1009 – Z rąk Prusów zginął w pobliżu Giżycka Bruno z Kwerfurtu podczas nieudanej misji chrystianizacyjnej. Późniejszy święty.
>> War.iM, WiM zarys, s. 805; Wak. Giż., s. 42; Obł. HDW, s. 5.
1255 – Papież Aleksander IV zatwierdził układ, na mocy którego w zamian za ustępstwa w Galindii i Jaćwieży Krzyżacy przekazali Kazimierzowi Kujawskiemu znajdującą się w ich władaniu część Ziemi Lubawskiej.
>> Nowe M., s. 34.
1337 – Zawarto pokój inowrocławski /zakonowi uznano nadanie Ziemi Chełmińskiej, zastaw Ziemi Michałowskiej, nabycie Pomorza/. Król Kazimierz traktat podpisał, lecz dygnitarze duchowni i świeccy odwołali się do papieża, król przyłączył się do tego odwołania i Ojciec Św. Benedykt XII przychylił się do prośby Polaków, zalecając utrzymanie w mocy wyroku delegatów papieskich z r. 1321.
>> KMW 1966, s. 23.
1454 – Jan Bażyński mianowany przez króla Kazimierza Jagiellończyka I-ym gubernatorem Prus. Funkcję tę sprawował do śmierci.
>> Or. SBWPKiZM, s. 14.
1483 – Zm. Fabian Legendorf /Maulen, Mgowski/, pochowany w Nowej Wsi pod Starogardem Gd., kasztelan elbl., woj. pomorski. Właściciel wsi Maulen występował pod tym nazwiskiem. Od 1457 r. zaczął używać nazwiska żony. Zwolennik Związku Pruskiego, d-ca sił związkowych w okręgu Pokarmin, obrońca Knipawy. Przez jakiś czas przebywał w otoczeniu króla Kazimierza Jagiellończyka. Uczestnik oblężenia Malborka przez wojska polskie. Bronił Kętrzyna i Sępopola. Jako przedstawiciel strony polskiej podpisał pokój toruński /1466/. Był żonaty z bratanicą bpa warm. P. Legendorfa. Zarządzał jako starosta zamkami w Lidzbarku Warm. i Jezioranach, był naczelnym wójtem biskupstwa warmińskiego.
>> Or. SBWPKiZM, II, s. 7.
1520 – Dowódcy załogi krzyżackiej broniący Pasłęka na piśmie odrzucili zarzut, że niezgodnie z prawami wojennymi traktują jeńców. Zamek w Kwidzynie odmówił kapitulacji wojskom polskim.
>> Bis. WP, s. 117, 150.
1521 – W Elblągu uroczyście pochowano poległych podczas napadu krzyżackiego na miasto. Żonę i matkę Borcherta uwięziono za to, że nie powiadomiły załogi zamku elbląskiego o przygotowywanym przez Krzyżaków napadzie. Kobiety te zostały wydalone z miasta. Załoga Elbląga została wzmocniona posiłkami z Malborka i Kwidzyna, a w późniejszym terminie także z Gdańska. Także 9 marca król z Torunia zwrócił się do rady i gminy Elbląga, by niezwłocznie dokonano zniszczenia wszystkich zabudowań w pobliżu murów obronnych.
>> Bis. WP, s. 402–403.
1628 – W Gdańsku zm. Wolf /Wolfgang/ Oelsnitz von der, komisarz okrętowy króla Zygmunta III Wazy. Pochodził ze znanej w Prusach Książ. rodziny szlacheckiej. Studiował na uniwersytecie w Królewcu i Sienie. Jako dworzanin króla Zygmunta III utrzymywał kontakty z opozycją antyelektorską w Prusach Książ. Przed bitwą oliwską /28.11.1627/ opracował instrukcję dla polskiej floty. Wydał drukiem sprawozdanie z tej bitwy /w jęz. niemiec./ i przekazał królowi w Warszawie.
>> Or. SBWPKiZM, II, s. 64–65.
1783 – Fragment listu bpa warm. Ignacego Krasickiego do hrabiego Ahaswera Henryka Lehndorffa: „Mimo starań wojska i policji mamy niesłychaną ilość złodziei. Pięć moich kościołów obrabowano w dość krótkim okresie czasu. Wniosłem już skargi, nie wiem, czy to sprawi jaki pomyślny skutek; w każdym razie robię wszystko, co zależy ode mnie”.
>> Kor. IK, II, s. 159.
1830 – W Reszlu ur. Juliusz Dinder, arcybp gnieźnieński i poznański. Pochodził z rodziny niemieckiej, jego ojciec był krawcem. Uważał się za Niemca, lecz opanował język polski /u ks. F. Kaupowicza w Brąswałdzie/ i wygłaszał kazania w tym języku. Zm. w Poznaniu 30.05.1890 r.
>> Or. SBWMiP, s. 86; WEP, III, s. 50.
1852 – We wsi Wiele k. Chojnic ur. Hieronim /Jarosz/ Derdowski, poeta, publicysta, działacz kaszubski. Zm. 14.08.1902 r. w Winonie /USA/.
>> WEP, III, s. 7; Cieś. Sylw., s. 88–104.
1879 – W Królewcu ur. Agnes Miegel, pisarka niemiecka. W 1900 r. uzyskała dyplom pielęgniarski. Jej pierwszy wieczór autorski odbył się w Królewcu /1902 r./. Kwalifikacje nauczycielskie uzyskała w Berlinie. W 1906 r. wróciła do Królewca. Zdobycie nagrody im. Schillera umożliwiło jej odbycie podróży do Włoch, Szwajcarii, Holandii i krajów skandynawskich. W l. dwudziestych współpracowała z „Ostpreussische Zeitung” i „Koenigsberger Allgemeine Zeitung”. W 1924 r. uzyskała doktorat honoris causa uniwersytetu królewieckiego. Okres po 1933 biografowie raczej przemilczają. W 1945 r. wydostała się morzem z oblężonego Królewca. Zm. w Bad Nenndorf 26.10.1964 r. Dla tych, co opuścili te ziemie, stała się „Matką Prus Wschodnich”, gdyż jej twórczość cechowała nostalgia, wspomnienia i zachwyt wschodniopruskim krajobrazem.
>> Chł. Pr. Wsch., s. 53–55.
1881 – W Poznaniu ur. Stanisław Sierakowski, ziemianin, działacz społ. oświat. i politycz. w Niemczech i w Prusach Wschod. Czynny podczas plebiscytu. Honorowy konsul generalny RP w Kwidzynie. Wielokrotnie wybierany na prezesa Rady Naczelnej Zw. Polaków w Niemczech. Z ramienia ludności polskiej był posłem do sejmu pruskiego /1923–1924/. Kilkakrotnie kandydował na posła do parlamentu Rzeszy. Współzałożyciel Zw. Mniejszości Narodowych w Niemczech, wydawca organu tego związku /”Kulturwille” i „Kulturwehr”/. Współwydawca „Dziennika Berlińskiego”. Od 1924 r. reprezentował mniejszość polską w Lidze Narodów. Piastował ponadto wiele funkcji w międzynarodowych organizacjach Polonii. Szykanowany przez władze niemieckie, zmuszany do opuszczenia Prus Wschodnich, trwał na posterunku. Zadłużony majątek /Waplewo k. Sztumu/ był dwukrotnie licytowany. Opuścił Prusy Wschodnie przed wybuchem II wojny światowej. Aresztowany wraz z rodziną we wrześniu 1939 r. w Osieku k. Brodnicy. Zamordowany w pobliskim lesie.
>> Or. SBWMiP, s. 288–289.
1903 – W Brzeżanach /Wileńszczyzna/ ur. Jan Dębski-Dzundza, pedagog, redaktor, działacz społ.-oświat. Zm. w Olsztynie 21.03.1967 r.
>> Or. Twórcy, s. 46–47.
1909 – W Zell nad Menem zm. Juliusz Pohl, kanonik fromb., przez wiele lat redaktor „Ermlaendische Hauskalender” i „Ermlaendische Zeitung”. Prześladowany w okresie kulturkampfu; poeta, znany bardziej w literaturze niemieckiej.
>> KMW 1984, s. 436.
1913 – W Warszawie ur. Wacław Minakowski, długoletni profesor ART. W Olsztynie. Nauczał na wydziałach: zootechnicznym, weterynaryjnym, rybactwa, ochrony wód, rolnictwa i technologii żywności. Zm. w Olsztynie 6.02.1994 r.
>> KMW 1994, s. 479–480.
1919 – Decyzja Rady Czterech w sprawie przekształcenia Gdańska w wolne miasto pod zwierzchnictwem Polski.
>> KMW 1991, s. 51–52.
1920 – Zajścia przed konsulatem RP w Olsztynie. Cytat za komunikatem Polskiej Agencji Telegraficznej: „Dwóch policjantów niemieckich podług rozkazów, pochodzących z góry, udało się do lokalu konsulatu i przemocą zdjęli sztandar Polski, powiewający przed oknami. Wieczorem tego samego dnia grupa gimnazistów pod przewodnictwem dyrektora gimnazjum Funka, wdarła się na balkon i zerwała ostentacyjnie godło konsulatu. Na gwałt ten patrzyli bezczynnie policjanci niemieccy, postawieni przed naszym konsulatem ku jego obronie. Konsul Lewandowski zażądał przez międzynarodową Komisję Koalicyjną zadośćuczynienia”. Komisja Koalicyjna niezwłocznie zawiesiła w czynnościach burmistrza Zuelicha i komendanta Sicherheitswehry mjra Oldenburga, nakazując im wyrażenie ubolewania z powodu zaistniałych wydarzeń. Dalszy ciąg miała ta sprawa w dniu 17 i 24.03.1920 r.
>> KMW 1983, s. 461–464.
– W sejmie polskim przemówienie i wniosek posła ks. W. Mąkowskiego wzywający rząd RP do poczynienia starań dotyczących usunięcia „organizacji niemieckich wojskowo-policyjnych terroryzujących ludność polską na Mazurach”.
>> Staw. Pl., s. 158–161.
1925 – Przybyła do Olsztyna znana poetka Kazimiera Iłłakowiczówna. Spotykała się z polską ludnością na wieczorach autorskich. Pierwszy z nich urozmaicony był występem miejscowego chóru im. Feliksa Nowowiejskiego pod dyrekcją Antoniego Szajka. 11 marca poetka wyjechała do Kwidzyna.
>> WiM 1988, nr 3, s. 9.
1926 – Związek Mniejszości Narodowych w Niemczech przedłożył rządowi Rzeszy memoriał, w którym m.in. domagano się uregulowania na obszarze całej Republiki Weimarskiej sprawy szkolnictwa i zapewnienia wszystkim mniejszościom swobody języka i religii.
>> Wrzes. Rp/WMiP, s.131–132.
– W Królewcu odbyło się spotkanie pracowników konsulatów polskich i kierowników organizacji polskich w Prusach Wschodnich. Omawiano politykę państwa polskiego wobec pruskiej enklawy. Była również mowa o potrzebie nawiązania taktycznej współpracy między organizacjami polskimi a niemiecką socjaldemokracją.
>> Wrzes. Rp/WMiP, s.186.
1933 – Wychodząca w Szczytnie „Ortelsburger Zeitung” pisała: z okazji wystawienia listy polskiej do sejmiku powiatowego: „my żyjemy w Prusach, już nie pod Braunem i Severingiem, za rządów których wy Polacy za dużo, niestety, dokazywaliście. My zanotujemy sobie każdego, który jeszcze dzisiaj daje się przekupić za pieniądze z Polski. Kiedy zaś wybory minął, przyjdzie rozrachunek, a wtedy zrobi się z wami to samo co z komunistami”.
>> Burszt. szl., s. 260.
1937 – Leon Kauczor uzyskał przed Komisją Egzaminów Państwowych w Warszawie uprawnienia do nauczania muzyki i śpiewu w szkołach średnich i został skierowany do Kwidzyna, gdzie trwały przygotowania do otwarcia pierwszego w Prusach Wschod. polskiego gimnazjum. Pracował tam do dnia aresztowania 25.08.1939.
>> Fil. Wopt, s. 70.
1943 – J. Goebbels i A. Speer odbyli 4-godzinną rozmowę z Hitlerem w Wilczym Szańcu w Gierłoży pod Kętrzynem. Głównym celem miało być osłabienie wpływów M. Bormanna. W trakcie konferencji Hitler otrzymał wiadomość o wielkim bombardowaniu Norymbergii.
>> Lang, Martin, s. 349–350.
1945 – Załoga niemiecka uporczywie broniąca Malborka o godz. 21.45, wykorzystując śnieżycę, rozpoczyna wycofywanie się w kierunku Gdańska. Wysadzono most na Nogacie. Według relacji niemieckiej miasto nie zostało utracone w walce, lecz opuszczone na rozkaz. Oddziały tyłowe najwidoczniej nie zdążyły się wycofać, gdyż bój o malborski zamek trwał jeszcze kilka dni.
>> KMW 1986, s. 74–75.
– Tą datą opatrzone zostało sprawozdanie wojewody warszawskiego Stanisława Mazura o trudnych problemach Działdowszczyzny i południowych powiatów byłych Prus Wschodnich. Inspekcja została przeprowadzona na interwencję działaczy mazurskich. W dokumencie tym czytamy m.in.: „Pijani żołnierze weszli nocą do jednego z domów w Działdowie i wymordowali wszystkich mieszkańców w liczbie 19 osób”.
>> Rocz. Dział. 1999, V, s. 56; KMW 1984, s. 267; Bar. Warmiacy, s. 9–14.