1249 – W Dzierzgoniu /Christburg/ przedstawiciele Pomezanów, Warmów i Natangów zawarli ugodę z Krzyżakami. Prusowie uznali władzę polityczną Krzyżaków, zobowiązali się do przyjęcia chrześcijaństwa, budowy lub odbudowy kościołów, do posług wojskowych, uiszczania podatków i dziesięcin.
>> KMW 1976, s. 19; WiM zarys, s. 113–114; Sz. DW, s. 302.
– Nazwa Braniewo po raz pierwszy wymieniona została w dokumentach pisanych.
>> Sz. Ol., s. 29; Bis, s. 49.
1326 – Król Władysław Łokietek zawarł z Krzyżakami zawieszenie broni i rozpoczął przygotowania do wojny z Brandenburgią.
>> Gór. PkwP, s. 91.
1442 – W Nowogródku w kościele farnym biskup wileński Maciej udzielił ślubu 70-letniemu Władysławowi Jagielle i 17-letniej Sonce, która przeszła z prawosławia na katolicyzm /matka m.in. Władysława Warneńczyka i Kazimierza Jagiellończyka/.
>> WEP XII, s. 741.
1445 – W siódmą niedzielę przed Wielkanocą w Kętrzynie dopełniony został dokument lokacyjny dla miasta Ełk. Przydzielono wówczas miastu 102 włóki /do 48 włók posiadanych z nadania w r. 1425/, włączając w to 8 włók sołtysich i 4 dla proboszcza. Nowe przyznane Ełkowi obszary leżały między jeziorami Ełckim i Sunowo.
>> Toe., s. 123.
1520 – Podczas oblężenia Pasłęka rozerwało się jedno z większych dział przysłanych do obozu polskiego przez Gdańsk. Najprawdopodobniej była to szlanga /wyrzucała kule wagi 11–16 funtów, ciężkie działo polowe/. Wypadek wydarzył się z winy puszkarza. Również z winy puszkarza gdańskiego identyczny wypadek zdarzył się podczas ostrzału Pasłęka w dniu 29.01.1520 r.
>> Bis. WP, s. 114, 475.
– Rada miejska Gdańska zawiadomiła króla polskiego o zamiarze wyrąbania lodu przy ujściu Wisły, by przyśpieszyć wyjście na pełne morze okrętów, których zadaniem miało być patrolowanie Bałtyku.
>> Bis. WP, s. 155.
1643 – Zm. w Lidzbarku Warm. bp warm. Mikołaj Szyszkowski /ur. około 1590/. Kształcił się w Braniewie. W młodości pełnił szereg godności duchownych, przez jakiś czas był wielkim sekretarzem kancelarii króla polskiego. Zarządzał diecezją w l. 1633–1643. Fundator wielu kościołów, mecenas sztuki. Odbudowywał Warmię po pierwszej wojnie szwedzkiej. Szczególnie zasłużony w dziele uruchomienia szkolnictwa w ośrodku braniewskim.
>> Achr. PBW, s. 139–141; Or. SBWPKiZM II, s. 178–179.
1684 – Ukazał się edykt Kurfuersta ograniczający możliwość zakupu ziemi obcokrajowcom w Prusach Książęcych. Był to jeden z pierwszych dokumentów dyskryminujących Polaków. W 1724 wydane zostały dwa reskrypty, które całkowicie uniemożliwiały nabywanie gruntów na tym obszarze Polakom i Żydom.
>> KMW 1978, s. 506.
1707 – Nowe Miasto n. Drwęcą ponownie zdobyli Szwedzi. Potem były w N. Mieście wojska rosyjskie, po nich przyszli Polacy, a jeszcze potem znów Szwedzi i przebywali tu aż do końca października 1708 r. Wojska szwedzkie wygnała z tego miasta być może dżuma, która wybuchła we wrześniu tegoż roku.
>> Nowe M., s. 53.
1801 – W Berlinie zm. Daniel Chodowiecki /ur. w Gdańsku 26.10.1726 r./, malarz, grafik i rysownik niemiecki. Pochodził z rodziny kupieckiej. Wykonywał amatorsko miniatury. W Berlinie /1743/ nauczył się malarstwa emalierskiego, porzucił handel i zajął się działalnością artystyczną. W 1797 powołany na dyrektora berlińskiej Akademii Sztuk Pięknych. Początkowo ulegał modzie francuskiego rokoka. Później wytworzył własny styl, nie pozbawiony elementów satyry. W pracach graficznych dużą rolę odgrywała tematyka polska.
>> WEP II, s. 479–480.
1807 – Cesarz Napoleon ze schodów wieży kościelnej w Pruskiej Iławce kierował bitwą, a potem stał godzinami wraz ze sztabem na cmentarzu przy kościele pod obstrzałem rosyjskiej artylerii. Noc spędził w domu kupca Jankowskiego w Iławce, by rano znów znaleźć się na punkcie obserwacyjnym.
>> Wak. Ol., s. 150.
1813 – Sejm krajowy Prus Wschodnich uchwalił powołanie landwery dla wsparcia zbrojnego wysiłku Prus w wojnie z Francją. Biskup warmiński Józef von Hohenzollern poparł uchwałę i wezwał duchowieństwo warmińskie, by apelowało w kazaniach o ratowanie pruskiej ojczyzny.
>> Achr. PBW, s. 198; KMW 1976, s. 230.
1838 – Spłonęła Brama Mariacka w Malborku. Zniszczony dach historyczną formę odzyskał dopiero w roku 1937.
>> KMW 1996, s. 396.
1855 – W Królewcu zm. Karol Friedrich Lehndorff ze Sztynortu /ur. 17.09.1770 r./, gen. lejtnant. Podczas wojny 1806 roku dosłużył się stopnia majora. Zasłużony dla wschodnio-pruskiego kraju, dowodził m.in. pułkiem ochotniczym kawalerii narodowej. Kawaler orderu Orła Czarnego. Ze służby wycofał się w 1833 i osiadł w swej posiadłości. W r. 1845 mianowany mistrzem dworu.
>> Toe., s. 360.
1863 – Ukazała się proklamacja Tymczasowego Rządu Narodowego, wzywająca ludność zaboru pruskiego i austriackiego do udzielania pomocy powstaniu, podkreślająca wspólnotę narodową wszystkich trzech zaborów.
>> KMW 1984, s. 251; Szos. PW, s. 231; KMW 1960, s. 10.
1877 – W Barczewie na Warmii ur. Feliks Nowowiejski /zm. 18.01.1946 w Poznaniu/, kompozytor, muzyk-wirtuoz, dyrygent i pedagog. Chyba najpopularniejszym utworem tego kompozytora jest melodia „Roty”, do słów Marii Konopnickiej. Stworzył m.in. operę „Legenda Bałtyku”, oraz balety: „Malowanki ludowe” i „Król wichrów”. F. Nowowiejski skomponował także „Hymn Warmii”, który przez wiele lat stanowił sygnał wywoławczy olsztyńskiej rozgłośni Polskiego Radia.
>> Or. SBWMiP, s. 231–233; Ogr. FN; Boehm FN; Wak. Ol., s. 191–195.
1890 – W Olsztynie odbył się wiec przedwyborczy, na którym wyłoniono polskiego kandydata na posła. Został nim Franciszek Szczepański z Lamkowa. Na tymże wiecu Erazm Parczewski – znany działacz społ.-narodowy z zaboru pruskiego podarował olsztyńskiemu stowarzyszeniu „Zgoda” 69 książek polskich.
>> Jas. Ś., s. 331; Ogr. Ssm, s. 8; Or. SBWMiP, s. 246.
1891 – Pod tą datą w aktach Naczelnego Prezydium Prowincji Prusy Wschodnie znajduje się informacja pochodząca najpewniej ze źródła konfidencjonalnego, że w Czerwonce i Najdymowie odbywają się wspólne czytanie i dyskusja nad artykułami „Gazety Olsztyńskiej”.
>> Jas. Ś., s. 316–317.
1903 – W Olsztynie ur. Konrad Borkowski /zm. również w Olsztynie 28.10.1978 r./. Praktykę drukarską odbył w zakładach Haricha, od 1.10.1924 do wybuchu II wojny światowej pracował w wydawnictwie „Gazety Olsztyńskiej”, jako zecer, metrampaż, kierownik maszynowni. Był wiceprezesem Towarzystwa Młodzieży w Olsztynie. Po 1945 r. drukarz w drukarni spółdzielczej „Zagon” i „Grunwald”, a od 1968 r. kierownik drukarni „Poligrafika” w Olsztynie. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim OOP.
>> Or. SBWMiP, s. 64.
1915 – Niemcy pod wodzą Belowa uderzyli na Rosjan. Przełamali front w rejonie Rucianego i zmusili wojska rosyjskie do gwałtownego odwrotu. Była to tzw. druga bitwa mazurska. Dała ona Niemcom 110 tys. jeńców, zdobyto 300 armat, 200 karabinów maszyn. oraz ogromną zdobycz w materiale wojskowym. Do 15 lutego całe Prusy Wsch. były wolne.
>> Orł. Il. przew., s. 38, 125.
1920 – Do Działdowa przybył gen. J. Haller, by odwiedzić pierwsze do niedawna „niemieckie” miasto złączone z Polską. Obok miejscowych władz przybyłego witali przedstawiciele Mazurskiego Związku Ludowego Fryderyk Leyk i Michał Becker. Gen. Haller z Działdowa udał się na Wybrzeże, gdzie 10.02.1920 odbyły się zaślubiny Polski odrodzonej z morzem.
>> KMW 1969, s. 10; Or. SBWMiP, s. 55; Rocz. Dział., 1999, s. 16.
1930 – Aby utrudnić pracę już istniejących i uniemożliwić otwieranie nowych szkół polskich, pruskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych wydało tajne wytyczne zaostrzające kryteria przy wydawaniu nauczycielom polskim zezwoleń na wjazd i pobyt w Niemczech.
>> Fil. Opt., s. XXVI.
1936 – Honorowy Sąd Prasowy w Królewcu, na wniosek Związku Prasy Niemieckiej, zawiesił Wacława Jankowskiego w czynnościach redaktora., a 3 dni później gestapo zakazało Pieniężnemu dalszego zatrudniania Jankowskiego w „Gazecie Olsztyńskiej”.
>> Wak. GO, s. 433; Or. SBWMiP, s. 139; KMW 1974, s. 254.
1945 – W przeddzień szturmu generalnego, aby uniknąć niepotrzebnego rozlewu krwi, radzieckie dowództwo zaproponowało komendantowi elbląskiej twierdzy poddanie się. Niemcy odrzucili ultimatum.
>> Dol. Walki, s. 79–80.
– Otwarcie szkoły w Dąbku k. Mławy. Jej. kier. został Teofil Ruczyński.
>> Rucz. Ztl, s. 175.
– Gestapo wywiozło bpa warm Maksymiliana Kallera. Początkowo bp przebywał w Gdańsku, później przetransportowany został do Halle.
>> Achr. PBW, s. 236.