17 stycznia

1520 – Krzyżacy wprowadzają do Pasłęka nowe oddziały swych wojsk. Czynią to w ostatniej chwili, gdyż w tym samym dniu wojska polskie zjawiają się pod murami tego miasta.

>> Bis.WP, s. 110.

1560 – Książe Albrecht nadał na prawie lennym 40 włók lasu Wilhelmowi Tieflowi von Dalitzowi, co dało początek szlacheckiemu majątkowi Klimki k. Węgorzewa. Sądząc z nazwy, mieszkańcami osady byli Polacy.

>> Węg., s. 127.

1559 – Książe Albrecht pisze do królowej polskiej Katarzyny. List ma związek ze staraniami o legalizację lenna w Prusach.

>> KWM 1993, s. 169.

1609 – Posłowie stanów pruskich przybyli na sejm polski do Warszawy. Mieli oni oprzeć starania elektora o sukcesję pod warunkiem, że kuratela nie zostanie nadana, dopóki nie przybędzie do Prus komisja króla polskiego, by załagodzić spór między zwolennikami elektora i stanami.

>> Janisz. RPaPK, s. 160.

1656 – W Królewcu podpisany został traktat między Szwecją a dotychczasowym lennikiem Polski elektorem brandenburskim i księciem pruskim Fryderykiem Wilhelmem. Na mocy tego układu księstwo pruskie i Warmia dostały się w dziedziczne posiadanie Hohenzollernów.

>> Achr. s. 147; WiM zarys, s. 222, 815; KMW 1985, s. 8.

1690 – W Rudawce k. Rynu na Mazurach odbył się pogrzeb przywódcy Arian, Zbigniewa Morsztyna.

>> Saj. od Sierotki, s. 105.

1704 – W wsi Kucze koło Gołdapi na Mazurach rozgorzała namiętna dyskusja między rolnikami, a wracającym z jarmarku Żydem Majerowiczem. Zaczęło się od tego, że Żyd rzekomo twierdził, iż ryb bez łusek (np. węgorzy) nie wolno jadać, a ci, co to czynią, będą przeklęci. Doszło do wymiany zdań. Starozakonny został oskarżony o bluźnierstwo. Sprawa trafiła do sądu w Olecku, gdzie także brakło rozsądnych, gdyż ostatecznie Majerowicz został skazany 17 maja na wyrwanie języka i spalenie żywcem na stosie. Skazany odwołał się do króla Fryderyka I. Rozprawa apelacyjna odbyła się pod koniec 1704 roku. Na skutek zaginięcia dokumentacji nie wiadomo na pewno, czy wyrok wykonano. W tym samym roku w Prusach Wschodnich miał miejsce jeszcze jeden proces o bluźnierstwo. Nie wiadomo jednak, czy skazany na ścięcie był Żydem.

>> KMW 1996, s. 114-119.

1807 – W Prusach Wschodnich szalała potężna wichura. Szczególnie ucierpiało Węgorzewo. Wiele domów i budynków całkowicie rozpadło się. Dwie trzecie drzew w lesie miejskim zostało powyrywane z korzeniami. Straty wyliczono na 16 tysięcy talarów.
W Olsztynie ofiarą orkanu padła cegielnia miejska. W Morągu odczuć się dały trzy wstrząsy ziemi, runęła wieża kościoła parafialnego, zawaliło się wiele domów. Nad Giżyckiem orkan szalał 7 godzin. Zniszczył 3/4 lasu miejskiego, zerwał dachy prawie wszystkich domów, rozwalił młyn oraz przekrzywił ku wschodowi hełm kościoła.

>> Węg., s. 72; Wak,Ol., s. 200, 395; Wak.Giż., s. 64.

1823 – W Wiedniu zm. Fryderyk Ludwik Zachariasz Werner (ur. 18.11.1768 w Królewcu), dramaturg i poeta niemiecki. Sympatyzował z Polską i Polakami. Należał do loży masońskiej w Warszawie, ożenił się z Polką. Przeszedł na katolicyzm, przyjął święcenia kapłańskie i wstąpił do redemptorystów. Propolskie sympatie wyrażał w twórczości, nawiązując do historii i folkloru polskiego.

>> Or.SBWPKiZM II, s. 206.

1875 – W Dajtkach pod Olsztynem ur. Alojzy Sadowski, działacz warmiński. Był synem rolnika. Od 20 roku życia prowadził własne gospodarstwo. Długoletni sołtys w rodzinnej wsi. Przewodniczący polskiej komisji plebiscytowej. Członek zarządu Polsko-Katolickiego Towarzystwa Szkolnego w Olsztynie, mąż zaufania Związku Polaków w Niemczech. Członek zarządu olsztyńskiego Banku Ludowego.

>> Or.SBWMiP, s. 276.

1883 – Józef Kupczyk stolarz i złotnik zamieszkały w Bartągu k. Olsztyna włożył do kuli nad żyrandolem w tamtejszym kościele kartkę: „Te kule…robył i wieszał J.K. stolarz i rzeźbiarz… z polecenia Szanownego Księdza i Kapelana Jana Jabłońskiego, tego czasu Ksiądz pleban Fr. Kwaśniewski nogę złamał i leży chory już dłużey iak pół roku, Was, którzy czytać to będziecie, proszę o westchnienie…” i na odwrocie: „mowa przeważnie polska, lecz teraz chcą nas gwałtem zniemczyć, czytamy gazety polskie, Pielgrzyma, Przyjaciela. Niemców mamy czystych sześciu”.

>> Mart.Polscy, s. 124-128.

1892 – W Purdzie Wielkiej odbył się pierwszy na Warmii wiec w sprawie szkolnej. Chodziło o naukę religii w języku polskim. Uchwalono wysłać petycję do regencji.

>> Wak. Przeb., s. 133.

1920 – Wojsko polskie wkroczyło na tereny działdowszczyzny przyznanej Polsce traktatem wersalskim. Około godziny 14-tej zajęte zostało Działdowo (Niemcy odeszli przed godz. 7.00).

>> Dział., s. 178-179; Mał. In., s. 8; Rucz. ztl, s. 108; Rocz. Dział., s. 11, 15, 19-20.

1922 – Pojawił się pierwszy numer tygodniowego dodatku do „Gazety Olsztyńskiej”. Nosił on tytuł „Przyjaciel Dziatek”. Przeznaczony był dla najmłodszych czytelników, jego redaktorem był Jan Brzeszczyński. Niezbyt regularnie „Przyjaciel Dziatek” ukazywał się przez ponad 4 lata.

>> Chł.WGO, s. 97; Wak.GO, s. 97.

1925 – Powstała Bratnia Pomoc przy seminarium Nauczycielskim w Działdowie. Kuratorem został wybrany dyr. Józef Biedrawa.

>> WiM 1971 nr 12, s. 15.

1931 – Powstał Warmiński oddział Towarzystwa Nauczycieli Szkół Polskich w Niemczech. Przewodniczącym został Bolesław Jeziołowicz, sekretarzem Józef Hoffman, a skarbnikiem Lucjan Latosiński.

>> Fil.Wopt I, s. XLII, 65.

1932 – Powstał Prusko-Polski Związek Katolicki Robotników, Rzemieślników i Drobnych Rolników Ziemi Malborskiej. Związek był opozycją wobec ziemian i Związku Polaków w Niemczech, w kwietniu 1932 wystąpił przeciw kandydatom do parlamentu niemieckiego wysuniętym przez Polską Partię Ludową.

>> Or.SBWMiP, s. 118.

1937 – Nadzwyczajny Kongres Stronnictwa Ludowego podjął uchwałę, w której krytykowano politykę rządu polskiego wobec Niemiec hitlerowskich. Ludowcy stwierdzali, że polityka ta stanowi zachętę do „kontynuowania obecnej, zaborczej polityki Rzeszy i wyrugowania nas znad ujścia Wisły. Polityka ta przejawia się nadto w pozbawieniu Polaków, zamieszkałych w Niemczech, wszelkich uprawnień narodowo-kulturalnych”.

>> Wrzes.WiM, s. 328.

– W Olsztynie na boisku koszar rozegrany został mecz piłki nożnej między polską drużyną „Gedania” z Gdańska, a niemieckim zespołem złożonym głównie z wojskowych „Hindenburg”, o mistrzostwo Prus Wschodnich. Gdy stan meczu w drugiej połowie wynosił 2:0 na korzyść polskiego zespołu (do przerwy 0:0), zgromadzona na trybunach Polonia, stojąc odśpiewała: JESZCZE POLSKA NIE ZGINĘŁA”.

>> Wawrz.Mazurek, s. 443.

1942 – w Mingajnach k/Ornety powieszono Stefana Bobaka, robotnika przymusowego za romans z Niemką Jadwigą Wolki. Kobieta była ciężarna, po rozwiązaniu zesłano ją na 3 lata do obozu koncentracyjnego. Po wojnie z synkiem Piotrem wyjechała do Niemiec.
>> Jas. Między PaP s. 684.

Kalendarz Historyczny został sporządzony przez Bronisława Sałudę