1411 – Wypuszczony został z niewoli Konrad Biały, książę oleśnicki, który sam tylko jeden spomiędzy książąt śląskich z ludem swoim osobiście uczestniczył w bitwie grunwaldzkiej. Wymieniony książę za młodu dłuższy czas przebywał na dworze żony Jagiełły, Anny Celejskiej, po czym udał się na naukę rzemiosła wojennego do Krzyżaków. Stanął po stronie zakonu rzekomo wbrew woli ojca. Książę miał oświadczyć, że honor nie pozwala mu opuścić w. mistrza, skoro wojna już się rozpoczęła.
>> Dług. Banderia, s. 292.
1415 – Kapituła warm. wybrała na bp warm. Jana Abezier. Nowy ordynariusz przebywał wówczas na soborze w Konstancji. Wybierając zaocznie, miano nadzieję, że przyjmie godność, poza tym wydawał się kandydatem najgodniejszym i mającym zaufanie dostojników zakonu krzyżackiego.
>> Achr., s. 55.
1457 – Król Kazimierz Jagiellończyk uroczyście wjechał do krzyżackiej stolicy – Malborka. W. mistrza ewakuowano pod Chojnice; natomiast archiwum zdołał Zakon wywieźć do Tapiewa pod Królewiec, gdzie leżało do XVIII w. Dopiero wówczas przewieziono je do Królewca. Strona polska wykupiła Malbork i inne zamki od zaciężnych krzyżackich za kwotę około 400 tysięcy czerwonych złotych.
>> Gór. PkwP, s. 234; WiM zarys, s. 172; Wap. III, s. 330, 335–341; Jasień. Polska J., s. 194.
1518 – Mikołaj Kopernik obserwuje w Olsztynie zaćmienie słońca. Stopień zakrycia tarczy słońca wynosił 0,85.
>> KMW 1993, s. 164.
1541 – Bp warm. Jan Dantyszek oficjalnym pismem prosi kapitułę fromborską, aby „przed porą śniadania” /następnego dnia/ delegowała do Braniewa swych przedstawicieli w osobach proboszcza Pawła Płotowskiego wraz z drem Mikołajem Kopernikiem w celu naradzenie się w sprawie odpowiedzi na pismo księcia Albrechta.
>> KMW 1967, s. 216.
1570 – W Elblągu rozpoczęto prace przy budowie pierwszego w Polsce wykonywanego okrętu wojennego – galeona. Budowniczymi tej jednostki byli majstrowie sprowadzeni z Zachodu. Drewno pochodziło z pobliskiego „lasu Kiszporskiego”. Zakupu wyborowego budulca dokonywano w Gdańsku i Elblągu, dokąd spławiane było drewno z głębi kraju.
>> Lepszy, Dzieje, s. 122.
1577 – Król Stefan Batory zezwala na handel w Elblągu kupcom obcym bezpośrednio z producentami bez pośrednictwa kupca hanzeatyckiego. Gdańszczanie na sejmie w 1579 protestują przeciw zarządzeniom Batorego, stosują także inne formy walki, zwalczając statki zawijające do Elbląga i Królewca.
>> Rocz. Gd. 1932, VI, s. 116, 118.
1756 – w Ełku, ur. Ludwik (von) Baczko niewidomy historyk, autor sześciotomowej Historii Prus. Poeta, redaktor, tłumacz, autor podręczników. Popularność zdobył powieściami historycznymi. Ojciec jego był oficerem husarii, do służby w wojsku pruskim przeszedł z armii austryjackiej.
>> Kruk Szkice, s. 352; Or. SBWPKiZM, I, s. 8; Toe., s. 340; KMW 1964, s. 456.
1807 – Wojska polskie dowodzone przez gen. Józefa Zajączka zdążają z Dąbrówna przez Ostródę i Dobre Miasto w rejon Lidzbarka Warm. i dalej w kierunku Grodna.
>> Nad. Gen. JZ, s. 350.
1873 – W Olsztynie urodził się Franz Justus Rarkowski /zm. 09.2.1950 r. w Monachium/. Biskup polowy wojska niemieckiego. Studiował w Insbrucku. Był kapelanem sióstr katarzynek w Ornecie; administrował kościołami w Korszach i Giżycku. Wybudował kaplice w Gierdawach i Orzyszu. W 1938 r. został biskupem polowym. Z powodu bliskich związków z nazizmem nie był zapraszany na konferencje episkopatu niemieckiego w Fuldzie.
>> Chł. Lud., s. 98.
1880 – Nad Morągiem przeszła bardzo gwałtowna wichura. Huragan zerwał wiele dachów w mieście, rozwalił wiatrak nad Potokiem Młyńskim, a setki drzew powyrywał z korzeniami.
>> Gł. Ol., 1963, 14–15 grudnia, s. 8.
1884 – W Leleszkach k. Pasymia urodził się Jan Jagiełko-Jaegertal /Jaegertal/, zm. 20.1.1942 w Hartheim k. Linzu, kupiec, działacz mazurski. W 1918 r. należał do tajnej org. wojskowej przygotowującej polskie powstanie na Mazurach. Zagazowany w obozie koncentracyjnym.
>> Or. SBWMiP, s. 136; WEP, XIII, s. 193.
1893 – W Olsztynie odbyło się zebranie przedwyborcze. Prowincjonalny Komitet Wyborczy na Prusy Zachodnie i Warmię zaproponował na kandydata do parlamentu ks. Antoniego Wolszlagiera z Dąbrówna. Zgromadzeni na wiecu w Olsztynie zaakceptowali tę propozycję.
>> Sz. Ol., s. 202.
1901 – W Naterkach k. Olsztyna urodził się Wiktor Hans /zm. 16.12.1975 r. w Bartągu/, nauczyciel, działacz społ. W czasie plebiscytu był członkiem „Sokoła”, kolporterem i agitatorem Warmińskiego Kom. Plebiscytowego. Zmuszony do opuszczenia Warmii po plebiscycie. Aresztowany przez Niemców w marcu 1940 r., więziony kilka miesięcy, następnie zatrudniony jako robotnik przymusowy na Pomorzu. Członek ruchu antyhitlerowskiego /Gryf Pomorski/. Przymusowo wcielony do Wehrmachtu, przebywał w Finlandii i Norwegii. Wrócił na Warmię i do 1968 r. był kierownikiem szkoły w Bartągu k. Olsztyna.
>> Or. SBWMiP, s. 127.
1920 – Opublikowane zostało niemieckie zarządzenie dotyczące możliwości otwarcia polskich szkół prywatnych w Stanclewie, Stryjewie, Gryźlinach, Purdzie, Unieszewie, Barczewku, Ramsowie, Butrynach, Gietrzwałdzie i Nagladach. Powstałe przed plebiscytem polskie szkoły nie miały jednolitych programów, nauczyciele prowadzili lekcje na podstawie własnego doświadczenia.
>> KMW 1977, s. 384–385.
– Wychodząca w niemieckim języku polska gazeta „Masurische Volks-Zeitung” agitowała, by w nadchodzącym plebiscycie głosować za Polską. Wprawdzie losy polityczne oddzieliły Mazurów od ojczyzny, jednak „język polski, obyczaje i zwyczaje określają przynależność Mazurów do polskiego narodu – pisano. /…/ Rozbiory Polski były i są rabunkiem. Mazurzy byli i są Polakami”.
>> KMW 1967, s. 380.
1922 – W Warszawie powstało Zrzeszenie Ewangelików Polaków. Stawiało ono sobie za cel repolonizację Mazurów działdowskich oraz w miarę możliwości oddziaływanie na Mazurów wschodniopruskich. W Działdowie powstał autonomiczny oddział Zrzeszenia pod nazwą Polsko-Mazurskie Towarzystwo Ewangelickie.
>> KMW 1971, s. 190.
1941 – Proboszcz w Bartągu ogłasza z ambony /musiał tę sprawę uzgodnić z wójtem/, że robotnicy przymusowi mogą brać udział w odprawianych przez niego nabożeństwach, jednak muszą w zwartej grupie zajmować określoną liczbę ławek. Ksiądz, jak i wójt, mieli poważne nieprzyjemności ze strony gestapo za tę samowolnie podjętą decyzję. Zabroniono kategorycznie uczestnictwa polskich robot. przymusowych w nabożeństwach.
>> So. Cp, s. 97.
1942 – W nocy z 8 na 9 czerwca wywiad organizacji „Gryf Pomorski” otrzymał informację o trasie i godzinie przejazdu pociągu, w którym miał się znajdować Adolf Hitler. Pociąg wysadzono w rejonie wsi Strych k. Czarnej Wody. Zginęło 300 oficerów SS-Leibstandarte. Hitlera niestety nie było w zniszczonym pociągu, gdyż jego salonka została w Malborku odłączona od składu.
>> Polit. 1998, nr 37, s. 66–67.
1945 – W Ostródzie rozpoczęła pracę pierwsza szkoła podstawowa. W Olsztynie powołano Wojewódzki Komitet Osiedleńczy.
>> WiM 1989, nr 3, s. 4; KMW 1984, s. 269; Bar. Warmiacy, s. 38.