1288 – Sąd polubowny wydał wyrok korzystny dla kapituły warmińskiej. Spór dotyczył podziału diecezji na biskupią i kapitulną. Kapituła żądała, by zgodnie z traktatami trzecia część obszaru warmińskiego dominium stanowiła jej własność. Sąd uznał te roszczenia.
>> Achr. PBW, s. 21; Sz. DW, s. 31.
1409 – Krzyżacy zdobywają Złotorię, ostatni z broniących się zamków Ziemi Dobrzyńskiej.
>> Ku. BpG, s. 202.
1520 – Wielki mistrz krzyżacki Albrecht w liście do mistrza zakonu inflanckiego zawiadomił, że we Frankfurcie nad Odrą zbiera się wielka armia, która wyruszy na Polskę. Równocześnie apelował o dosłanie posiłków w postaci pieszych i konnych, z których pomocą miał nadzieję wypędzić z Prus Polaków.
>> Bis. WP, s. 305.
1525 – Początek powstania chłopskiego w Prusach Książęcych /Sambia/. W rozruchach wzięło udział kilka tysięcy chłopów, którzy żądali wolności osobistej, równości społecznej i zniesienia poddaństwa. Przywódcą chłopów sambijskich był Kasper, młynarz z Kajman. Książę Albrecht zwrócił się o pomoc do króla polskiego Zygmunta I i biskupa warmińskiego.
>> Zi. Powstanie, s. 103–104, 106.
1539 – Książę pruski Albrecht podpisał w Piszu pismo, w którym ogłosił objazd „polskich starostw” na dzień św. Marcina /11 listopad/. Zamiar ten niezadługo odwołał z powodu panującej zarazy.
>> Toe, s. 422.
1594 – Król polski Zygmunt III Waza opuścił Gdańsk, udając się przez Pruszcz i Tczew do Krakowa /król wracał ze swej podróży do Szwecji/.
>> Rocz. Gd. 1956/1957, XV/XVI, s. 158.
1620 – Elektor Jerzy Wilhelm przebywa na zjeździe stanów w Węgorzewie. Najprawdopodobniej właśnie podczas tego Landtargu elektor prosił stany o radę w sprawie zaręczyn jego siostry z królem szwedzkim Gustawem Adolfem. Mariaż popierała jego matka, on sam nie mógł się zdecydować, gdyż zezwolenie na małżeństwo prowadziło do zatargu z Polską, odmowa groziła zatargiem ze Szwecją. Zgromadzenie opowiedziało się za przyjęciem szwedzkiego konkurenta, podejmując się równocześnie misji wytłumaczenia elektora przed królem polskim.
>> Toe, s. 175–176.
1627 – W Wisłoujściu pod Latarnią koło Gdańska odbyła się przed królem Zygmuntem II Wazą defilada floty. Armada ta niezadługo wsławi się sławnym zwycięstwem nad Szwedami na gdańskiej redzie.
>> Rocz. Gd. 1956/1957, XV/XVI, s. 163.
1635 – W Królewcu ur. Hieronim Roth /młodszy/, zm. po 1678, prawdopodob. na Warmii. Był jak ojciec działaczem opozycji antyelektorskiej. Dworzanin i sekretarz króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego. Odbywał podróże polityczne, reprezentując interesy miasta Królewca na dworze polskim.
>> Or. SBWPKiZM II, s. 119–120.
1657 – Bitwa wojsk polskich ze Szwedami pod Tczewem.
>> KMW 1985, s. 19.
1699 – W grodzie Ełk starosta tegoż poświadczył pochodzącemu z Ziemi czerskiej Pawłowi Giżyckiemu z Giżyc, że wywodzi się z rycerskiego starego rodu. Dokument był potrzebny przy staraniach wymienionego o indygenat w Księstwie Pruskim.
>> KMW 1966, s. 213.
1734 – Stany pruskie obradujące na sejmiku generalnym w Grudziądzu poparły stronnictwo saskie i uznały za króla Augusta III. Kapitułę warmińską na wspomnianym sejmiku reprezentowali kanonicy: Andrzej Burchert i Mikołaj Szulc.
>> KMW 1985, s. 44–45.
1761 – W Olsztynie zm. Jan Krzysztof Geese, złotnik. Przez 46 lat prowadził tu swój zakład, wykonując liczne prace dla klasztorów i kościołów warmińskich. Pracował także dla bpa i kapituły.
>> Or. SBWPKiZM I, s. 64; Sik. Galop., s. 32.
1831 – Władze Morąga wydały zarządzenie o izolowaniu miasta w związku z epidemią cholery azjatyckiej.
>> KMW 1968, s. 550.
1842 – Wikary pomocniczy w Kruklance k. Węgorzewa – Jakub Preuss – donosił swoim władzom zwierzchnim: „Język niemiecki nie został całkowicie wprowadzony w żadnej szkole tutejszej parafii, aczkolwiek pracuje się nad tym już od wielu lat bardzo usilnie i z całym naciskiem”.
>> Choj. WiM, s. 617.
1878 – W Gaju k. Śremu ur. Stefan Włodarczak /zm. 21.02.1959 w Sztumie/, działacz ruchu polskiego w Niemczech i na Powiślu. Działał w okręgu westfalskim. Po wypadku w kopalni mieszkał w Sztumskim Polu, gdzie był nadal aktywistą Zw. Polaków /członek Rady Naczelnej tej organizacji/. Jako jedyny Polak do r. 1939 zasiadał w radzie miejskiej Sztumu. Więziony w obozie konc. Hohenbruch.
>> Or. SBWMiP, s. 331.
– W Krakowie wystawiony został po raz pierwszy obraz Jana Matejki „Bitwa pod Grunwaldem”. Od tej daty zaczął pełnić posłannictwo krzepienia serc wielu pokoleń Polaków.
>> Dob. Z dziejów, s. 71.
1891 – W Klusach k. Ełku ur. Jan Sawitzki /Sawicki/, zm. 2.12.1972 w Dortmundzie /Niemcy/, red. odpow. pisma „Cech”, działacz Masurenbundu /Zw. Mazurów/.
>> Or. SBWMiP, s. 281.
1911 – W Międzyborzu na Śląsku zm. Jerzy Badura /ur. 4.04.1845 w Drogomyślu k. Cieszyna/, ks. ewangel., działacz ruchu polskiego na Śląsku. Redagował „Nowiny Śląskie” /czytane na Mazurach/. Był współpracownikiem wydawanego w Bohum pisma dla Mazurów „Przyjaciel Familii”. Współpracował z ełcką „Gazetą Ludową” i „Mazurem” w Szczytnie.
>> Or. SBWMiP, s. 45.
1914 – Rosjanie wycofują się pośpiesznie. Bisztynek został zajęty przez wojska niemieckie. Rosjanie opuścili Bartoszyce, lecz Niemcy weszli do miasta dopiero na trzeci dzień.
>> KMW 1996, s. 69; Hryc. Bart, s. 81.
1915 – Wojska austriacko-niemieckie zajęły Grodno.
>> Kron. XX, s. 189.
1920 – Na Suwalszczyźnie Litwini zaatakowali oddziały polskie.
>> Kron. XX, s. 269; Łoj. Kal. hist., 23 sierp.
1923 – W Straszewie k. Sztumu zm. Franciszek Połomski /ur. 13.12.1875 w Mikołajkach Pom./, ks. katol., obrońca języka polskiego. Jako proboszcz parafii katol. w Ełku nauczał religii wbrew zakazom władz po polsku, organizował polskie nabożeństwa dla robotników sezonowych. W memoriałach do władz pruskich domagał się równouprawnienia języka polskiego. Utrzymywał kontakty z działaczami polskimi w Poznańskiem i Pomorzu. Przeniesiony na Powiśle nadal wystawiał wszystkie dokumenty swym parafianom w języku ojczystym.
>> Or. SBWMiP, s. 259.
1930 – Papież Pius XI zatwierdził decyzję kapituły o wyborze Maksymiliana Kallera na biskupa warmińskiego.
>> KMW 1996, s. 82.
1931 – Na procesie przeciw Walentemu Habandtowi, znanemu działaczowi polskiemu w Prusach Wschod., prokurator użył słów, które świadczyły o stosunku władz niemieckich do sprawy polskiej: „Wszyscy są wprawdzie równi wobec prawa, ale prawo nie jest jednakie dla wszystkich”.
>> Boe., s. 284–285.
1932 – Tomasz Morawski, działacz niepodległościowy, objął w Królewcu funkcję konsula generalnego RP, i sprawował ją do 7.02.1933 roku.
>> Or. SBWMiP 1963, s. 196.
1937 – Gestapo wezwało przewodniczącego Związku Harcerstwa Polskiego w Niemczech, Pawła Kwoczka, by mu oświadczyć, że członkom tej organizacji zabrania się nosić mundurków i strojów podobnych do umundurowania. Zakaz miał obowiązywać od zaraz. Organizacja, jak i Związek Polaków w Niemczech, zabiegały o zmianę tej decyzji. Nie uzyskano jednak żadnych ustępstw.
>> KMW 1973, s. 401.
– W Janowie k. Kwidzyna zm. Tadeusz Tollik /ur. 12.04.1898 tamże/, rolnik, działacz społ.-narodowy i oświat. na Powiślu. Działał na rzecz przyłączenia Powiśla do Polski. Jego zdecydowaniu przypisać należy fakt, że 5 wsi w pow. kwidzyńskim /łącznie z jego rodzinną/ po plebiscycie przyłączonych zostało do Polski. Jest autorem wspomnień z okresu plebiscytu, są one zawarte w: „Księga Pamiątkowa Dziesięciolecia Pomorza”, wydanej w 1930 r.
>> Or. SBWMiP, s. 315.
1939 – O zmierzchu I batalion 135 pułku piechoty dokonał wypadu na wschodniopruską miejscowość Prostki. Walka trwała ponad godzinę. Niemcy stracili 20 zabitych. Zniszczono instalacje i budynki państwowe. Straty własne: 2 rannych, 3 zaginionych. W tym samym mniej więcej czasie przekroczył granicę zagon 10 pułku ułanów Podolskiej Brygady Kawalerii i z powodzeniem bił się na ziemi wroga w rejonie Białej Piskiej.
>> KMW 1980, s. 555; Leż. Zostały, s. 64.
– W rejonie wsi Wawrochy został wysadzony słup wysokiego napięcia na linii Szczytno–Rozogi.
>> WiM 1987, nr 19, s. 9.
– Lotnicy z 41 eskadry rozpoznawczej przydzielonej do armii „Modlin” dokonali nalotu na stację kolejową Neidenburg /dzisiejsza Nidzica/.
>> Pawl. Polskie, s. 172.
– Łodzi podwodnej „Orzeł” nadano rozkaz urządzenia zasadzki na niemiecki pancernik „Schleswig–Holstein”, liczono się, że opuści on gdański kanał portowy. Rozkaz ten nie został odebrany przez polski okręt podwodny. Trwają walki na Westerplatte. Trwają naloty na port helski i znajdujące się tam polskie okręty wojenne.
>> Per. Wielkie, s. 14, 54–55, 95.
– Obraz Jana Matejki „Hołd Pruski” został złożony w katakumbach kościoła Św. Katarzyny w Zamościu.
>> Gaz. Wybor. mag. 1998, 31 grudz., s. 26.
1945 – W olsztyńskim teatrze odbył się wieczór literacko-muzyczny. Organizatorami imprezy było Stronnictwo Ludowe i ZMW RP „Wici”. Rozpoczęto rozgrywki piłkarskie o mistrzostwo Okręgu Mazurskiego. W rozgrywkach tych uczestniczyło 9 klubów piłki nożnej.
>> Łuk. Ol., s. 20.