13 stycznia

1520 – Dąbrówno dobrowolnie oddało się pod opiekę Polski. Kancelaria koronna wystawiła w Toruniu dokument, że król polski uznaje mieszkańców miasta za swoich poddanych, potwierdza ich stan posiadania i przywileje. Równocześnie szlachcie okręgu Dąbrówna, która także poddała się Zygmuntowi, jako swemu „panu przyrodzonemu”, zapewnił król osobnym dokumentem nienaruszalność dóbr ziemskich oraz wszystkich uprawnień poprzednio nabytych.

>> Bis.WP, s. 93.

1521 – Wielki mistrz Albrecht podczas pobytu w Dobrym Mieście zarządził poszukiwanie skarbów ukrytych przez kanoników. Zrabowano tylko kilka kielichów. Albrecht uwięził 3 dobromiejskich kanoników, polecił trzymać ich osobno i wymusić informacje o zakopanych skarbach.

>> Bis.Wp, s. 380.

1549 – W katedrze kwidzyńskiej odbyła się uroczystość przyjęcia do biskupstwa braci czeskich (odłam husytyzmu). Wprowadzającym był bp Paul Speratus. Bracia czescy osiedlali się w wyznaczonych miastach: Kwidzyn, Gardeja, Nidzica, Olsztynek, Dąbrówno i Działdowo.

>> Toe., s. 213.

1586 – Kapituła warmińska skierowała do bpa Marcina Kromera pismo, w którym sugerowała jego świątobliwości, by do Warszawy wysłać sekretarza kapituły Kiełczewskiego z upominkami dla wpływowych osób, uważano bowiem, że tylko w taki sposób uda się korzystnie zakończyć latami ciągnący się proces z niejakim Czerlińskim.

>> Sz.DW, s. 374.

1587 – Zapadł wyrok sądu biskupiego w sprawie pewnej kobiety z Warmii, która wyszła za mąż w Prusach za protestanta. Jej małżeństwo zostało uznane za nieważne, ona sama podlegała karze ekskomuniki, a dzieci zrodzone z tego związku uznano za nieślubne i tym samym pozbawione prawa dziedziczenia.

>> Sz.DW, s. 407.

1619 – W Braniewie zm. Wawrzyniec Bojer (Boierus, Boier, Boyer). jez., pedagog, poeta. Studiował w Pradze, Ołomuńcu i Braniewie. Wykładał w kolegiach jez. w Jarosławiu, Dorpacie, Wilnie i Braniewie. Pochodził ze Szwecji, ur. w Sztokholmie.

>> Or. SBWPKiZM I, s. 25.

1636 – W Gdańsku zm. Andrzej Koene-Jaski (ur. 7.12.1571 tamże), kupiec, dyplomata w służbie brandenburskiej i polskiej. Za zasługi otrzymał indygenat polski.

>> Or. SBWPKiZM I, s. 135.

1646 – Wysłannicy Władysława IV spotkali w Szczecinie dwór Ludwiki Marii, która jechała połączyć się z królewskim małżonkiem. Zima była sroga. Król przesłał partię futer, zostały one w formie upominków wręczone członkom orszaku królowej.

>> Targ. Ucz., s. 140.

1700 – W Reszlu zm. Grzegorz Schill, jez., ur. na Warmii 10.02.1625. Wykładał filozofię w Wuerzburgu, teologię w Bambergu. Był profesorem teologii w Braniewie i na Akademii Wileńskiej. W latach 1676-1681 rektor kolegium w Braniewie, 1695-1698 w Reszlu.

>> Or.SBW PKiZM II, s. 133.

1862 – W Kielcach zm. Franciszek Antoni Woelke (ur. 13.7.1788 w Braniewie, w rodzinie mieszczańskiej), pedagog. Studiował w Berlinie i Getyndze. Prof. filologii klasycznej na Uniwersytecie Warszawskim. Uczył języka niemieckiego w Instytucie Agronomicznym w Marymoncie. Za zasługi dla nauki i oświaty przyznano mu szlachectwo polskie.

>> Or. SBWMiP, s. 331.

1907 – Przedwyborczy wiec polski w Olsztynie.

>> Wak.GO, s. 169.

1920 – Niemieckie władze wojskowe w Olsztyńskiem wprowadziły stan wojenny.

>> Staw.Pl., s. 507.

1922 – „Gazeta Gdańska” zamieszcza apel Stanisława Przybyszewskiego w sprawie danin na rzecz Gimnazjum Polskiej Macierzy Szkolnej w Gdańsku.

>> Tyg.Pow. 1983 nr z 6 marca, s.5.

1930 – Otwarcie szkoły polskiej w Pluskach k. Olsztyna. Istniała do 1937 r. Łącznie uczęszczało do tej szkoły 29 dzieci. Jej kierownikiem przez cały okres był Robert Gransicki.

>> KMW, 1993, s. 441; Or. SBWiM, s. 120.

1942 – Sąd Specjalny w Gdańsku skazał na czterokrotną karę śmierci Antoniego Kasztelana pod zarzutem wrogiej działalności wobec Rzeszy Niemieckiej. Wyrok wykonano dnia 14.12.1942 r. przez ścięcie na dziedzińcu więziennym przy Berneckerstrasse 2/4 w Królewcu. A. Kasztelan był kapitanem piechoty WP, jeniec wojenny z 1939 r. Wbrew konwencji genewskiej pozbawiony praw jeńca, oskarżony o pracę w kontrwywiadzie. Torturowany, nie załamała się w śledztwie. Dochował się jego piękny list do rodziny pisany w celi śmierci w dniu stracenia.

>> Tyg.Pow. 1988 nr 39, s. 4.

1944 – W Garwolinie zm. Zbigniew Łukomski (ur. 14.02.1906 w Chełmży), ps. Balticus, dziennikarz. Jako korespondent „Kuriera Poznańskiego” przebywał w Olsztynie w l. 1927-1931. Współpracował z „Gazetą Olsztyńską”. Poszukiwany przez gestapo po wybuchu II wojny światowej. Ukrywał się w Generalnej Guberni, gdzie zmarł na gruźlicę. Toczy się spór o pseudonim „Balticus”, który miał należeć do Warmiaka Augustyna Steffena.

>> Or. SBWMiP, s. 201; KMW 1986, s. 207.

1945 – 3 Front Białoruski rozpoczął działania na ogólnym kierunku Mierzeja Kurońska i Wiślana. Wojska tworzące główne ugrupowanie uderzeniowe przesunęły się 2-3 km do przodu.

>> Sob. Om-m, s. 190; Thorw. Wielka, s. 66; WiMK 1972, nr 1, s. 4.

– W Olsztynie, jak wspomina Piotr Meledyn (robotnik przymusowy), obok plakatów „Spare Gas und Strom” (oszczędzaj gaz i prąd) pojawiły się dopiski „für Sovietunion” (dla Sowietów).

>> GO 1972 22-23 styczeń, s. 3.

Kalendarz Historyczny został sporządzony przez Bronisława Sałudę