1433 – Z zarządzenia noszącego tę datę dowiadujemy się, że na obszarze Prus ludzie ze wsi mogli przebywać w gospodarstwach miejskich tylko do wieczora. Pod karą 1 wiardunku nie wolno było chłopa przenocować. Karczmarz miał obowiązek o takim fakcie zameldować sołtysowi lub innemu urzędnikowi. W czasie żniw nie wolno było karczmarzowi wieśniaka przyjmować w karczmie dłużej niż godzinę.
>> Zi. Powstanie, s. 43–44.
1521 – Krzyżacy z zaskoczenia uderzyli na Elbląg. Szturmował oddział około 300 ludzi pod wodzą Moryca Knebela, który został ranny i niezadługo zmarł w Królewcu. Koło południa sytuacja była już jasna: napad się nie udał. Napastnicy, wycofując się w stronę Tolkmicka, spalili domy mieszczan na podgrodziu oraz młyny. Poległo 15 zaciężnych krzyżackich, 40 było rannych. Elblążanie stracili 16 ludzi.
>> Bis. WP, s. 398–402, 437, 478.
1575 – Wyrok warmińskiego sądu biskupiego /sygnowany przez koadiutora diecezji warmińskiej Marcina Kromera/ w procesie o niespełnienie obiecanego małżeństwa. Skarżyła Anna Boxówna, córka olsztyńskiego mieszczanina, Jana Szlungę strażnika leśnego z Trękusa. Były wystarczające dowody /pierścionek zaręczynowy, obietnica przy świadkach, noc we wspólnej sypialni/. Uznano, że wobec Boga Anna i Jan są małżonkami mimo niedopełnienia formy kanonicznej małżeństwa. Szlunga odwołał się, gdyż sobór trydencki nie uznawał tego rodzaju małżeństw za ważne. Instancją apelacyjną był nuncjusz papieski w Polsce.
>> KMW 1989, s. 77.
1578 – Na sejmie w Warszawie król Stefan Batory wydał uniwersał zabraniający rybakom z Księstwa Pruskiego połowu ryb kutlami /kutla – b. wydajna sieć, ale powodująca rabunkową gospodarkę, m.in. niszczenie narybku/ na wodach wspólnych Zalewu Wiślanego.
>> Sz. DW, s. 30.
1607 – Bp warm. Szymon Rudnicki wydał edykt przeciwko włóczęgom.
>> Sz. DW, s. 294.
1632 – W Barczewie zm. Paweł Górnicki /pochowany we Fromborku/, kan. i prałat warm. /brat Łukasza – autora „Dworzanina polskiego”/, sekr. króla Stefana Batorego. Cieszył się szczególnym zaufaniem bpa Szymona Rudnickiego /podczas jego nieobecności zarządzał diecezją warm./. Ufundował dzwony zegarowe dla katedry fromb. podczas najazdu szwedzkiego schronił się w Barczewie /ur. w 1548 r./.
>> Or. SBWPKiZM, I, s. 72.
1746 – Zm. Krzysztof Dąbski, starosta bernatowski, pisarz upicki, fundator 6-klasowej przyklasztornej szkoły w Poniewieżu na Litwie Kowieńskiej.
>> WiM 1989, nr 17, s. 7.
1786 – W Giżycku spłonęło blisko 100 budynków mieszkalnych i gospodarczych. Pożar wznieciła dziewczyna, która z zemsty podłożyła ogień pod dom swych chlebodawców. Po zastosowaniu wymyślnych tortur winowajczynię ścięto publicznie, a ciało spalono na stosie. Egzekucja odbyła się za miastem przy drodze do Węgorzewa.
>> Wak. Giż., s. 59.
1890 – W Sibicy na Zaolziu ur. Karol Banszel, ks. ewang., kapelan wojsk., pedagog. Studia teologiczne ukończył w Wiedniu. Posługę duszpasterską sprawował w Krakowie, Orłowej, Pawłowie, Ostrzeszowie i Mławie, gdzie był dyr. seminarium nauczycielskiego oraz współpracownikiem tygod. „Głos Pracy”. Interesował się Mazurami pisząc do „Gazety Mazurskiej” i „Twierdzy Ewangelickiej” /dodatek do „Mazura”/. Był kapelanem WP w Krakowie i Lwowie. Uczestnik kampanii wrześniowej. Zaginął w nieznanych okolicznościach już po zakończeniu działań wojennych w 1939 r.
>> Or. SBWMiP, s. 47.
1897 – W Sztumie ur. Franciszek Brose, działacz plebiscytowy, maszynista kolejowy. 1916–1919 służył w wojsku niemieckim. W 1920 wstąpił do WP. W okresie plebiscytu członek Straży Ludowej na Powiślu i mąż zaufania Warm. Komitetu Plebiscyt. Zmuszony do opuszczenia stron rodzinnych, osiadł w Tczewie, gdzie był współzałożycielem i wiceprezesem oddziału Zrzeszenia Rodaków z Warmii, Mazur i Ziemi Malborskiej. Po wybuchu wojny czynny w planowym niszczeniu taboru i mostów kolejowych przed wkroczeniem Niemców. Aresztowany, po zwolnieniu pod stałym nadzorem gestapo /skierowany do robót przymusowych/. Zm. w Tczewie 28.12.1966 r.
>> Or. SBWMiP, s. 65.
1904 – W Ljungbyhed /Szwecja/ ur. Hedwig Bienkowski-Andersson, pisarka niemiecka. Była córką Szweda i Warmianki. Dzieciństwo spędziła w Olsztynie, gdzie ukończyła gimnazjum. Jej siostra Ingrid Wagner była malarką. Uciekając w 1945 r. przed Rosjanami, dotarła tylko do Lęborka, skąd powróciła do Olsztyna, by po jakimś czasie opuścić Warmię na zawsze. Swe wojenne peregrynacje opisała obszernie w utworze „Im Geleit der Liebe” /Konwój miłości/, zamieszczonym w „Ermlandbuch” z 1978 r. Zm. w Hochstetten koło Kirm 13.12.1984 r. Nagradzana wielokrotnie za swą twórczość, m.in. w 1975 r. miasto Gelsenkirchen przyznało jej nagrodę Mikołaja Kopernika.
>> Chł. Pr. Wsch., s. 17.
1919 – W Kłajpedzie zm. Jan Karol Sembrzycki /Zembrzycki, Sembritzki/, historyk, pisarz, mazurski działacz społ.-oświatowy /ur. 10.01.1856 r. w Olecku/. Od r. 1882 propagator Towarzystwa Czytelń Ludowych. U Salewskiego w Ostródzie drukował redagowane przez siebie pismo „Mazur” /1883–1884/. Od 1885 właściciel drukarni w Tylży, gdzie wydawał antykwą „Mazura Wschodnio-Pruskiego”. Redagował Kalendarz Prusko-Polski oraz Kalendarz Ewangelicko-Polski. Był współpracownikiem i propagatorem na Mazurach wychodzących na Śląsku „Nowin”. Po osiedleniu się w Kłajpedzie zajmował się wyłącznie pracą naukową.
>> Kas. Sembrz – monografia; Or. SBWMiP, s. 282–284; Kruk Sz., s. 233
1920 – Meldunek szefa Straży Mazurskiej o nowym piśmie „Gazeta Polska”, wydawanym przez Warmiński Komitet Plebiscytowy. Tenże komitet rozpoczął wydawanie pisma w Języku niemieckim pt. „Der Weckruf im Osten”.
>> Staw. Pl., s. 157.
1922 – Związek Polaków w Prusach Wschod. wpisany do rejestru stowarzyszeń. Władze niemieckie początkowo odmówiły rejestracji, strona polska zaskarżyła decyzję. Przeważyła interwencja dyplomatyczna.
>> Wrzes. Rp/WMiP, s. 65.
1926 – W Trelkowie k. Pasymia zm. Max Skowronek, ks. ewangel., redaktor /ur. w Szujkach k. Gołdapi w 1868 r./. Zwalczany przez „Mazura” za wpajanie Mazurom pruskiej świadomości. Od 1913 r. był redaktorem wychodzącego wówczas w Olsztynie „Pruskiego Przyjaciela Ludu”. W 1918 wydał w języku niemieckim odezwę do Mazurów zawierającą antypolskie akcenty, a w 1919 po polsku ulotkę o podobnej propagandowo wymowie.
>> Or. SBWMiP, s. 290.
1938 – W ramach obchodów 15-lecia Związku Polaków odbył się w Berlinie Kongres Polaków w Niemczech. Zebrani na zakończenie uchwalili 5 Prawd Polaków: ”Jesteśmy Polakami; Wiara Ojców naszych jest wiarą naszych dzieci; Polak Polakowi bratem; Co dzień Polak Narodowi służy; Polska Matką naszą – nie wolno mówić o matce źle”.
>> Wrzes. Rp/WMiP, s. 381–382; Wak. GO, s. 485.
1944 – Miasto Giżycko ogłoszone twierdzą w specjalnym rozkazie Hitlera. W dokumencie tym za twierdze uznane zostały także: Królewiec, Piława, Gdańsk, Gdynia, Grudziądz, Toruń i Modlin.
>> Sob. Om-m, s. 94–95.
1945 – Trwają walki w rejonie Malborka, w którym przebywa gauleiter Forster i inni prominenci NSDAP. Wojska radzieckie przeszły Nogat docierając pod Tczew. Zamek malborski znajdował się jeszcze w rękach niemieckich.
>> KMW 1986, s. 74.