1260 – Papież Aleksander IV wystosował kilka bulli. Wystawione one zostały na prośbę rycerzy zakonnych i niektórych biskupów, a dotyczyły organizowania kolejnej krucjaty przeciwko poganom w Prusach i Inflantach. Głoszenie korzystnych dla Krzyżaków wieści o wspomnianej wyprawie zlecił papież zakonom dominikańskim i franciszkańskim.
>> KMW 1980, s. 306.
1379 – Biskup warm. Henryk Sorbom, otrzymawszy zezwolenie od papieża, nadał w lenno na prawie chełmińskim 40 łanów w Kolenku /komora reszelska/ „za jedną służbę zbrojną, normalne płużne, funt wosku i sześć denarów”.
>> Sz. DW, s. 189.
1409 – Król polski Władysław Jagiełło i książę Witold oskarżyli Krzyżaków o zaniedbywanie spraw wiary w Prusach i organizowanie najazdów zbrojnych na ochrzczonych już Litwinów.
>> KMW 1976, s. 23.
1410 – Na czas do 22 września zawarty został rozejm w działaniach wojennych między Polską i zakonem krzyżackim.
>> Ku. BpG, s. 206; Szost. Dzieje, s. 35.
1414 – Wojska polskie opanowały Prabuty.
>> Now. Hop., s. 204.
1463 – Armada w. mistrza, płynąc od ujścia Pregoły, dotarła na wody Wisły Elbląskiej. Dotarłszy do zapory sporządzonej przez gdańszczan i elblążan. Nie forsowali jej, lecz oczekiwali na posiłki idące na pomoc Krzyżakom lądem z zachodu. Flota krzyżacka oczekiwała do 13 września, opuściła wody elbląskie, odpływając Zalewem Wiślanym na wschód.
>> Now. Hop., s 263.
1527 – W Kętrzynie rozpoczął obrady trzydniowy sejm Prus Książęcych, podczas którego dyskutowano problem wspólnej waluty dla Prus Książęcych i Królewskich.
>> Mał. DcP, s. 29.
1593 – Król Zygmunt III Waza odpływa z Gdańska, by objąć sukcesję w Szwecji. Żegnany był przy Zielonym Moście bez salw armatnich, gdyż monarcha nie życzył sobie nadmiernej ostentacji. Wspaniały orszak odprowadzał króla aż do Wisłoujścia, gdzie przyszło tydzień jeszcze czekać, aż armada przygotuje się i nadejdzie dobry wiatr.
>> Rocz. Gd. 1961, XV, s. 158.
1605 – Z listu bpa warm. Szymona Rudnickeigo dowiadujemy się, że wójt reszelski Fryderyk Berent, sekretarz tegoż bpa, zamierza w Świętej Lipce budować kaplicę. By zamiar ten można było zrealizować, potrzebna była jednak zgoda władz w Królewcu.
>> KMW 1995, s. 20.
1620 – Pod Smoleńskiem zm. Andrzej Leomann /ur. w Braniewie ok. r. 1565/, jezuita, pedagog. W Płocku uczył matematyki. W 1604 r. został superiorem w Dorpacie, a dziesięć lat później rektorem kolegium w Rydze i wkrótce tamże prowincjałem.
>> Or. SBWPKiZM II, s. 10.
1677 – W Gdańsku królowa Maria Kazimiera, żona Jana III Sobieskiego urodziła królewicza Aleksandra. Było to dla miasta ważne wydarzenie. Na murach oddano salwę honorową 36 wystrzałów armatnich. A potem na cały tydzień ustał wszelki ruch w rynku, po kościołach nie bito w dzwony, unieruchomiono głośno grający zegar ratuszowy położony prawie naprzeciw komnat zajmowanych przez królową. Odczekano 6 tygodni i dopiero wówczas miasto dla uczczenia radosnego faktu urządziło fajerwerki, podczas pokazu których wiwatowano z dział.
>> Rocz. Gd, 1954, XIII, s. 115; Rocz. Gd, 1956/1957, XV/XVI, s. 179.
1761 – W Reszlu zm. Jan Rautenberg /ur. w 1702 r. w Dobrym Mieście/, burmistrz Reszla. Studiował w Krakowie. Zajmował się handlem. W 1758 otrzymał szlachectwo /Rautenberg-Kliński/ i tytuł sekretarza króla polskiego.
>> Or. SBWPKiZM II, s. 107–108.
1799 – W Lidzbarku Warm. ur. Jan Gronau /zm. w Krzepicach w marcu 1873/ lekarz chirurg. Studiował w Warszawie. Jako lekarz służył w wojsku polskim. Podczas powstania 1831 był lekarzem sztabowym w koszarach huzarskich. Od 1832 był lekarzem w Szadku, Piotrkowie i Brześciu. Od 1854 pełnił funkcję starszego ordynatora rosyjskiego szpitala wojskowego w Kiszyniowie.
>> Or. SBWMiP, s. 122.
1802 – W Chełmnie zm. Michał Franciszek Barszczewski /ur. 17.10.1719 w Starym Targu k. Sztumu/, misjonarz, pedagog. Do zgromadzenia ks. misjonarzy wstąpił w Warszawie. Odnowiciel i rektor Akademii Chełmińskiej. Założyciel drukarni misjonarzy w Chełmnie.
>> Or. SBWPKiZM I, s. 10.
1831 – W Bisztynku zakwaterowano 28 oficerów i 7 żołnierzy, powstańców polskich z korpusu gen. Dezyderego Chłapowskiego. Kronikarz tego miasta zanotował, że Polacy zachowali się bez zarzutu, mieli jednak zastrzeżenia do monarchicznego ustroju Prus, nie byli ponoć również zachwyceni faktem, że Prusy okupowały część Polski.
>> Jas. Ś., s. 197.
1852 – Zm. Wincenty Hipolit Gawarecki /ur. 12.10.1788/, historyk, badacz dziejów Mazowsza. Z wykształcenia prawnik – autor kilku prac z tego zakresu. Prace historyczne G., dotyczące ziem płockiej, wyszogrodzkiej i dobrzyńskiej, zachowały do dziś swą wartość ze względu na zawarte w nich materiały źródłowe.
>> WEP IV, s. 127.
1881 – W Chełmży ur. Stanisław Gąsowski /zm. 19.09.1881 w Toruniu/, filozof, działacz społ.-polit. Więziony jako członek pomorskiego tajnego stowarzyszenia filomatów. Studiował w Berlinie, Wrocławiu i Lipsku. Z inicjatywy działaczy narodowych z zaboru pruskiego nabył majątek ziemski w Augustowie k. Szczytna i prowadził tu działalność propolską.
>> Or. SBWMiP, s. 106–107.
1899 – Wychodzący w Warszawie „Tygodnik Ilustrowany” doniósł, że Seweryn Pieniężny nosi się z zamiarem z końcem roku zawieszenia wydawania „Gazety Olsztyńskiej”.
>> Jas. Ś., s. 303.
1909 – W Bartągu k. Olsztyna ur. Marta Hanowska-Sendrowska /zm. 12.03.1977 w Olsztynie/, wychowawczyni przedszkoli polskich, redaktorka. Członkini Towarzystwa Młodzieży i Chóru im. Feliksa Nowowiejskiego w Olsztynie. Po 1945 była pracownikiem oświaty, a po przeniesieniu się do Olsztyna zbierała folklor w olszt. oddziale Państwowego Instytutu Sztuki. W latach 1953–1960 była sekretarzem „Słowa na Warmii i Mazurach”.
>> Or. SBWMiP, s. 126; Fil. Wopt, s. 43.
1911 – W Unieszewie k. Olsztyna ur. Agata Sendrowska, wychowawczyni przedszkoli polskich, działaczka harcerska. Pracowała w przedszkolu w Purdzie k. Olsztyna, gdzie była także bibliotekarką. Do września 1939 r. była członkiem Komendy Hufca Wschodniopruskiego w Olsztynie. Od 1933 należała do Zw. Polaków w Niemczech. Podczas II wojny światowej przebywała w Niemczech i tam też mieszkała po wojnie.
>> Or. SBWMiP, s. 284.
1925 – Berlin: niemiecki minister spraw zagranicznych w liście do byłego cesarza niemieckiego Wilhelma II ogłosił cele swej polityki, a mianowicie rewizję wschodnich granic Niemiec, przyłączenie Gdańska i Górnego Śląska oraz aneksję Austrii.
>> Kron. XX, s. 344.
1934 – Do Gietrzwałdu przyszło ponad 50 tys. pątników. Wygłosił do nich kazanie biskup warmiński Kaller. Znalazły się w jego homilii akcenty antynazistowskie. Uroczystość gietrzwałdzka była demonstracją jedności katolików wschodniopruskich.
>> Achr. PBW, s. 234; WiM 1984, nr 7, s. 13.
1939 – W Gdyni polscy obrońcy wybrzeża odkryli w magazynie 500 kos przeznaczonych na eksport. Natychmiast w warsztatach Żeglugi polskiej dokonano odpowiednich przeróbek, osadzono je na drewnianych styliskach i rozpoczęto tworzenie batalionu kosynierów.
>> Wań. Wal., s. 175.
– Polski okręt podwodny „Żbik” postawił zgodnie z rozkazem cały posiadany ładunek min /20 szt./ na przypuszczalnych kierunkach ruchu jednostek pływających wroga i dalej trwa w pozycji wyczekiwania na godny torpedy cel.
>> Per. Wielkie, s. 122.
– Platforma konna z płótnami obrazów „Grunwald” i „Kazanie Skargi” przybywa z Warszawy do Lublina. Zrolowane obrazy złożono tymczasowo w sali konferencyjnej tamtejszego muzeum. Jedna z osób eskortujących cenny transport – Stanisław Eysmont, artysta malarz – zginął podczas bombardowania.
>> Polit. 1984, nr 35, z 1 wrześ., s. 14.
– Trwają dalsze aresztowania studentów polskich w Królewcu. Landrat reszelski na wniosek burmistrza Biskupca zgadza się zamknąć sklep polskiego kupca Augusta Bykowskiego.
>> KMW 1971, s. 110.
– W Królewcu gestapo aresztowało studentów polskich: Bronisławę Ligudziankę, Jana Świtajskiego i Wojciecha Wawrzynka. Po brutalnym śledztwie osadzeni zostali w obozach koncentracyjnych.
>> Wawrzynek, s. 166.
1940 – Na mocy decyzji Naczelnika Powiatu i Miasta Wilna nastąpiła likwidacja Litewskiego Komitetu Narodowego. Organizacja ta w okresie międzywojennym spełniła ważną rolę w życiu mniejszości litewskiej w międzywojennej Polsce.
>> Mak. Litwini, s. 106.
1941 – W Poznaniu aresztowano Adama Poszwińskiego, członka Delegatury Rządu na Kraj. Więziono go w obozie karno-śledczym Fort VII i tam zamordowano. Poszwiński odegrał ważną rolę w org. powstania wielkopolskiego. Utrzymywał ścisłe kontakty z Warmińską Radą Ludową. Zaangażowany w sprawy plebiscytu w Prusach Wschod. W latach 1920–1927 mieszkał w Grudziądzu, gdzie był dyrektorem „Drukarni Pomorskiej”.
>> Or. SBWMiP, s. 262.
1943 – Minister spraw zagranicznych rządu brytyjskiego Sir Anthony Robert Eden postawił premierowi Stanisławowi Mikołajczykowi pytanie: „Czy w razie gdybyście w rezultacie wojny otrzymali Prusy Wschod., cenne obszary na Śląsku, a poza tym na wschodzie terytoria po linię Curzona, rozszerzone przez przyłączenie Lwowa z Wilnem, czy takie rozwiązanie uważalibyście za dopuszczalne?”. Mikołajczyk odmówił prowadzenia rozmowy na ten temat. W tym okresie uważano, że przyłączenie Prus Wschod. do Polski za „słuszne i nieuniknione” oczywiście bez ustępstw na wschodzie.
>> KMW 1996, s. 175.
1945 – W Olsztynie odbył się pierwszy publiczny koncert w powojennej historii tego miasta, podczas którego wystąpili Jerzy S. Adamczewski, Jadwiga Sukiennicka i Iza Garglinowicz.
– Ze sprawozdania starosty szczycieńskiego Waltera Późnego dla Pełnomocnika Rządu na Okręg Mazurski: „Ludność odnosi się do Armii Czerwonej nieprzychylnie, a to na skutek… kradzieży, rabunków a tu i ówdzie pobić i aktów gwałtu na kobietach, a nawet dzieciach”. Ludność niemiecka rozpowszechnia „wrogą propagandę, twierdząc, iż tereny Mazur mogą być przyznane Polsce dopiero wówczas, o ile przynajmniej 100 tys. ludności miejscowej zgłosi /do Polski – BS/ swój akces. Nadto niektórzy z Niemców /cieszyli się oni specjalną opieką władz radzieckich/, do czasu unieszkodliwienia ich, terroryzowali tych, którzy zgłaszali się jako Mazurzy”.
>> Bar. Warmiacy, s. 72–73.