1388 – Papież Urban VI wystosował pochwalną bullę do króla Władysława Jagiełły i Królowej Jadwigi, będącą uznaniem za chrystianizację Litwy.
>> Stab. Królowa, s. 165.
1440 – Kwidzyn zgłosił akces do Związku Pruskiego.
>> WiM zarys, s. 160.
1455 – Zakon w specjalnym dokumencie gwarantuje Staremu Miastu i Lipnikowi /części Królewca/ oraz wolnym sambijskim amnestię, zniesienie opłat podatkowych, zerwanie ze zwyczajem zastawiania miast wojskom zaciężnym. Ustępstwa miały wpłynąć na postawę nadal opornej Knipawy i innych ośrodków dolnopruskich, co w efekcie pozwalało na dalsze panowanie zakonu nad Pregołą.
>> KMW 1992, s. 235.
1498 – Maciej Służewski /Maciej ze Służewa/ mianowany przez króla starostą zamku malborskiego. Sprawował tę funkcję do września 1500 r.
>> Or. SBWPKiZM, II, s. 153.
1520 – Albrecht wysłał posłom papieża i przedstawicielom książąt Rzeszy do Torunia pismo, w którym wyraził zgodę na rokowania dotyczące zawarcia rozejmu w wojnie z Polską.
>> Bis. Wp, s. 199.
1526 – Król polski Zygmunt I uroczyście wjeżdża do Gdańska, pragnąc w ten sposób zademonstrować swe zwierzchnie prawa nad miastem i wybrzeżem morskim.
>> Rocz. Gd. 1956, XV, s. 145; Og. Dz. II, s. 203.
1548 – Na zamku w Wilnie król Zygmunt II August ogłasza zawarcie swego małżeństwa z wojewodziną trocką Barbarą Radziwiłłówną. Wyjaśnił, że z pewnych względów ślub utrzymywał dotąd w tajemnicy. Przedstawił żonę radzie i wezwał zebranych, by odtąd oddawano jej cześć „jako Królowej Pani”.
>> Kuch. Barbara, s. 124.
1577 – Nad jez. Lubieszowskim pod Tczewem miała miejsce bitwa wojsk polskich ze zbuntowanymi gdańszczanami. Gdańsk miał w swoich szeregach 3900 najemnych i 8000 mieszczan. Hetman nadworny Jan Zborowski rozkazywał 1446 jeźdźcom /chorągwie polskie, polsko-tatarskie i węgierskie/ oraz 1000 piechoty. Spotkanie zakończyło się walnym zwycięstwem Polaków. 4400 gdańszczan poniosło śmierć, 1000 dostało się do niewoli. W polskie ręce wpadło 7 dział większych i 30 mniejszych. Straty strony polskiej: 58 zabitych i 130 rannych. W gdańskich stratach nie uwzględniono osób, które zostały zabite przez okoliczną ludność.
>> Rocz. Gd. 1964, s. 244; Rocz. Gd. 1932, VI, s. 97; Bad. Odkryw., s. 46.
1595 – Zmarł Jan Hozjusz, starosta warmiński, starszy brat kardynała Stanisława. Urzędował w letniej rezydencji biskupów warmińskich w Smolajnach k. Dobrego Miasta. Jego dwaj synowie kształcili się w Rzymie. Jan zm. w tym mieście towarzysząc stryjowi, a drugi z synów, dr praw, był kanonikiem warmińskim, proboszczem olsztyńskim.
>> Or. SBWPKiZM, I, s. 107–108.
1613 – Kapituła warm. zawiadomiła bpa Szymona Rudnickiego o przewiezieniu z Pieniężna do Lidzbarka Warm. kluczy od skarbca. Wspólny skarbiec istniał od 1589 r. Trzy klucze do niego posiadali tzw. provisores aerarii /Kastenherren/. Jeden klucz posiadała kapituła, drugi przedstawiciel miast, a trzeci znajdował się w posiadaniu przedstawiciela szlachty.
>> KMW 1983, s. 415.
1687 – W Nieświeżu zm. Michał Radau /ur. w Braniewie ok. 1616 r./, jez., teoretyk wymowy, pedagog. Studia teolog. odbył w Akademii Wileńskiej. Pracował w Krożach na Żmudzi, Nieświeżu, Wilnie, Braniewie, Warszawie i Królewcu, gdzie opiekował się uciekinierami z Litwy i Mazowsza, którzy się tam schronili przed Szwedami. Jest autorem popularnego podręcznika z zakresu retoryki, tłumaczonego na wiele języków /łącznie 24 wydania/.
>> Or. SBWPKiZM, II, s. 100.
1698 – W Suszu ur. Jan Moneta /jun./, superintendent kościoła luter. w Cedrach Wielkich k. Gdańska, senior kościołów na Żuławach, autor rozpraw teologicznych, filozoficznych oraz utworów okolicznościowych w językach łacińskim i niemieckim /zm. 5.9.1757 r./.
>> Or. SBWPKiZM, II, s. 41.
1734 – Biskup warmiński Krzysztof Szembek wydał edykt zabraniający swym poddanym wykonywania poleceń konfederatów. Edykt wydać łatwo. W okresie bezkrólewia po Warmii buszowali prusacy, wojska koronne i konfederackie. Wszyscy potrzebowali żywności. Wieśniacy, by uchronić swój dobytek, nie mieli innego wyjścia jak chronić się w leśne ostępy.
>> KMW 1985, s. 41–42.
1795 – W Untermassfeld /Saksonia/ ur. Friedrich Loeffler, nauczyciel i ornitolog /zm. w Gerdauen 21.12.1855 r./.
>> KMW 1987, s. 62–63.
1797 – Król Fryderyk II wydał akt „Generalnego urządzenia Żydów” – Prawo do stałego zamieszkania w miastach Prus uzyskali tylko zamożni Żydzi; mieli oni koncesję na handel. Biednych Żydów kazał Król wypędzić z kraju, ale mogli przyjeżdżać i handlować w czasie dorocznych jarmarków w miejscowościach Mazur i Warmii.
>> Kruk Sz., s. 341
1817 – Papież Pius VII zatwierdził wybór Józefa von Hohenzollerna na bpa warm.
>> Achr., s. 198.
1831 – W jednym z pierwszych zarządzeń naczelnik powstania hr. Karol Załuski polecił wysłać po 5–6 ludzi z przygranicznych litewskich powiatów do Prus Wschod. w celu organizowania zakupów prochu, broni i amunicji. Przedstawiciele powstańców polskich znaleźli się w Kłajpedzie i Tylży. Wielu kupców współdziałało z nimi. Broń transportowano w workach po krupach i soli, a proch nasypywany był do butelek.
>> Szos. PW, s. 37.
1845 – W Olsztynie ur. Justyn Rarkowski, poseł z Warmii do parlamentu Rzeszy, znał język polski, jednak nie upominał się o sprawy Polaków /zm. 16.5.1895 r./.
>> Jas. Ś., s. 276.
1863 – W Barczewku na Warmii zm. Mateusz Grunenberg, nauczyciel, autor i wydawca polskich podręczników, folklorysta i bibliofil /ur. tamże 14.11.1787 r./. Samouk, opracował poglądowe metody nauczania, wykształcił wielu nauczycieli szkół parafialnych. Jego opracowania ukazywały się przede wszystkim u J. Kantera w Morągu oraz u K.H. Haricha w Olsztynie. Sporządzał pomoce naukowe z botaniki i zoologii.
>> SBWMiP, s. 123.
1914 – W Grodzisku Dolnym na Rzeszowszczyźnie ur. Józef Burszta, historyk, folklorysta, prof. uniwersytetu w Poznaniu, wieloletni przewodniczący Rady Naukowej Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie. Studiował na uniwersytetach w Poznaniu i Warszawie. Wykaz jego publikacji naukowych obejmuje ponad 400 pozycji. Wiele uwagi w swych pracach poświęcił problemom kultury Ziem Zachod. i Północnych, rodzinie wiejskiej, oraz problemom teoretycznym i metodologicznym etnologii. Zm. w Poznaniu 6.7.1987 r.
>> KMW 1987, s. 633–635.
1920 – W lesie na drodze między wsiami Faryny i Kokoszki bojówka niemiecka pobiła mazurskich kaznodziei: Bogumiła Leyka, Ewalda Lowicha i Bertolda Iwańskiego.
>> Leyk Pam., s. 112.
– Szowiniści niemieccy rozbili wiec polski w Giżycku. Komisja Międzysojusznicza w Olsztynie zniosła stan wojenny, ogłosiła wolność zebrań, zabraniając jedynie pochodów i demonstracji ulicznych.
>> Staw. Pl., s. 509; Szos. Dzieje, s. 138.
– Konsulat Generalny RP w Olsztynie złożył w Komisji Międzysojuszniczej protest, domagając się ukarania sprawców napadu na aktorów teatru polskiego w Biskupcu, który miał miejsce 13.4.1920 r.
>> GO 1986, maj 3–4, s. 4.
1929 – W Poznaniu ur. Włodzimierz Antoni Kowalski, pedagog i pisarz /zm. w Ostródzie w 1985 r./. Studiował w Poznaniu i Toruniu. Od 1952 roku pracował w szkolnictwie średnim w Ostródzie. Jest autorem trzech książek popularnonaukowych dotyczących II wojny światowej oraz współautorem monografii poświęconej Liceum Pedagogicznemu w Ostródzie. Odznaczony licznymi odznaczeniami państwowymi, resortowymi i regionalnymi.
>> OBL, s. 40.
1934 – Centralna Biblioteka Polska w Berlinie podjęła decyzję o powołaniu oddziału w Prusach Wschodnich. Podzielony on został na 3 okręgi. Okręgiem Powiśle kierował Franciszek Wojciechowski. Stefan Przybylski był bibliotekarzem w okręgu Mazury, a Paweł Jasiek objął okręg Warmia, odpowiadając równocześnie za całokształt spraw dotyczących bibliotek polskich w Prusach Wsch.
>> Wrób. Bp., s. 96–97.
1940 – Gestapo w Olsztynie ustala wytyczne dotyczące postępowania z polskimi robotnikami przymusowo przywożonymi na obszar rejencji olsztyńskiej.
>> KMW 1971, s. 113.
– Ponownie gestapo aresztowało i osadziło w obozie koncentr. Antoniego Szajka. Tym razem do więzienia trafił razem z żoną, która została wywieziona do Ravensbrueck. Antoni więziony był w Sachsenhausen-Oranienburg. Oboje odzyskali wolność dopiero w kwietniu 1945 r.
>> KMW 1977, s. 274.
1941 – we wsi Tolniki powieszono jeńca polskiego za nawiązanie romansu z Niemką. Dziewczynę ogolono i przeprowadzono przez wieś z muzyką. Skazano ją na trzy lata obozu koncentracyjnego.
>> Jas. Między PaP s. 683
1942 – Henryk Woroniecki-Korybut, były konsul generalny RP w Olsztynie, został przewieziony z więzienia na Pawiaku w Warszawie do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu, gdzie został zamordowany /1942 r./.
>> Or. SBWMiP, s. 336.
1945 – Wojska radzieckie zdobyły miasto Fischhausen, jeden z ostatnich bastionów obrony hitlerowskich wojsk na Półwys. Sambijskim.
>> Szturm, s. 20; Jant. Zpf, s. 206.
– W rejonie Olsztyna podjęto prace nad uruchomieniem lekko uszkodzonej elektrowni na rzece Łynie. W działaniach tych początkowo brało udział 10 osób, a w dniu 25 kwietnia zatrudnionych było już 111, rekrutowali się oni spośród ekipy kolejarzy i grupy operacyjnej Ministerstwa Przemysłu delegowanej z Warszawy.
>> KMW 1981, s. 47.