31 stycznia

1268 – Papież Klemens IV zatwierdził układ między królem czeskim Przemysławem II Ottokarem a zakonem krzyżackim, traktującym o pomocy Krzyżaków dla króla Czech w podboju Galindii, Jaćwieży i Litwy, aby je przywieść do chrześcijaństwa i poddać władzy Przemysława II.

>> Toe., s. 61.

1609 – Poselstwo stanów pruskich uzyskało posłuchanie u króla Zygmunta III. Na czele poselstwa stał Otto von Groeben. W łacińskim przemówieniu oświadczył, że rycerstwo pruskie pragnie posiadać te same wolności co Polacy, uważa Rzeczpospolitą Polską za wspólna matkę i gotowe jest za nią krew swoją przelać. Opozycja w Prusach nie wypowiadała się wprost przeciw przyznaniu elektorowi sukcesji, domagała się jednak, by nie nadawać mu kurateli.

>> WiM zarys, s. 325.

1621 – Król Zygmunt III wystosował do stanów pruskich pismo, w którym uznawał za konieczne zwołanie sejmu i awizował przyjazd do Prus Książęcych komisarzy polskich. Przybyli oni do Królewca przed nadaniem inwestytury elektorowi Jerzemu Wilhelmowi.

>> Janisz.RPaPK, s. 244.

1704 – W Olecku na Mazurach rozpoczęto przesłuchania Żyda Isaaka Majerowicza, oskarżonego o bluźnierstwo. Oskarżycielami byli mieszkańcy wsi Kucze k. Gołdapi, z którymi Majerowicz wdał się w dyskusję o to, jakie ryby wolno jeść, a jakich nie wolno jeść, bo są przez Boga zabronione (zakazane miały być ryby, które nie mają łusek: węgorze, miętusy). Przy okazji wywiązała się dysputa teologiczna. Rozstrzygnięcia szukano u pastora i tak sprawa trafiła do sądu. Zapadł wyrok skazujący na wyrwanie języka i spalenie na stosie. Wiadomo, że sprawą zajmował się sąd apelacyjny w Królewcu, lecz decyzja tego sądu nie jest znana.

>> KMW 1996, s. 116-118.

1709 – We Fromborku zm. Stanisław Ujejski, dziekan kapituły warm., w 1679 został sekretarzem królewskim. Brał czynny udział w życiu kościelnym i politycznym jako przedstawiciel kapituły. Więziony przez Szwedów w Elblągu, zmarł wkrótce po uwolnieniu.

>> Or.SBWMiP, 1963, s. 295.

1728 – W Lidzbarku Warm. ur. Piotr Laschki (Laschi, Laszki, Laski), jez., pedagog, filozof, dr filozofii (Akademia Wileńska). Wykładał w Wilnie, Grodnie i Nowogródku. Rektor w kolegium braniewskim, gdzie był także regensem papieskiego semin. duchownego. Po kasacie zakonu jako ks. świecki został dyrektorem Król. Instytutu Szkolnego na Prusy Zachodnie i Warmię.

>> Or.SBWPKiZM II, s. 6.

1772 – Bpi warmiński i chełmiński, wojewodowie i kasztelanowie Chełmna, Malborka i Gdańska wystosowali list, w którym, odwołując się do miłosierdzia króla pruskiego, donoszą o ucisku, jakiego doznają podległe im prowincje po I-szym rozbiorze Polski i przyłączeniu tych terytoriów do państwa pruskiego. Król pruski odpowiedział na skargę 9.2.1772 r.

>> Caz.Kbp, s. 115.

1823 – Coś dziwnego zauważyli mieszkańcy wsi Małga (wieś miedzy nieistniejącym już jeziorem a Puszczą Napiwodzką). Na polu, podczas silnego mrozu, przy bardzo ładnej pogodzie pojawiło się coś „jakby prążkowana mgła, która utworzyła liczne, grube i regularne okrągłe słupy około dwudziestu stóp. Słupy zbliżały się powoli do wsi i zatrzymały się przy obsadzonej drzewami drodze do Nidzicy. Następnie rozszerzyły się na pola na odcinku około jednej ósmej mili, zawsze jednak dochodząc do ziemi i nie unosząc się w powietrze”.

>> Mart.Coś, s. 176.

1850 – Konstytucja pruska wprowadza równouprawnienie kościołów katolickiego i ewangelickiego.

>> KMW 1996, s. 47.

1863 – Landrat olsztyński Otto Gisevius wydał zarządzenie o poddaniu ścisłej kontroli wszystkich Polaków przybywających na teren powiatu. „Nie jest również niemożliwe – pisał swoim podwładnym Gisevius – chociaż jest to w naszym powiecie wątpliwe, aby tutejsi poddani narodowości polskiej poczuli się zobowiązani dołączyć do polskich powstańców lub przyjść im w jakikolwiek sposób z pomocą”.

>> KMW 1963, s. 97; Szos. PW, s. 226.

1882 – Marcin Gerss, redaktor „Gazety Leckiej”, wysłał na adres Wojciecha Kętrzyńskiego we Lwowie list do Ignacego Józefa Kraszewskiego. Pismo to Kraszewski pozostawił bez odpowiedzi, dając posłuch opiniom o rzekomo germanizatorskim charakterze działalności Gerssa.

>> KMW 1988, s. 353, 355.

1909 – W Olsztynie i Ostródzie zaczęło działać Towarzystwo Młodzieży Kupieckiej. Prezesem został Stanisław Tomczak. Zebrania miały się odbywać co miesiąc, raz w Olsztynie, raz w Ostródzie. Centralą tej organizacji było Zjednoczenie Młodzieży Kupieckiej w Poznaniu. Celem Zjednoczenia było „wychowanie nie tylko dzielnego kupca-zawodowca, lecz przede wszystkim Polaka-obywatela”.

>> Jas.Ś., s. 359.

1919 – Po czterech i pół latach przerwy w Szczytnie znów zaczęto wydawać „Mazura”. Najpierw pismo wychodziło raz w tygodniu, a następnie trzy razy tygodniowo. Nakład 3500 egz. Kierował gazeta Kazimierz Jaroszyk przy pomocy Kazimierza Małychy. „Mazur” wychodził aż do plebiscytu (ostatni jednokartkowy nr nosił datę 10 lipca 1920 r).

>> Chł.WGO, s. 44, 63; WiM 1985 nr 23, s. 8.

1920 – Do Olsztyna przybyła pierwsza grupa żołnierzy z kwidzyńskiego okręgu plebiscytowego.

>> Staw.Pl, s. 508.

1923 – W związku z przeciwdziałaniem zasadom traktatu wersalskiego w Prusach Wschodnich w różnych miejscowościach wystąpienia antyfrancuskie i antypolskie. W Królewcu antyfrancuska demonstracja przed budynkiem konsulatu polskiego i siedzibą misji francuskiej. Został pobity szef tej misji płk Blanchard.

>> KMW 1967, s. 507.

1933 – W Królewcu policja użyła broni przeciw manifestującym bezrobotnym (poprzedniego dnia Hitler został kanclerzem Rzeszy).

>> Z dziejów z. V, s. 18.

1936 – Pismo konsulatu polskiego w Olsztynie do ambasady RP w Berlinie. Wicekonsul Antoni Zalewski stwierdzał: „władze niemieckie od szeregu miesięcy wywierały nacisk na „Gazetę Olsztyńską”, chcąc ją zmusić, aby zaniechała ujawnienia akcji antypolskiej”.

>> Wak.GO, s. 432, 433.

1939 – W urzędzie stanu cywilnego w Olsztynie został zawarty związek małżeński Otylii Teschner i Józefa Grotha – oboje byli nauczycielami polskiej szkoły w Nowej Kaletce na Warmii.

>> Fil.Wopt, s. 39-40, 148-149; Grot. W kręgu, s. 286-388.

1944 – W Warszawie zm. Stefania Sempołowska (ur. 1.10.1870 w Poleniszu k. Kostrzynia), działaczka społeczno-oświatowa, publicystka. W 1913 roku odbyła podróż po Warmii i Mazurach, ogłaszając w „Ziemi” cykl reportaży pt. „Mazury Pruskie”. Potem w 1920 roku, w związku z plebiscytem, ukazały się one w formie książki, zwracając uwagę społeczeństwa polskiego na Polonię w Prusach Wschodnich.

>> Or.SBWMiP, s. 284.

1945 – Zdobyty został Lidzbark Warm. oraz Młynary. Niemcy wysadzili mosty na Nogacie. Trwa rabunek sklepów w Bartoszycach.

>> Dob. Z dziejów, s. 251; WiM 1972 nr 1, s. 5; Sob,Om-m, s. 299; Hryc.Bart., s. 134-135; Dol. Walki, s. 199.

– Żydzi obojga płci z podobozów obozu koncentracyjnego w Stutthofie wymordowani w trakcie „ewakuacji” w kierunku Królewca (około 1000 osób).

>> WiM zarys, s. 650.

Kalendarz Historyczny został sporządzony przez Bronisława Sałudę