1449 – Zm. wielki mistrz zakonu krzyżackiego Konrad von Erlichhausen. Pozytywnie wyróżniał się spośród w. mistrzów panujących w XV wieku. Nosił się z zamiarem moralnej odnowy zakonu. Powściągnął samowolę urzędników. Rządził łagodnie, ale stanowczo i sprawiedliwie. Ster po jego śmierci przejął namiestnik Henryk Soler.
>> Gór. PkwP, s. 192; KMW 1987, s. 416.
1472 – Król Kazimierz Jagiellończyk na sejmie w Piotrkowie Trybunalskim uznał biskupem warmińskim Andrzeja Oporowskiego. Oporowski przebywał w tym czasie w Rzymie, gdzie załatwiał sprawę odnowienia prowizji papieskiej, został też konsekrowany na biskupa warm. Władzy na Warmii oficjalnie nie przyjął, gdyż z biskupstwa warmińskiego nie zamierzał ustąpić bp Mikołaj Tungen, który mianowany był już bpem w Kamieniu Pom., lecz popierany przez króla węgierskiego i krzyżaków, nie podporządkował się tej decyzji. A. Oporowski biskupstwa warm. nigdy nie objął, piastując różne funkcje przy królu. W końcu zrezygnował, uzyskał w zamian biskupstwo włocławskie. Otrzymał w r. 1481 zatwierdzenie papieskie, jednak zajęty ważnymi sprawami państwowymi nie był ani razu w swej diecezji.
>> Or. SBWPKiZM II, s. 67, 247.
1525 – Książę pruski Albrecht uzyskał od stanów akcyzę na najbliższe 5 lat. Przewaga księcia nad stanami wzięła się ze strachu. To on bowiem w asyście wojsk polskich krwawo stłumił chłopskie powstanie. Teraz miał wolną rękę i spokojnie przystąpił do porządkowania instytucji krajowych w imię swych własnych centralistycznych dążeń.
>> KMW 1988, s. 244.
– W Królewcu /Knipawa/ stracono 3 chłopów, uczestników powstania. Czwartego ze skazanych udało się uratować nadwornemu kaznodziei. Tym uratowanym był nauczyciel z Labiawy o imieniu Marcin. Na śmierć zostali również zasądzeni dwaj młynarze. Jednym z nich był Kasper, młynarz z Kaymen, nazwisko drugiego nie jest znane. Kasper został ścięty w miejscowości, z której pochodził. Jego głowę zatknięto na włóczni „dla odstraszenia innych”.
>> Zi. Powstanie, s. 141.
1576 – Wystawiony został przez Stefana Batorego dokument powołujący Michała Friedwalda na pełnomocnika i prokuratora królewskiego. Friedwald w tymże roku w rodzinnym mieście Elblągu współpracował z komisarzami królewskimi w konfiskowaniu mienia gdańszczan. Rok później po zniszczeniu jego majątku przez flotę gdańsko-duńską Friedwald wrócił na królewski dwór.
>> Or. SBWPKiZM II, s. 239.
1604 – W Srokowie k. Kętrzyna ur. Krzysztof Tinctorius /zm. 13.04.1662 w Królewcu/, lekarz. Studiował w Królewcu, Lejdzie i Bazylei. Swe prace medyczne i nieliczne panegiryki pisał wyłącznie po łacinie.
>> Or. SBWPKiZM II, s. 184.
1733 – Z Gdańska nadszedł list od prymasa Teodora Potockiego do bpa warm. Krzysztofa Andrzeja Jana Szembeka z zaproszeniem na dwór Stanisława Leszczyńskiego. Przyjazd bpa warm. do gdańska miał ułatwić zawiązanie konfederacji dla obrony Stanisława Leszczyńskiego. Rzecz była na tyle istotna, że bp warmiński z urzędu był prezesem Prus Królewskich, mógł więc zwołać sejmik generalny. Prymas w przesłanym liście, aby wywrzeć pewien nacisk na bpa Szembeka, informował go o wybuchu wojny francusko-austriackiej, o spodziewanym rychłym pojawieniu się w rejonie Gdańska floty Ludwika XV z wojskiem oraz o zgodzie papieża na uznanie na króla polskiego Stanisława Leszczyńskiego.
>> KMW 1985, s. 31.
1806 – Rosjanie zajęli Pisz. Wkroczył tu I-szy carski pułk strzelców pieszych.
>> Toe., s. 346.
1831 – W Olsztynie wybuchła epidemia cholery. Trwała ona do 12.01.1832 r.
>> Wak. Ol., s. 243, 395.
1837 – W Dzikowie ur. Stanisław Tarnowski /zm. 31.12.1917 w Krakowie/, historyk literatury, krytyk literacki, publicysta, działacz polityczny. Znał z odbytych podróży Prusy Wschodnie. Autor obszernych i prekursorskich opisów Pomorza i Warmii, polskich tradycji i życia współczesnego tych regionów.
>> Or. SBWMiP, s. 313.
1862 – W Jarotach k. Olsztyna ur. Jakub Barczewski, działacz warm., brat ks. Walentego. W jego domu mieściła się polska szkoła.
>> Or. SBWMiP, s. 50–51.
1877 – W Farynach k. Szczytna ur. Jan Biały /zm. 9.12.1943 tamże/, rolnik, działacz mazurski. Gromadkarz. Drukował art. religijne w pismach polskich.
>> Or. SBWMiP, s. 57.
1903 – W Ostródzie zawarta została transakcja kupna-sprzedaży drukarni. Sprzedającym był Karol Edward Salewski, a kupującym Franciszek Pośpieszyński. Pieniądze na zakup drukarni pochodziły spoza Mazur. Pośpieszyński należał do zapalonych działaczy misyjnych, jego głównym celem było rozbudzenie ducha religijnego Mazurów przez wydawanie pism w języku polskim. Zamierzał w ten sposób przeciwstawić się germanizacji. Pragnął on oddziaływać nie tylko na Mazurów, lecz i na Litwę pruską.
>> Choj. Szkice, s. S. 155–156; KMW 1963, s. 426; Or. SBWMiP, s. 261, 277.
1907 – W Berlinie odbył się koncert Feliksa Nowowiejskiego. W imprezie tej wzięła też udział siostra Maria /śpiew/ i brat Edward /pianista/ oraz chóry mieszane pod dyrekcją Józefa Dap?ne. W programie obok programów klasyków znalazły się utwory własne /dwa utwory warmińskiego kompozytora wykonane zostały po raz pierwszy/.
>> Boe. FN, s. 36–37.
1911 – W Bartągu k. Olsztyna zm. Józef Kupczyk, rzeźbiarz ludowy, bibliofil, poeta. Jego prace znajdują się w kościołach w Bartągu i Klebarku. Budował i naprawiał organy. Pisywał wiersze religijne i patriotyczne, działał w polskich organizacjach, za co był szykanowany przez władze niemieckie.
>> Or. SBWMiP, s. 176; KMW 1967, s. 139.
1914 – W Olsztynie zm. Józef Kiszporski /ur. 10.09.1846 w Łęgajnach k. Olsztyna/, ks. katol., redaktor, obrońca języka polskiego. Posługę kapłańską pełnił w Klebarku, Gutkowie. Władze kościelne uważały go za sympatyka polskiego ruchu narodowego, z tego powodu władze pruskie odebrały mu funkcję inspektora szkolnego w parafii Gutkowo. Ks. Kiszporski krytycznie odnosił się do haseł polskiego ruchu narodowego i „Gazety Olsztyńskiej”. Brał udział w założeniu centrowego pisma „Warmiak” /1893/. Przez pewien czas był nawet jego redaktorem. Hierarchia kościelna nie miała doń pełnego zaufania, dlatego też bp warm. Andrzej Thiel odsunął go od tej pracy.
>> Or. SBWMiP, s. 157.
1919 – W Berlińskim szpitalu zm. znany działacz socjaldemokratyczny Hugo Haase. W drodze do parlamentu /7.10.1919/ zamachowiec trafił go 6-ma pociskami rewolwerowymi. H. Haase był synem żydowskiego szewca z Olsztyna. Studiował w Królewcu i tu zdobywał szlify działacza socjalistycznego. Znany był także poza granicami Niemiec.
>> WiM 1977, nr 3, s. 12–13; Chł. Lud., s. 44.
1929 – Władze rejencji kwidzyńskiej, bez podania przyczyny wymusiły przeniesienie nauczyciela szkoły polskiej w Waplewie /Powiśle/ Jana Allerego do szkoły w Stawnicy /Ziemia Złotowska/.
>> Fil. Wopt, s. 3.
1931 – Z tym dniem poselstwo polskie w Berlinie powierzyło Janowi Boenigkowi zadanie organizowania szkół polskich na Mazurach. Boenigk podjął się b. trudnego zadania. Po uruchomieniu szkoły w Piastunie /nauczyciel Jerzy Lanc zmarł potem w tajemniczych okolicznościach/ podjął próbę zorganizowania drugiej polskiej szkoły w Dębowcu; Niemcy byli nieustępliwi. Nie cofano się przed zastraszeniem i napadami. Nie udało się zdobyć obszaru Mazur dla polskiego szkolnictwa.
>> Fil. Wopt, s. 9; Boe., s. 210–253;
1936 – Seweryn Pieniężny /jun./ otrzymał kolejne ostrzeżenie od Ministerstwa Propagandy III Rzeszy, tym razem dotyczyło ono pisma „Mazur”, a konkretnie chodziło o „podburzanie ludności”. W tej sytuacji także Związek Polaków w Niemczech zalecał daleko idącą ostrożność, unikanie prowokowania władz, gdyż twardy kurs groził zamknięciem lub w najlepszym razie zawieszeniem jednego lub obu pism wychodzących w Olsztynie.
>> Wak. GO, s. 248.