złotowskiej. Pracował także na Warmii (Giławy i Chaberkowo). Aresztowany 25.08.1939. Więziony w Hohenbruch i w obozie pracy przymusowej w Niemczech. Przeżył II wojnę światową, wrócił do Buczka, gdzie pracował jako nauczyciel. Zmarł przedwcześnie na skutek przeżyć i chorób, których nabawił się w hitlerowskich obozach.
>> Or. SBWMiP, s. 281; Fil. Wopt, s. 132-133.
1919 – W Krakowie ur. Irena Grabowska, bibliotekarka. Współorganizatorka bibliotek na obszarze woj. Olsztyńskiego, gdzie znalazła się już w 1954 roku. Pracowała początkowo w Kuratorium Oświaty, a później w olsztyńskich bibliotekach.
>> or. Twórcy, s. 61
1920 – W Iławie zmuszono czynnego w plebiscycie Polaka Kalinowskiego pracownika miejscowej gazowni, by zaśpiewał niemiecki hymn narodowy „Detschland, Deutschland ueber alles”.
>> Ił., s. 140.
1925 – Pismo konsulatu RP w Królewcu do polskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie na temat polskiej polityki wobec Prus Wschodnich: „Plan polegał na tym, aby początkowo… przez omijanie portu królewieckiego i niedopuszczenie do tartaków drzewa, aby potem, gdy uznają swą zależność od Polski móc przeprowadzić akcję uzależnienia i infiltracji polskiej w Prusach Wschodnich. Równolegle z tą akcją na polu ekonomicznym jest dążność do podtrzymania elementu polskiego w Prusach Wschodnich, jako awangardy przyszłej infiltracji polskiej”.
>> KMW 1965, s. 459.
1931 – W dwa dni po nadaniu przez warszawską rozgłośnię Polskiego Radia audycji poświęconej kulturze Polaków na Warmii i Mazurach konsul olsztyński RP Józef Gieburowski raportował swoim władzom zwierzchnim, że audycja ta spotkała się w Prusach Wschodnich ze znacznym zainteresowaniem i stwierdził: „Społeczeństwo tutejsze wyraża żal, że Polskie Radio tak mało miejsca udziela sprawom Prus Wschodnich”.
>> WiM 1988, nr 14, s. 9.
1938 – Alojzy Brzeski podjął pracę w polskim gimnazjum w Kwidzynie, jako nauczyciel języka niemieckiego.
>> Fil. Wopt, s. 15.
W tym samym dniu prezydent rejencji kwidzyńskiej udzielił pozwolenia na pracę dydaktyczną w gimnazjum kwidzyńskim Piotrowi Abraszewskiemu. Pozwolenie było ważne tylko jeden rok. Piotr Abraszewski wykładał przedmiot zwany nauką o sztuce.
>> Fil. Wopt, s. 1
1939 – Na Zaspie pod Wrzeszczem hitlerowcy rozstrzelali obrońców poczty polskiej w Gdańsku, łącznie zginęło wówczas 41 pocztowców. Wszyscy oni brali udział w bezpośredniej walce. Ci pocztowcy, którzy nie zostali ujęci z bronią w ręku, zesłani zostali do obozów koncentracyjnych i tam rozstrzelano część z nich, a część zginęła śmiercią męczeńską.
>> Wań. Wal., s. 138.
1944 – Wojska Frontu Nadbałtyckiego skoncentrowane w rejonie Szawli uderzyły w kierunku Kłajpedy.
>> Rocz. Ol., 1963, V, s. 175; WiM 1972, nr 1, s. 4.