1330 – Wojska księcia Giedymina wpadły do Prus znajdujących się we władaniu zakonu i grasowały w rejonie Ostródy. Dotarły aż na Ziemię Michałowską. Plan wojny przewidywał, że miało nastąpić spotkanie sprzymierzonych z Polakami Litwinów, lecz Krzyżacy ufortyfikowali brody na Drwęcy i przez 10 dni dowodzeni przez króla polskiego Władysława Łokietka wojowie polscy szukali przeprawy przez rzekę. Gdy Polacy przeprawili się w końcu przez Drwęcę, Litwini odeszli i w taki to sposób kunsztownie zaplanowana kampania antykrzyżacka spaliła na panewce.
>> Gór. PkwP, s. 95.
1359 – Na Warmii wystawiony został dokument o nadaniu Prusom o nieznanych imionach dóbr o powierzchni 130 łanów. Nieznana jest lokalizacja tego nadania. Wiadomo jedynie, że obdarowani zobowiązani byli do 4 służb konnych i budowy fortec.
>> Sz. DW, s. 304.
1363 – Sporządzony został dokument lokacyjny wsi poza dominialnej Moensdorf k. Reszla.
>> Sz. DW, s. 174.
1401 – Henryk Vogelsang wystawił dokument, na którym po raz pierwszy podpisał się jako bp warmiński.
>> Achr. PBW, s. 51.
1410 – Wielki Książe Witold oraz marszałek zakonu inflanckiego Bern von Hevelmann zawierają rozejm na czas od 9 do 22 września.
>> Szos. Dzieje, s. 35; Ku. BpG, s. 206.
1416 – Upłynął termin rozejmu między Krzyżakami i Polską, który został podpisany w Brodnicy 7.10.1414 r.
>> Wap. I, s. 382–383.
1419 – Początek postępowania polubownego w sporze między Polską a Krzyżakami. Zygmunt Luksemburski przyjął w Nowym Sączu przedłożony przez stronę polską materiał dowodowy, w którym była mowa o szkodach wyrządzonych przez zakon od 1413, wśród poszkodowanych wymienieni byli także książęta mazowieccy.
>> KMW 1996, s. 361.
1420 – Witold przedstawił stronie krzyżackiej propozycje przebiegu granicy krzyżacko-litewskiej. Ponieważ Krzyżacy odrzucili te propozycje, sięgnięto po oręż i linię graniczną wytyczono dopiero 27.09.1422 w traktacie nad jeziorem Mełno.
>> Toe., s. 102.
1456 – W Toruniu odkryto spisek, którego uczestnicy wystąpili zbrojnie zamierzając oddać miasto Krzyżakom. Wojewoda chełmiński pokonał spiskowców. Winni zostali ukarani śmiercią.
>> Wap. III, s. 319.
1459 – Sprzymierzone miasta Sępopol, Bartoszyce i Frydland odniosły zwycięstwo nad Krzyżakami w otwartym polu.
>> WiM 1969, nr 1, s. 5; Hryc. Bart., s. 123.
1520 – Pospolite ruszenie Prus Królewskich, spieszące na pomoc polskim wojskom oblegającym Braniewo, po noclegu w Tolkmicku wyruszyło w dalszy marsz na wschód.
>> Bis. WP, s. 278.
1525 – Bunt chłopski objął także Natangię. Na tym obszarze przywództwo powstania objął ks. Grzegorz Frenzel, proboszcz z Klein Schoenau. Napisał on odezwę do chłopów natangijskich, która miała mobilizować do walki o równość i sprawiedliwość. Aby zaś nadać swemu apelowi formę bardziej urzędową, oderwał od uniwersału księcia dotyczącego innej sprawy pieczęć władcy i przyczepił do zredagowanego przez siebie pisma. W ten sposób chciał utwierdzić fałszywe mniemanie, jakoby książę Albrecht sprzyjał powstaniu.
>> Zi. Powstanie, s. 126–127.
1537 – Z datowanej notatki Hildebranda Ferbera /brata bpa warm./ wiadomo, że we Fromborku Mikołaj Kopernik obserwował planetę Mars.
>> KMW 1966, s. 616.
1547 – Wójt z Rybaków Antoni Borke stał się właścicielem wsi Frednowy. Wieś nie była w pełni zagospodarowana po zniszczeniach wojny z lat 1519–1521.
>> Ił., s. 217–219.
1593 – Najprawdopodobniej w Ostrowinie k. Ostródy zm. Wolf von der Oelsnitz, właściciel ziemski. Wdowa ufundowała monumentalny nagrobek, który obecnie znajduje się na zamku w Malborku.
>> KMW 1990, s. 6.
1606 – We Fromborku zm. Mikołaj Kos /Koss/, sekretarz królewski, kan. warm., posiadał także liczne inne beneficja, o które mało się troszczył, interesowały go jedynie dochody płynące z tych prebend. Kościoły w Gdańsku i Elblągu wydzierżawił ewangelikom, co spowodowało interwencję bpa Stanisława Hozjusza.
>> Or. SBWPKiZM I, s. 144–145.
1686 – W Miłakowie k. Morąga ur. Michał Lilienthal /zm. 20.01.1750 w Królewcu/, duchowny ewangel., redaktor, wydawca, historyk Prus. Studiował w Królewcu, Wittemberdze, Jenie, Rostocku i w Holandii. Bibliofil i bibliograf. Interesował się również historią i literaturą polską.
>> KMW 1960, s. 509; Or. SBWPKiZM II, s. 15.
1830 – W Popiołach k. Węgorzewa ur. Otto Gerss /zm. 22.02.1923 w Królewcu/, ksiądz ewangel., red., pisarz mazurski. Bardzo dobrze znał język polski, lecz przeszedł na pozycję walki z polskością. Wydając tłumaczone z niemieckiego religijne teksty polskie, mimo woli przyczynił się do utrzymania mowy polskiej na Mazurach.
>> Or. SBWMiP, s. 109.
1831 – W 53. dniu kwarantanny internowanych powstańców polskich rozpoczęto wypuszczać z obozów, w których byli zamknięci w obawie przed epidemią cholery. Większą część rozlokowano na Sambii. Żołnierzy w wioskach między Pregołą a Kanałem Friedrichsgrabe, a oficerów po okolicznych miasteczkach.
>> Szos. PW, s. 57.
1855 – W Dzierążnie k. Tczewa ur. Franciszek Liss /zm. 3.03.1933 w Rumianie k. Lubawy/, ks. katol., redaktor, publicysta, działacz społ., polit. i narodowy w Niemczech i na Pomorzu.
>> Or. SBWMiP, s. 193–194.
1873 – W Krakowie ur. Michał Marcin Siedlecki /zm. w Sachsenhausen 11.01.1940/, zoolog, pierwszy rektor Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Pracował nad racjonalizacją rybołówstwa morskiego. Położył duże zasługi w ochronie wielorybów, żubra, ptaków, jesiotra i ryb łososiowatych. Aresztowany przez hitlerowców w Krakowie razem z profesorami UJ, zamordowany w obozie koncentracyjnym.
>> WEP X, s. 496; WiM 1989, nr 4, s. 6.
1877 – W Gietrzwałdzie na Warmii odbył się pierwszy po cudownym objawieniu odpust. Przybyło 50 tys. pątników ze wszystkich trzech zaborów. Domy, poddasza i strychy zapchane były ludźmi.
>> Orł. Il. Przew., s. 199; Jas. Ś., s. 236.
1879 – Do Gietrzwałdu z samego tylko Królestwa Polskiego przywędrowało 40 kompanii pątników.
>> Jas. Ś., s. 237.
1881 – W tym roku największe tłumy pielgrzymów dotarły do Gietrzwałdu na odpust. Ci, co jechali pociągiem od Torunia, wysiadali w Biesalu i stąd na wózkach lub pieszo zdążali do świętego miejsca. Pismo „Pielgrzym” informowało: „z wszystkich niemal ziem Dawnej Polski zeszła się wierna drużyna, aby uczcić królową niebieską na tem miejscu, gdzie ona sobie tak upodobała. Z Prus Zachodnich i z Poznańskiego było najwięcej pielgrzymów, lecz byli i z Galicji, z Płockiego, i z Warszawy, i Kurpie, i Żmudzini”.
>> Jas. Ś., s. 237.
1884 – Ur. dr Kazimiera Paszkowska-Jeżowa. Pracownik Instytutu Bałtyckiego, gdzie kierowała działem toponomastyki, współdziałała po 1945 roku przy przywracaniu nazw polskich na Pomorzu, Powiślu i Mazurach. Zm. w Gdyni 10.11.1957.
>> Rocz. Gd. 1956/1957, XV/XVI, s. 572.
1886 – W Mierkach k. Ostródy ur. Wiktor Kleszczyński /zm. 11.11.1939 w okolicy Grudziądza/, nauczyciel na Pomorzu, a w latach 1929–1933 pracował w szkołach polskich w Trzcianie i Waplewie na Powiślu. W 1939 rozstrzelany na fortach grudziądzkich.
>> Or. SBWMiP, s. 159.
1893 – Bp warm. Andrzej Thiel, w okólniku skierowanym do księży, ludzi pokroju Seweryna Pieniężnego, protestujących przeciw wypieraniu języka polskiego z kościoła, nazwał „awanturnikami podżegaczami, którzy rzekomo w interesie polskiej narodowości pisemnie i ustnie rozpowszechniają bezczelne kłamstwa”, a faktycznie są „kupionymi za pieniądze żołdakami, najgorszymi wrogami narodu polskiego”, pragnącymi wydać go na pastwę „rosyjskiej schizmy lub niewiary socjaldemokratów”.
>> Wak. GO, s. 113; KMW 1987, s. 183–184.
1922 – We Francji rozpoczęły się i trwały do 18 października rozmowy sztabowe, podczas których gen. Władysław Sikorski rozwinął myśl opanowania przez Polskę Prus Wschodnich. Twierdził on, że tego rodzaju możliwość jest całkiem realna, jeżeli udałoby się uprzedzić Niemców i zaskoczyć ich szybkością działań.
>> KMW 1981, s. 389.
1923 – Delegacja Związku Polaków w Niemczech udała się do Flensburga dla przeprowadzenia rozmów z przedstawicielami duńskiej mniejszości narodowej, dotyczących wspólnego programu obrony przed germanizacją.
>> KMW 1983, s. 52; Wrzes. Rp/WMiP, s. 129.
1934 – W Inowrocławiu zm. Jan Ziemkowski /ur. w Kurzętniku n. Drwęcą/, ks. katol., działacz społ., narod. i polityczny. Posługę duszpasterską pełnił na Pomorzu i na Mazurach. Już od 1915 r. współpracował z Towarzystwem Naukowym w Toruniu. Czynny podczas plebiscytu, szykanowany przez bojówki niemieckie.
>> Or. SBWMiP, s. 343.
1937 – Gestapo wydało zakaz noszenia mundurów i odznak harcerskich uczniom gimnazjum polskiego w Kwidzynie.
>> Gęb. Burzom, s. 161.
1939 – Czwarte z kolei kłamstwo sztabów niemieckich o zatopieniu kolejnego polskiego okrętu podwodnego.
>> Per. Wielkie, s. 84, 119.
– W dalszym ciągu dokonywane są aresztowania działaczy polskich. M.in. zamknięto w obozie działdowskim Jana Jagiełko-Jaegerthala /zamordowany w Hartheim lub w Dachau/. Aresztowani zostali polscy studenci w Królewcu.
>> KMW 1976, s. 68; Or. SBWMiP, s. 136.
– Polskie samoloty bombardują miejscowość Pierwągi w pow. Biskupiec Reszelski /w tym czasie przez ten teren na południe przesuwają się pancerne zagony Guderiana/. Lotnicy polscy bombardują niemiecką broń pancerną w rejonie Różana.
>> KMW 1971, s. 109; Pawl. Polskie, s. 122.
– W Petrykozach k. Działdowa został zamordowany przez żołnierzy Wehrmachtu Bernard Goerick /ur. w Módłach k. Nidzicy/, rolnik, znany działacz mazurski. Za działalność w okresie plebiscytu zmuszony do opuszczenia Prus Wschod. Osiedlił się w Niestoji k. Działdowa, gdzie był sołtysem, a w latach 1932–1939 wójtem gminy Filice.
– Obrońcy polskiego wybrzeża wybudowali prowizoryczny pociąg pancerny, który brał aktywny udział w bojach /rejon Gdyni/.
>> Ślas. Pol., t. 6, s. 493.
1944 – Na Czerwonym Bagnie nad Biebrzą trwa bitwa partyzantów Armii Krajowej z Wehrmachtem.
>> ŁP 1989, nr 11, s. 19.
1945 – W Olsztynie powstał komitet organizacyjny, którego celem było powołanie Akademii Nauk Administracyjnych. Protektorat nad tym zamierzeniem objął Zarząd Miejski. Przewodniczył komitetowi dr Tadeusz Hilarowicz.
>> WiM 1965, nr 6, s. 17; Łuk. Ol., s. 21.