1320 – Do Inowrocławia zostali wezwani przedstawiciele strony polskiej i krzyżackiej na rozprawę, której celem było odzyskanie przez Polskę Pomorza. Sędziami byli mianowani przez papieża prałaci: arcybp Janisław, bp poznański Domrat i opat mogilneński Mikołaj.
>> Gór. PkwP, s. 89.
1321 – Między zakonem krzyżackim a księciem mazowieckim Wacławem i bpem płockim Florianem zawarty został układ, na mocy którego polscy drwale i myśliwi za opłatą uzyskali wstęp do puszczańskich obszarów nadgranicznych.
>> KMW 1982, s. 292.
1346 – Zm. Jan Łodzia, bp poznański. Uczestniczył w przygotowaniach do procesu polsko-krzyżackiego /1320–1321/. W Warszawie /1339/ złożył obszerne zeznania obciążające Krzyżaków. W 1343 r. nie podpisał traktatu kaliskiego odstępującego zakonowi Pomorze. Jeden z pierwszych znanych kompozytorów polskich.
>> WEP, V, s. 201.
1455 – Stare Miasto Braniewo otrzymało pomoc zbrojną od Elbląga. Jest to forma przeciwdziałania zakusom Krzyżaków, gdyby próbowali zawładnąć Braniewem.
>> Ptak Wojskowość, s. 208.
1519 – Mikołaj Kopernik sporządził akty, z których dowiadujemy się, że we wsi Mątki pod Olsztynem Bartłomiej objął 3 łany, odstąpione mu przez starego i niezdolnego do pracy Jorge Wolfa. Za Bartłomieja poręczył wieczyście, że nie zbiegnie, karczmarz z Brąswałdu. Tę samą datę nosi dokument z Sząbruka, gdzie Benedykt objął 2 łany opuszczone przez zbiegłego Marcina. Poręczycielami zapisu był tu Maltz z Dajtek i Hans z Sząbruka.
>> Kop. Lok., s. 39.
1521 – Wysłannikom krzyżackim udało się wreszcie nakłonić burmistrzów Tolkmicka i kilku mieszczan do złożenia przysięgi wierności wielkiemu mistrzowi, ale większość dochowała wierności kapitule warmińskiej.
Uniwersał króla polskiego polecał wojskom stacjonującym na Pomorzu Gdańskim nadzorowanie wymarszu zaciężnych zakonu, którzy odchodzili z Prus na zachód..
>> Bis. Wp, s. 457, 449.
1523 – Maurycy Ferber wybrany na bpa Warmii.
>> Zi. WkMK, s. 76.
1612 – W Morągu ur. Abraham Calovius, żądał nauczania języka polskiego w szkołach gdańskich.
>> Or. SBWMiP, 1963, s. 41.
1614 – Rada Knipawy /część miasta Królewca/ obłożyła aresztem towary pochodzące z lasów króla polskiego. Kupiec odwołał się do polskiego monarchy, apelacja okazała się skuteczna.
>> Janisz. RPaPK, s. 198.
1701 – W Królewcu ur. Georg Friedrich Rogall, prof. tamtejszego uniwersytetu i dyr. semin. polskiego. Kształcił się w Królewcu i Halle. Własnym kosztem utrzymywał 12 studentów. Zm. w 1733 r., jego śmierć spowodowała kryzys prowadzonego przez niego seminarium, gdzie studiowało wielu Polaków.
>> Or. SBWMiP, 1963, s. 243.
1734 – W Dąbrównie k. Ostródy ur. Krzysztof Reinhold Haberkant /zm. ok. 1800 r. w Warszawie/, poeta paneg. Studiował w Królewcu. Był burmistrzem Gniewkowa k. Inowrocławia. Ok. 1790 przeniósł się do Warszawy, gdzie pracował w administracji pruskiej, a potem jako tłumacz w kamerze płockiej. Wydawał utwory własne w języku polskim sławiące monarchów pruskich.
>> Or. SBWPKiZM, I, s. 83.
1736 – Reskrypt króla Fryderyka Wilhelma I poddający starostwo węgorzewskie wraz z pozostałymi polskimi okręgami jurysdykcji litewskiego sądu dworskiego.
>> Toe., s. 24.
1797 – W Gdańsku zm. Maciej Krispin /ur. w Dybowie k. Pisza 31.1.1760 r./, pastor pols.-ewangel., lektor jęz. pol. w Gdańskim Gimnazjum Akademickim. Studiował na uniwersytecie w Królewcu. Język niemiecki poznał dopiero w szkole śred. W Królewcu udzielał prywatnych lekcji polskiego synom tamtejszych kupców. Znał Kraków i Warszawę.
>> Or. SBWPKiZM, I, s. 37.
1799 – W Dusejkach k. Telsz /Litwa/ ur. Franciszek Kaupowicz /zm. 14.8.1871 r. w Brąswałdzie na Warmii/, ks. katol., propagator i obrońca języka polskiego.
>> Or. SBWMiP, s. 152.
1831 – Z korespondencji urzędowej władz pruskich dowiadujemy się, że oddział rosyjski zmuszony przez powstańców polskich do przekroczenia granicy Prus /jego dowódcą był pułkownik T. Bartholomei/ został zaopatrzony w pieniądze i amunicję i po kilku dniach przez Tylżę i Kłajpedę udał się do Połągi, gdzie połączył się z oddziałami rosyjskimi dowodzonymi przez płka Pawła K. von Rennenkampfa.
>> Szos. PW, s. 19–20.
1848 – „Koeniglich Preussische Staate-Kriegs und Friedens-Zeitung” pisała: „Oto najwyższy czas, by wojsko przybyło na Mazury nie dla ochrony granic, lecz dla ochrony osób i własności przed naszymi chłopami. Czekają na nas galicyjskie sceny… We wszystkich powiatach mazurskich miały już miejsce zakłócenia spokoju publicznego”.
>> Szczyt., s. 230.
1851 – Ur. Adalbert Bezzenberger, archeolog, językoznawca, historyk, etnograf, osoba wielce zasłużona dla Prus Wschodnich. Zm. 31.10.1922.
>> Bor., 1992, nr 1, s. 97–101.
1864 – Pod Gątarzami /pomiędzy Ostrołęką a Nowogrodem/ miała miejsce zwycięska dla powstańców polskich potyczka. Oddziałem dowodził kpt. Antoni Wolski. Przez zimę partia przebywała w powiecie szczycieńskim, gdzie chroniła i prowiantowała powstańców ludność polska. Następna bitwa tego oddziału stoczona pod Kuziami skończyła się klęską. Dowódca ponownie schronił się do Prus. Prusacy pojmali go i wydali Rosjanom, którzy rozstrzelali go w Gątarzach. /Stanisław Szostakowski inaczej naświetla opisane wyżej wydarzenia/.
>> Szos. PW, s. 258, 276; KMW 1984, s. 257.
1874 – W Paryżu zm. Seweryn Elżanowski /ur. 12.8.1821 w Niesułkowie k. Łęczycy/ działacz niepodl. Z nadania Towarzystwa Demokratycznego Polskiego prowadził działalność spiskową na Litwie i w Augustowskiem. W styczniu 1845 roku pod przybranym nazwiskiem prowadził konspiracyjną działalność wśród Mazurów i Litwinów studiujących w Królewcu. Rozszerzył tę działalność na całe Prusy Wschodnie. Aresztowany w Brzeźnie i skazany na karę śmierci, uwolniony w okresie Wiosny Ludów, brał udział w powstaniu wielkopolskim. Po upadku powstania przebywał na emigracji, gdzie pełnił ważne funkcje polityczne. W powstaniu styczniowym był komisarzem Rządu Narodowego na zach. Galicję. Po wygaśnięciu powstania ponownie wrócił do Francji, gdzie prowadził działalność społeczną i publicystyczną.
>> Or. SBWMiP, s. 98.
1903 – W sali Domu Kopernika w Olsztynie odbył się polski wiec przedwyborczy, na którym podano kandydatów na posła do parlamentu Rzeszy. Na pierwszym miejscu znalazła się kandydatura ks. Walentego Barczewskiego, który jednak nie zgodził się kandydować. W kampanii wyborczej stronę polską reprezentował Julian Sas-Jaworski z Lipinek.
>> Chł. SP, s. 22; Wak. O polskość, s. 143.
1904 – Przed Królewskim Sądem Krajowym w Olsztynie odbyła się rozprawa: Seweryn Pieniężny /ojciec/ skarżył ks. Juliusa Weichsela, który m.in. zarzucił „Gazecie Olsztyńskiej”, że jest „moskiewskimi rublami najęta do podszczuwania”. Sąd uznał ks. Weichsela winnym i skazał na grzywnę 40 marek, z możliwością zamiany na 10 dni aresztu.
>> KMW 1986, s. 234–237.
1920 – Rada Ambasadorów zatwierdziła regulaminy plebiscytowe, postanawiając, że głosowanie ma być przeprowadzone najpóźniej w 3 miesiące po 15 kwietnia, w niedzielę, a więc najpóźniej 11 lipca.
>> Staw. Pl., s. 509; WiM zarys, s. 529; KMW 1966, s. 540.
– Komisja Międzysojusznicza w Olsztynie wydaje rozporządzenia nr 12 i 13, dotyczące swobód obywatelskich, wolności zgromadzeń, pozwoleń na posiadanie broni i wolności strajków.
>> Staw. Pl., s. 495–496.
– Raport Naczelnej Komendy Straży Mazurskiej, usprawiedliwiający niewszczynanie kontrakcji przeciw niemieckim bojówkom, oraz raport wywiadu polskiego o stanie uzbrojenia Sicherheitswehry w Prusach Wschodnich.
>> Staw. Pl., s. 218–222.
1931 – W Sadłukach na Powiślu otwarta została kolejna polska szkoła. Początkowo uczęszczało do niej tylko 7 dzieci. Kierownikiem placówki był Stefan Piechowiak.
>> Fil. Wopt, s. XXIX, 117–118; Łuk. IV, s. 187.
1945 – Wojska radzieckie opanowały północną część Półw. Sambijskiego. W Olsztynie rozpoczyna pracę komenda Milicji Obywatelskiej. Wysłano ekipę starościńską do Olecka. Administracja polska obsadza powiat kętrzyński.
>> Szturm, s. 20; Rocz. Ol., V, 1963, s. 195; KMW 1981, s. 43; Rocz. Ol. 1972, X, s. 329; Łuk. O nową, s. 28.