1410 – Król Władysław Jagiełło pielgrzymuje do grobu św. Wojciecha. Celem istotnym pielgrzymki jest uzyskanie pomocy Wielkopolan, we wznowionej mimo nadchodzącej zimy wojnie z zakonem krzyżackim.
>> Wap. I, s. 289.
1489 – Prokurator krzyżacki ze Szczytna wniósł skargę na proboszcza z Dźwierzut, zarzucając mu, że pobił kilku chłopów i dopuścił się innych występków, wynikających z jego notorycznego pijaństwa. Biskup nakazał winnemu pogodzić się z pobitymi, przeprosić prokuratora, wyrzec się pijaństwa pod groźbą usunięcia z diecezji.
>> KMW 1972, s. 634.
1520 – Załoga 150 pieszych krzyżackich obleganych przez Polaków w Chojnicach poddała miasto, prosząc o swobodne odejście z własnym mieniem. Mieszczanie Chojnic również poprosili o łaskę i pozwolenie przejścia pod władzę króla polskiego. Po 3 dniach oblężenia przed wojskami Gdańska skapitulował Tczew. Głód i brak pieniędzy spowodowały, że Krzyżacy zwinęli oblężenie Lidzbarka Warm. Sprzęt oblężniczy oraz wojsko krzyżackie spod Lidzbarka odmaszerowało do pobliskich Bartoszyc, Sępopola i Ornety. Lecz i tam brakowało żywności. Aby przeżyć, wojsko zakonne grabiło mieszczan.
>> Bis. WP, s. 351, 352, 363.
1526 – Mikołaj Kopernik obserwuje we Fromborku pozycję planety Jowisz.
>> KMW 1966, s. 462.
1569 – W Knyszynie wydany został królewski dokument o odebraniu kapitule warm. Tolkmicka i Podgrodzia. Kapituła nie pogodziła się z tą decyzją i przez wiele następnych lat starała się bezskutecznie o odzyskanie utraconych dóbr.
>> Sz. DW, s. 26–27.
1609 – Do Łęcka k. Działdowa przybyli księża katoliccy z diecezji chełmińskiej, by następnego dnia przejąć tamtejszy kościół z rąk ewangelików. Przekazania świątyni dokonano z pominięciem księcia Prus. Akcji tej sprzyjał właściciel Łącka, katolik Maciej Prus-Rywocki. W tej sprawie pisał też do Królewca król polski Zygmunt III Waza. Pruski „Kurfirst” próbował odbić kościół siłą. Katolicy skrzyknęli swoich stronników i książęcych rajtarów zmuszono do odstąpienia. I odtąd już katolickie nabożeństwa odprawiały się w Łęcku bez żadnych utrudnień.
>> Dział., s. 151–152.
1614 – Król Zygmunt III Waza, przychylając się do skargi biskupa warmińskiego, powołał komisję i zlecił jej dokonanie na Warmii „rewizji łanów”. Chodziło o to, by podatki były pobierane tylko z łanów zagospodarowanych, z wyłączeniem „pustych”. Komisarze królewscy ustalili, że łanów uprawnych było wówczas na Warmii 9960 w 660 wsiach.
>> KMW 1970, s. 247–250.
1670 – Na rozkaz elektora Fryderyka Wilhelma został porwany z Warszawy przywódca opozycji Prus Książęcych pułkownik wojsk polskich Chrystian Ludwik von Kalkstein. Był on zdania, wraz ze swymi stronnikami, że prawa Polski do Prus Książęcych nie wygasły, że należy dążyć do zacieśnienia związków z Rzeczpospolitą. Opozycjoniści liczyli na pomoc Polski, lecz król Michał Korybut Wiśniowiecki nie zdobył się na energiczne kroki w tej sprawie. Ch.K. Kalkstein nie został uwolniony. Dwa lata przesiedział w więzieniu, nie wydał żadnego członka sprzysiężenia i został ścięty 8.11.1672 r.
>> WiM zarys, s. 330–331; Or. SBWPKiZM I, s. 119; Szos. Dzieje, s. 73–75.
1710 – W Górowie Iławeckim zmarł na dżumę pisarz miejski Andrzej Tolksdorf, który do końca swych dni niósł pomoc mieszkańcom miasta. Zaraza szalejąca wówczas w całej środkowej Europie obeszła się z Górowem szczególnie okrutnie. Zmarło wówczas co najmniej 767 osób – opustoszało prawie całe miasto.
>> Hryc. Bart., s. 108–109.
1733 – Marszałek konfederacji Prus Królewskich, kasztelanic rypiński Sebastian Mełdzyński przesłał na Warmię uniwersały, w których zażądał, by Warmia wystawiła 600-osobowy oddział jazdy, takiż oddział piechoty. Wojsko to powinno było być zorganizowane w przeciągu 2 tygodni i przesłane nad rzekę Drwęcę. Konfederacja zawiązana została w celu obrony króla Stanisława Leszczyńskiego, wolnej elekcji, suwerenności państwa, obrony religii rzymskokatolickiej i przywilejów Prus Królewskich.
>> KMW 1985, s. 32.
1864 – W majątku Żelazko k. Olecka ur. Alfred Szielasko /zm. 25.02.1928 w Królewcu/, ornitolog, prekursor czynnej ochrony ptaków w Prusach Wschodnich. Jego bogate zbiory spłonęły podczas działań wojennych w 1914 r.
>> KMW 1987, s. 69–70.
1884 – Drukarz i wydawca z Ostródy, Karol Edward Salewski, zerwał umowę z Janem Karolem Sembrzyckim z Tylży na redagowanie polskiej gazety „Mazur”. Powodem tej decyzji było nabranie przekonania, że pismo służy budzeniu ducha polskiego wśród ewangelickich Mazurów.
>> Choj. Szkice, s. 149; Kasp. Sembrz., s. 61–62.
1896 – W sobotę wieczorem wybuchł pożar w olsztyńskim kościele św. Jakuba. Ogień strawił bardzo wartościowy obraz w głównym ołtarzu świątyni.
>> Sik. Galop., s. 95.
1918 – W Polsce ogłoszono ordynację wyborczą, która przewidywała także wybory posłów do sejmu polskiego w całym zaborze pruskim, więc i z Prus Wschodnich. Niemcy ogłosili, że każdy, kto weźmie udział w głosowaniu do polskiego parlamentu, zostanie potraktowany jak zdrajca stanu.
>> Staw. Pl., s. 505; Wrzes. WiM, s. 195–197.
1924 – W Operze Poznańskiej odbyło się prawykonanie opery Feliksa Nowowiejskiego „Legenda Bałtyku”. Reżyserował Stanisław Tarnawski. Scenografia – Stanisław Jarocki, choreografia – Maksymilian Statkiewicz, kierownictwo muzyczne – Piotr Stermicz-Valkrociata i Zygmunt Wojciechowski.
>> Kruk Sz., s. 164; Boehm. FN, s. 80.
1926 – Jan Lubomirski objął redakcję „Życia Młodzieży”. Pismo było dodatkiem „Gazety Olsztyńskiej”. „Życie Młodzieży” miało objętość 10 stron druku, nakład 1500 egz., ukazywało się co dwa tygodnie.
>> Wak. GO, s. 255.
1928 – Konsul RP w Olsztynie w raporcie do poselstwa polskiego w Berlinie donosił, że w Prusach Wschodnich działało 45 bibliotek polskich, z tego 3 w miastach. Łączna liczba woluminów 3455. Ponadto istniały biblioteczki Związku Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich, było ich 8, liczba woluminów ok. 1500. W bibliotekach polskich znajdowały się pisma wydawane w kraju. Najczęściej były to: „Płomyk”, „Siew”, „Przyjaciel Młodzieży”.
>> WiM 1988, nr 10, s. 9.
– Z memoriału przedstawionego rządowi Rzeszy przez instytucję naukową dowiadujemy się, że w okresie od października 1919 do czerwca 1925 r. odpływ ludności rolniczej z Prus Wschodnich wynosił 158 tys. osób. Spośród ogółu gospodarstw chłopskich wystawionych na licytację ponad 30 % to gospodarstwa z Prus Wschodnich. Również zadłużenie gospodarstw chłopskich w Prusach Wschodnich było znacznie wyższe niż w całych Niemczech. Około 40 procent gospodarstw było w takim stanie, że długi hipoteczne znacznie przewyższały wartość tych obiektów.
>> Z dziejów klasy III, s. 13.
1930 – W Warszawie rozpoczął obrady V Powszechny Zjazd Historyków Polskich, na którym jednym z nurtów refleksji była „dyskusja wschodniopruska”. Teza główna: przy rozpatrywaniu dziejów tego regionu nie wolno pomijać roli polskiego żywiołu w zasiedlaniu i rozwoju gospodarczym i kulturalnym, szczególnie południowej części Prus Wschodnich.
>> KMW 1985, s. 297–298.
1936 – W Skajbotach k. Olsztyna odbyła się pierwsza zbiórka w nowo powstałej drużynie harcerskiej. Pracą tej drużyny kierowała druhna Maria Kensbok.
>> WiM 1986, nr 5, s. 9.
1943 – Rozpoczęło się spotkanie trzech przedstawicieli antyhitlerowskiej koalicji w Teheranie, na którym przesądzony został los Prus Wschodnich. Przyłączono je do Polski z wyjątkiem Królewca i przyległego regionu /Obwód Kaliningradzki/. Z wiązek Radziecki dzięki tej decyzji /zatwierdzonej ostatecznie w Poczdamie w 1945/ wzbogacił się o 15,1 tys. km kw. /łącznie z zatokami/.
>> KMW 1996, s. 176, 201; WEP XI, s. 442; KMW 1992, s. 330–331; WiM zarys, s. 669, 673, 826.
1944 – Drugi Front Białoruski dowodzony przez marszałka Konstantego Rokossowskiego otrzymał dyrektywę Kwatery Głównej Naczelnego Dowództwa. Głównym zadaniem było natarcie w kierunku Malborka, co oznaczało odcięcie Prus Wschodnich od reszty Niemiec. Zadanie to miało być wykonane w ciągu 10–11 dni. Dzień rozpoczęcia operacji nie został podany.
>> Sob. Om-m, s. 116.
1945 – Ze sprawozdania kierownika Woj. Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Olsztynie: na terenie województwa grasują bandy rabunkowe, maruderzy, dezerterzy i inne elementy przestępcze. Mają miejsce napady na wojskowych polskich i radzieckich. Po lasach kryją się bandy złożone z byłych żołnierzy armii hitlerowskiej.
– Koło Bogaczewa w pow. giżyckim w czasie akcji przeciw bandzie w mundurach Armii Czerwonej zginął komendant posterunku MO ze Szczybałd Giżyckich.
>> Łuk. O nową, s. 63.