1426 – Tę datę nosi dokument lokacyjny dla wsi Rzeck k. Biskupca Reszelskiego. Urząd sołtysa został powierzony kobiecie imieniem Anastazja i jej synom: Filipowi i Bartłomiejowi. Anastazja była wdową po Polaku Janie. Przywilej opiewał na 46 włók. Pierwsza wzmianka o tej miejscowości pochodzi z roku 1382. Anastazja i jej synowie zwolnieni byli z wszelkiego czynszu i powinności tak długo, jak długą pozostaną w służbie bpa warm. Mieli natomiast obowiązek dostarczania biskupowi miodu, za co otrzymywali określoną zapłatę w gotówce.
>> Bis., s. 178–179; Sz. DW, s. 223.
1454 – Król Kazimierz Jagiellończyk podpisuje w Krakowie dokument o wypowiedzeniu wojny zakonowi krzyżackiemu.
>> Wap. III, s. 209.
1466 – Krzyżacy podjęli próbę odbicia Pieniężna z rąk polskich. Brała w niej udział zakonna załoga z Prezmarka. Polacy nie dali się zaskoczyć i obronili miasto.
>> Ptak, Wojskowość, s. 218.
1520 – W Toruniu posłowie w. mistrza Albrechta przedłożyli królowi Zygmuntowi pismo swego zwierzchnika. Ponieważ w. mistrz odmawiał złożenia przysięgi na traktat toruński, król Zygmunt rozkazał przekazać przedstawicielom Albrechta, że zamierza odebrać mu całość ziem pruskich, które należą się mu z mocy prawa.
>> Bis. WP, s. 200.
1614 – Na sejmiku w Lidzbarku Warm. uchwalono nadzwyczajne podatki, w celu zaspokojenia żądań skonfederowanych wojsk polskich powracających z wyprawy smoleńskiej. Żołnierze wymuszali zaległy żołd, grożąc, że rozłożą się kwaterami na Warmii. Ogółem do skarbu biskupiego z podatku od łana i z tzw. szosu wpłynęło ponad 21 tys. złp. Całą tę sumę przekazano zbuntowanym wojskowym.
>> KMW 1983, s. 422.
1657 – W Reszlu zm. Stanisław Kosiński /ur. na Mazowszu w 1586 lub 1587 r./, jez., hagiograf. Uczył się w Braniewie, Nieświeżu i w Wilnie. Był rektorem kolegiów w Dorpacie i Połocku, kaznodzieją w Smoleńsku oraz kapelanem w Grodnie.
>> Or. SBWPKiZM, II, s. 249–250.
1710 – W ramach tzw. osadnictwa szkatułkowego na 25 włókach powstała wieś Kierzki k. Węgorzewa. Z 15 rodzin chłopskich 11 wymarło w roku założenia wsi /epidemia dżumy/.
>> Wak. Węg., s. 127.
1724 – W Królewcu ur. Immanuel Kant /zm. tamże 12.2.1804 r./, filozof niemiecki, twórca idealizmu transcendentalnego /krytycyzmu teoriopoznawczego/.
>> WEP, V, s. 433.
1793 – Do Grodna przybywa król Stanisław August. Jest uroczyście witany przez rosyjską generalicję i przedstawicieli triumfującej Targowicy.
>> Tyg. Powsz. 1989, 15.1, s. 4.
1803 – W Tykocinie zm. Heinrich Johann von Guenther, dowódca czarnych huzarów, a od r. 1788 dowódca regimentu bośniackiego stacjonującego w Ełku. Od 1795 r. generał, dowódca całego wojska stacjonującego w Prusach Nowowschodnich.
>> Toe., s. 314–317.
1863 – Walery Wróblewski, zastępca kierownika szkoły leśnej w Sokółce, opuścił urząd i razem ze współpracownikami udał się na powstańczy punkt zborny w puszczy. Grupa z Sokółki stawiła się jako pierwsza. W ciągu paru dni grupa liczyła już około 300 osób. Sześć dni później dokonano przeglądu uzbrojenia. Dla 48 powstańców brakowało nawet kos. Sztucerów nie było zupełnie. Wśród broni palnej przeważały strzelby myśliwskie. Nic więc dziwnego, że po latach śpiewano:
…”Obok orła znak Pogoni,
Poszli nasi w bój bez broni”.
Walery Wróblewski został ranny w jednej z pierwszych bitew. Dzięki pomocy patriotów został przewieziony do zaboru austriackiego. Wyemigrował do Francji, zasłynął jako legendarny przywódca komuny paryskiej. Zm. 5.8.1908 we Francji, grób na paryskim cmentarzu P?re Lachaise.
>> Bor. Pbp, s. 32 i nast.; WEP, XII, s. 511.
1866 – Twierdzę w Kłodzku, gdzie odbywał karę, opuścił Wojciech Kętrzyński. Przyczyną skazania Kętrzyńskiego był udział w przemycie broni dla powstańców polskich z Prus do Królestwa. Podczas pobytu w Kłodzku Kętrzyński przełożył na łacinę swoją pracę doktorską, tłumaczył także na niemiecki Wincentego Pola „Pieśń o ziemi naszej”.
>> KMW 1967, s. 119.
1887 – W Tomaszkowie k. Olsztyna ur. Augustyn Malewski, działacz warm., który w 1929 roku przystąpił do organizowania w swej rodzinnej wsi szkoły polskiej. Zamiaru tego nie udało mu się zrealizować. Swój dom oddał polskim organizacjom.
>> KMW 1961, s. 267.
1888 – W Ulnowie k. Grunwaldu ur. Franciszek Góralski /zm. 27.7.1968 r. tamże/, rolnik, działacz i gawędziarz mazur. Aktywny w okresie plebiscytu, prezes Mazurskiego Związku Ludowego w rodzinnej wsi, łącznik z ks. Gustawem Działowskim z Turowa i ks. Janem Ziemkowskim z Dąbrówna. Sołtys Ulnowa od 1945 r. Jako gawędziarz przekazał do archiwów folklorystycznych wiele tekstów, w tym ludowe opowieści o bitwie grunwaldzkiej.
>> Or. SBWMiP, s. 117; WiM 1969, nr 1, s. 15.
1892 – W Samborze k. Lwowa zm. Antoni Sozański /ps. Praktykus, Teoretykus/, ur. we Lwowie 30.5.1832 r., powieściopisarz, tłumacz, bibliograf. Własnym kosztem drukował polskie książki religijne dla Mazurów. Za pośrednictwem Wojciecha Kętrzyńskiego wspierał materialnie poczynania polskie na Mazurach. Współpracował z „Mazurem” i „Gazetą Lecką”, korespondował z chłopami mazurskimi i z królewieckim wydawcą Hartungiem.
>> Or. SBWMiP, s. 296.
1897 – W Puławach ur. Witold Korzynek /zm. 23.12.1972 w Warszawie/, inż. rol., działacz krajoznawstwa i turystyki. Od 1945 r. działał w Olsztyńskiem, w l. 1951–1963 pracownik Instytutu Rybactwa Śródlądowego, długoletni przewodniczący Komisji Ochrony Przyrody przy Zarządzie Okręgu PTTK.
>> Or. Twórcy, s. 91.
1900 – W Bredynkach k. Biskupca ur. Augusta Wiewióra /Wiewiorra/, nauczycielka, działaczka społeczna. W 1920 ukończyła polski kurs nauczycielski w Olsztynie, aktywna w polskich organizacjach. Po plebiscycie przeniosła się do Polski, pracowała w wyd. „Gazety Grudziądzkiej”. Skończyła sem. nauczycielskie w Krakowie. W 1945 roku wróciła na Warmię, pracowała jako nauczycielka w Rusi i Wipsowie. W 1969 r. odeszła na emeryturę i zamieszkała w Barczewie.
>> Or. SBWMiP, s. 327–328.
1904 – W Klonówku k. Ostródy ur. Elfriede Bork-Jacobi, pisarka niemiecka. Ukończyła Akademię Historii Sztuki w Królewcu. Napisała 3 książki, utwory drobne rozproszone po czasopismach. Znajdują się one również w antologiach tematycznie związanych z Prusami Wschod.
>> Chł. PW, s. 22.
1910 – W Krakowie sporządzony został akt erekcyjny pomnika króla Władysława Jagiełły. Wzniesiony on został z okazji obchodu 500 rocznicy zwycięstwa grunwaldzkiego. Monument ten w latach późniejszych znany jest jako „pomnik grunwaldzki”.
>> Nadol. Gr., s. 15.
1911 – W Rapen /Westfalia/ ur. Leon Włodarczak /zm. 24.2.1940 r. w Hohenbruch/, działacz polski na Warmii. Kształcił się w Polsce. Działał w harcerstwie polskim w Niemczech, był kier. Spółdz. Rolniczo-Handlowej „Rolnik” w Olsztynie. Powołany do Wehrmachtu, został aresztowany, osadzony w obozie koncentracyjnym i rozstrzelany.
>> Or. SBWMiP, s. 331.
1912 – Utworzony został popierany przez bpa Związek Katolickich Stowarzyszeń Robotniczych Diecezji Warmińskiej /Verband der Katholischen Arbeitervereine der Dioezese Ermland/.
>> KMW 1990, s. 30.
1919 – W Wilnie powstał Tymczasowy Komitet Litwinów Wileńskich. Jego celem była reprezentacja interesów ludności litewskiej wobec władz polskich.
>> Mak. Litwini, s. 35.
– W Wilnie ukazała się odezwa sygnowana przez Naczelnika Państwa Polskiego Józefa Piłsudskiego, skierowana „Do mieszkańców byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego”.
>> Rusz. I, s. 367.
1920 – Naczelna Komenda Straży Mazurskiej podjęła decyzję o rozwiązaniu Lotnych Oddziałów Bojowych, których celem była ochrona polskich wieców. Oddziały te okazały się mało skuteczne, mimo wysokich kosztów ich utrzymania.
>> Staw. Pl., s. 251.
1929 – We francuskiej stoczni w Nantes zwodowano okręt podwodny polskiej marynarki wojennej „Ryś”. Na tym okręcie po raz pierwszy uroczyście podniesiono polską banderę /2.8.1931 r./. Witano go w Gdyni 19.8.1931 r.
>> Cies. PMW, s. 36.
1939 – Wywiad polski donosi o zaktywizowaniu działalności niemieckich samolotów obserwacyjnych wzdłuż całego pogranicza. Nasilenie przelotów dało się zauważyć w zachodniej części Prus Wschod.
>> KMW 1978, s. 529.
1945 – W bojach pod Pilawą został śmiertelnie ranny gen. Stiepan Gusiew.
>> Szturm, s. 204.
– Przy Pełnomocniku Rządu na Okręg Mazurski rozpoczął działalność Urząd Propagandy i Informacji. Kierował tą jednostką Marian Poloński.
>> Łuk. Ol., s. 12.
– W centrum Berlina eksplodują rosyjskie pociski. W bunkrze pod kancelarią Rzeszy Adolf Hitler traci panowanie nad sobą /atak furii/. Tegoż dnia na propozycję wyjazdu z Berlina oświadczył: „Nie pozwolę, by mnie dalej gdzieś włóczono. Już Kętrzyna nie powinienem był nigdy opuszczać”. Być może w tych właśnie godzinach podjął decyzję o samobójstwie.
>> Bahn. Katakumba, s. 93; WiM 1969, nr 3, s. 28.