3 kwietnia

1329 – Król czeski Jan Luksemburski nadał Krzyżakom połowę księstwa mazowieckiego i Ziemię Dobrzyńską, jeżeli zakon terytoria te zdobędzie w drodze wojny.
>> Giey. Dzieje, s. 204.

1440 – Do Związku Pruskiego przystąpiły: Pasłęk, Morąg, Miłakowo, Tolkmicko i Młynary.
>> WiM zarys, s. 160.

1520 – Zakon Inflancki oznajmił wielkiemu mistrzowi Albrechtowi, że jako pomoc na wojnę z Polską może dać jedynie dalsze 200 konnych, i to w późniejszym terminie, gdyż droga morska jest zablokowana przez Żmudzinów i Litwinów, a drogi lądowe nieprzejezdne z powodu wiosennych roztopów.
>> Bis. WP, s. 241–242.

1526 – Z polecenia księcia pruskiego oraz bpów sambijskiego i pomezańskiego rozpoczęto akcję wizytacji parafii, których celem była zmiana kultu religijnego w Prusach z katolickiego na protestancki.
>> WiM zarys, s. 201.

1530 – Książe Albrecht wydał pozwolenia na osiedlenie się w Królewcu dwóm żydowskim lekarzom.
>> KMW 1995, s. 3.

1603 – W Neapolu zm. Stanisław Reszka /Rescius/, polemista religijny, dyplomata, kan. warm., pamiętnikarz. Ur. w Buku /Poznańskie/. Kształcił się na uniwersytecie krakowskim, we Frankfurcie n. Odrą, Wittemberdze, Lipsku i Perugii. Sekretarz bpa warm. Stanisława Hozjusza, dzięki któremu zgromadził w swym ręku sporą liczbę prebend. Sprawował godność sekretarza królewskiego, był wychowawcą Andrzeja Batorego. Sprawował także różne funkcje w kurii rzymskiej.
>> Or. SBWPKiZM, II, s. 111.

1716 – Król August II Mocny wjechał do Gdańska, gdzie spotkał się z carem Piotrem.
>> Rocz. Gd. 1956, XV, s. 187.

1783 – W Jezioranach na Warmii ur. Józef Ambroży Geritz, bp warm. /zm. 15.08.1867 we Fromborku/. ufundował zakład dla sierot i instytut dla ociemniałych w Lidzbarku Warm. oraz szpitale w Braniewie, Lidzbarku Warm. i Fromborku.
>> Or. SBWMiP, s. 107–108; Achr., s. 207–212.

1784 – Król pruski wystawił przywilej dla Fryderyka Hartmanna na uruchomienie w Elblągu drukarni i księgarni.
>> Choj. Szkice, s. 64.

1798 – Biskup warmiński Karol von Hohenzollern przywrócił zwyczaj, by w Barczewku przez dwie kolejne niedziele odprawiano nabożeństwa z polskimi kazaniami, a w niedzielę trzecią głoszone było kazanie po niemiecku i dalej w tej kolejności.
>> Mart. Coś, s. 62–63.

1822 – Pożar prawie całkowicie strawił Giżycko. Spłonęło 205 budynków, w tym 50 domów mieszkalnych. Z dymem poszło ponadto 9 spichlerzy, 4 młyny, 74 stajnie, 52 stodoły, 9 browarów i gorzelni, kościół, szkoła, ratusz, szpital, remiza strażacka i plebania.
>> Toe., s. 382.

1823 – Na Mazurach ur. August Wilhelm Czygan, ks. ewang., tłumacz i wydawca /zm. 28.3.1874 w Wielbarku/.
>> Or. SBWMiP, s. 82.

1845 – W Olsztynku otwarto państwowe progimnazjum /w niedługim czasie stało się ono pełnym gimnazjum/.
>> KMW 1986, s. 206.

1848 – W Królewcu powstał Komitet Uwolnienia Polski, który wezwał do tworzenia legionu niemieckiego, zgłosiło się doń 520 ochotników. Na zebraniach wiwatowano na cześć Polski i Niemiec.
>> Jas. Ś., s. 203; Szos. PW, s. 203; Choj. WiM, s. 256.

1891 – Jan Liszewski przekazał redakcję „Gazety Olsztyńskiej” swemu szwagrowi Sewerynowi Pieniężnemu, pozostając nadal właścicielem drukarni i wydawnictwa.
>> Choj. Szkice, s. 222.

– Z inicjatywy „Gazety Olsztyńskiej” powstało stowarzyszenie „Zgoda”, które zasłużyło się kultywowaniem wśród społeczeństwa polskiego tradycji polskiej.
>> Wach. Placówka, s. 106.

1896 – W Westfalii ur. Brunon Wiśniewski, działacz plebiscytowy, czł. Warmińskiego Komitetu Plebis. w Malborku, czł. wydziału prop. i bezpieczeństwa Warmińskiego Komitetu Plebiscytowego w Kwidzynie.
>> Or. SBWMiP, 1963, s. 305.

1920 – Polskie Rady Ludowe na obwód olsztyński wysłały do Rady Najwyższej w Paryżu memoriał, w którym żądano równouprawnienia językowego, równouprawnienia w administracji oraz usunięcia z obszaru plebiscytowego pruskich sił zbrojnych i zastąpienie ich organami porządkowymi, w których skład wchodziliby polscy i niemieccy mieszkańcy poszczególnych miejscowości.
>> Staw. Pl., s. 196–206.

– W polskim sejmie jednogłośnie został przyjęty wniosek zgłoszony przez ks. Antoniego Ludwiczaka, dotyczący żądania, by Rada Najwyższa w Paryżu doprowadziła do usunięcia z terenu plebiscytowego niemieckiej tzw. straży bezpieczeństwa oraz wszystkich wyższych urzędników niemieckich. Żądano ustanowienia przy wszystkich urzędach polskich doradców i obserwatorów. Wszystko to miało na celu powstrzymanie niemieckiego terroru i bezprawia.
>> KMW 1958, s. 147.

1922 – Zarządzenie Rady Ministrów określiło zadania i strukturę organizacyjną polskiej Marynarki Wojennej.
>> Ciesz. PMW, s. 17.

– Na Litwie uchwalono reformę rolną. Jak wykazała praktyka, szczególnie chętnie parcelowane były majątki polskich właścicieli.
>> Kron. XX, s. 290, 291.

1929 – Herman Goering objął z ramienia NSDAP patronat nad okręgiem Prusy Wschodnie.
>> KMW 1987, s. 607.

1929 – W Starym Targu na Powiślu została uroczyście otwarta szkoła polska. Znalazła ona pomieszczenie w Domu Polskim, gdzie mieściło się także polskie przedszkole. Kierował szkołą Antoni Sarnowski. Uczęszczało do niej 62 dzieci. Szykany strony niemieckiej spowodowały, że w następnych latach liczba uczniów znacznie zmalała /w 1931 r. było ich tylko 41/.
>> Fil. Wopt, s. 131.

1935 – W Krakowie zm. Wacław Sobieski, historyk /ur. we Lwowie 26.10.1872/. Był prof. Uniw. Jagiellońskiego, badacz przełomu XVI i XVII w., zainteresowany dziejami Pomorza i Prus. W pocz. XX w. odbył podróż naukową do Królewca, Gdańska i Wrocławia. Ekspert na konf. pokojowej w Paryżu /1919/. Autor szeregu znaczących prac naukowych. Jedna z jego książek została skonfiskowana w Niemczech hitlerowskich.
>> Or. SBWMiP, s. 293.

1939 – Szef Ober-Komando der Wehrmacht gen. płk Wilhelm Keitel podpisał wytyczne do planu wojny z Polską, noszącym kryptonim „Fall Weiss”.
>> Rocz. Ol. 1963, V, s. 152–153.

1940 – Aresztowano Jana Hedrycha /nauczyciel szkoły polskiej w Chaberkowie k. Olsztyna/. Przed uwięzieniem prowadził tajne nauczanie w Poznańskiem. Do wyzwolenia był więźniem obozu koncentracyjnego w Gusen. Od 1945 r. pracował w Uniwersytecie Ludowym w Jureckim Młynie k. Morąga, Lidzbarku Warm., Karolewie i Dobrocinie. Zm. w Morągu.
>> Or. SBWMiP, s. 128–129.

1945 – Marszałek Aleksander Wasilewski przybył w rejon boju o twierdzę Królewiec /fort nr 9/, po wysłuchaniu meldunków zatwierdził plan dalszych działań.
>> Szturm, s. 84.

– W Lidzbarku Warm. rozpoczął urzędowanie polski starosta /Kazimierz Kondracki/. Starostą olsztyńskim został Olgierd Donimirski.
>> KMW 1974, s. 301.

– Pełnomocnik rządu na Okręg Mazurski powołał Pawła Sowę na kierownika wydziału oświaty.
>> Łuk. Ol., s. 11.

Kalendarz Historyczny został sporządzony przez Bronisława Sałudę