1234 – Krzyżacy uzyskali od papieża Grzegorza IX bullę, na mocy której Prusy i Ziemia Chełmińska stały się państwem zakonu, nominalnie podporządkowanym Stolicy Apostolskiej. Wspomniana bulla nadawała w posiadanie zarówno tę część Prus, którą już podbili, jak i te ziemie, które zdobędą w przyszłości. Na znak zwierzchnictwa Krzyżacy mieli płacić papiestwu coroczny czynsz.
>> WiM zarys, s. 106; Achr., s. 7.
1355 – Kapituła warm. dokonała elekcji nowego bpa, którym został Jan Stryprock. Wybór nastąpił już w 4 dni po śmierci poprzedniego bpa, był nim Jan z Miśni.
>> Achr., s. 37.
1366 – Henryk Sorbom /późniejszy bp warm./ objął urząd notariusza cesarza Karola IV. Funkcję tę sprawował do 4.7.1373 r.
>> Achr., s. 44.
1520 – Do obozu polskiego pod obleganym Braniewem wrócił zagon złożony z 2000 konnych, który w ciągu dwóch tygodni penetrował obszar środkowej strefy Prus Dolnych /Sępopol, Kętrzyn, Gierdawy/. W skład tego oddziału obok zaciężnych wchodzili także Tatarzy litewscy. Zdobyczą, która ucieszyła hetmana Mikołaja Firleja, było bydło, zdobycz tym cenniejsza, że w promieniu wielu kilometrów od Braniewa zdobycie żywności było najprawdopodobniej bardzo trudne.
>> Bis. WP, s. 265.
1525 – W nocy z 2 na 3 września koło kościoła w Kaymen blisko Królewca na wezwanie młynarza Kaspra zgromadziło się około 4000 chłopów. Do zgromadzonych przemówił młynarz Kasper, argumentując, że władzy należy się poszanowanie, lecz Ewangelia nic nie mówi o szlachcie, a „ona nic innego nie umie, jak tylko uciskać biednych chłopów”. W zakończeniu wyraził pewność, że walka przyniesie wolność, a gwarancją miała być pomoc Boga i księcia. Powiedział, że godzina wyzwolenia z ucisku nadeszła i wezwał do udziału w powstaniu. Następnie ruszono na zamek w Kaymen. Zdobyto go, zabrano konie, broń. Pojmano junkra. Podczas nabożeństwa /była to niedziela/ szydzono zeń: „Bóg wszystkich uczynił wolnymi; dlaczego więc ty i tobie podobni uciskacie nas jak swoją własność. Gdy Adam kopał, a Ewa przędła, gdzie był wówczas szlachcic?”. Z Kaymen tego samego jeszcze dnia ruszono w kierunku Labiawy. Po drodze zewsząd przyłączali się do powstańców mieszkańcy okolicznych wsi.
>> Zi. Powstanie, s. 106–110.
1579 – Bp Marcin Kromer wydał zarządzenie dotyczące podziału ofiar składanych w okresie wielkanocnym na rzecz duchownych. Odtąd ofiary te proboszczowie mieli dzielić po połowie ze służbą kościelną.
>> Sz. DW, s. 148.
1598 – Król Zygmunt III powtórnie odpływa z Wisłoujścia do Szwecji, by ratować zagrożoną sukcesję.
>> Rocz. Gd. 1956, XV, s. 159.
1733 – Kapituła warm. zadecydowała, że z bpem Szymonem Rudnickim na sejm elekcyjny wyjedzie na własny koszt kanonik Jan Krasiński. Był on zwolennikiem Stanisława Leszczyńskiego. Jest to dowód, że wśród kanoników fromb. kandydatura „Piasta” zyskała uznanie.
>> KMW 1985, s. 30.
1745 – Drukarz królewiecki, Martin Eberhard Dorn, otrzymał pozwolenie na przeniesienie swej drukarni do Gąbina. Przyczyną planowanej przeprowadzki była zbyt duża liczba drukarń w Królewcu, natomiast w Gąbinie nie było żadnej. Z niewiadomych powodów ostatecznie Dorn pozostał w Królewcu.
>> Choj. Szkice, s. 105.
1789 – Bp warm. Ignacy Krasicki odmówił królowi polskiemu przyjęcia do swej diecezji lektora królewskiego księdza Stanisława Woelkego. W „rewanżu” Stanisław August Poniatowski odmownie załatwił /20.8. tegoż roku/ prośbę Krasickiego, który prosił króla o nadanie orderu Św. Stanisława swemu bratankowi.
>> Kor. IK, I, s. XLIV.
1792 – Bp warm. Ignacy Krasicki rozpoczyna kurację w Baden /od 50-ciu lat nękał go reumatyzm/. Po miesiącu był już w Wiedniu, a jesień, zimę i wiosnę spędził w Małopolsce u rodziny i przyjaciół.
>> Caz. Kpb, s. 447.
1813 – W Ełku odbyła się uroczystość poświęcenia nowo otwartego gimnazjum. Powstało ono w miejsce dawnej szkoły prowincjonalnej, która uzyskała w styczniu 1812 r. b. pozytywną ocenę władz zwierzchnich.
>> Toe., s. 390.
1817 – Z akt powizytacyjnych wynika, że w Barczewie „W sumie jednak nauka w tym czasie odbywała się po polsku”.
>> Jas. Ś., s. 66.
1819 – W Kętrzynie ur. Ferdynand Juliusz Heinicke. Studiował w Królewcu, gdzie w 1840 r. otrzymał stopień doktora filozofii. Pracował przez 40 lat w Olsztynku jako etatowy nauczyciel tamtejszej szkoły prywatnej, a później gimnazjum.
>> KMW 1986, s. 206.
1863 – Tę datę nosiła instrukcja Rządu Narodowego, dotycząca powołania w Prusach Wschodnich powstańczego Biura Telegraficznego i Korespondencyjnego.
>> Szos. PW, s. 213, 269.
1868 – W Giżycku położono kamień węgielny pod nowy budynek sierocińca, w którym miało zamieszkać około 100 dzieci. W uroczystości uczestniczyli m.in. prezydent rejencji gębińskiej oraz kilku superintendentów i innych duchownych.
>> Toe., s. 383.
1895 – Minister oświaty i wyznań religijnych wystąpił do bpa warm. z doniesieniem na proboszcza brąswałdzkiego ks. Walentego Barczewskiego, oskarżając go o to, że „w swojej parafii udziela językowi polskiemu takiej opieki, która nie jest zgodna ani z popieraniem niemieckiej świadomości narodowej wśród ludu, ani z pracą w szkole ludowej w sensie wiernego dla państwa wychowania”. Donosy na duszpasterza z Brąswałdu pisywał August Spohn /późniejszy okręgowy inspektor i radca szkolny/.
>> KMW 1958, s. 118–119; Zien. Ślad., s. 99.
1904 – W Bartągu k. Olsztyna ur. Augustyn Wagner, nauczyciel, działacz społ.-oświat. Ukończył semin. naucz. w Lubawie. Nauczał między innymi w Wielkiej Dąbrówce w pow. międzyrzeckim. Był instrukt. oświatowym Polsko-Katolickiego Towarzystwa Szkolnego na Śląsku Opolskim. Podczas wojny więziony w Buchenwaldzie. Po wojnie prowadził polonijną działalność w RFN. Od 1951 red. odpow. „Głosu Polskiego” /Bochum/. Zm. przed rokiem 1976.
>> Or. SBWMiP, s. 321.
1907 – Świnoujście: Mikołaj II, car rosyjski, i Wilhelm II omawiają kwestię budowy kolei bagdadzkiej oraz stosunki rosyjsko-angielskie.
>> Kron. XX, s. 88.
– Ur. Stanisław Bogucki, ks. katol., kanonik honor. Od r. 1961 proboszcz parafii w Lidzbarku Warm. Zabezpieczył i zgromadził na plebanii wiele obiektów warmińskiej sztuki sakralnej. Najstarsze pochodzą z XVI w.
>> Or. Twórcy, s. 34.
1914 – Pierwsi żołnierze rosyjscy wkroczyli do Olsztyna. Generał dowodzący Rosjanami wydał odezwę, nawołując do zachowania spokoju i wykonywania zarządzeń władz wojskowych. Przed magazynami i sklepami wystawiono posterunki, nie było więc rabunków i gwałtów. Miasto obłożono kontrybucją przede wszystkim w żywności. Pierwszego dnia dostarczono Rosjanom ok. 30 % wyznaczonych dostaw. Reszty nie zdążono odebrać, gdyż Olsztyn z powrotem zajęły wojska niemieckie. Na Pomorzu władze niemieckie zabroniły wydawania wszelkich gazet. Zakaz cofnięto po 3 dniach, dalej jednak nie wolno było drukować pism w innym języku niż niemiecki. Dopiero w połowie sierpnia wspomniany zakaz całkowicie cofnięto.
>> So. Po obu, s. 26; KMW 1987, s. 255.
1915 – Joanna Pieniężna prowadząca w b. trudnych warunkach wydawnictwo /ubyło współpracowników i abonentów, zmalały wpływy z ogłoszeń/, aby nie dopuścić do zamknięcia „Gazety Olsztyńskiej”, m.in. wystąpiła o pomoc do Rady Narodowej w Poznaniu. List w tej sprawie zachował się w aktach prezydium policji poznańskiej.
>> Choj. Szkice, s. 180, 185; Wak. GO, s. 40.
1919 – W Warszawie powstaje Warmiński Komitet Plebiscytowy. Rada Ministrów wydała w tej sprawie dekret, stawiając na czele komitetu Brunona Gabrylewicza.
>> WiM zarys, s. 521; Staw. Pl., s. 507; Or. SBWMiP, s. 104.
1920 – Dowództwo Okręgu WP Pomorze powołało do życia grupę operacyjną „Działdowo”, której celem było uniemożliwienie Armii Czerwonej odcięcie linii kolejowej Warszawa–Gdańsk.
>> Rocz. Dział. 1999, V, s. 45.
1923 – Za złośliwe uchylanie się od decyzji miejscowych władz Seweryn Pieniężny skazany został na 4 miesiące aresztu, Joanna Pieniężna na 3 miesiące, a 8 osób personelu także po 3 miesiące więzienia. Areszt można było zamienić na karę pieniężną. Nie wiadomo, czy apelowano. Wiadomo jednak, że nikt nie siedział, nie ma też przekazów źródłowych o płaceniu kar.
>> KMW 1986, s. 174–175; Wak. GO, s. 243; Chł. WGO, s. 75.
1939 – Alojzy Brzeski, nauczyciel Gimnazjum Polskiego w Kwidzynie został aresztowany przez Niemców. Więziony był w obozach koncentracyjnych Tapiau, Hohenbruch, Oranienburg, Mauthausen-Gusen.
>> Or. SBWMiP, s. 67.
1944 – Stanisław Mikołajczyk rozmawia z Józefem Stalinem. Z notatki sporządzonej przez A. Mniszka wynika, że Mikołajczyk raczej nie wierzył, by Stalin wycofał się z roszczeń dotyczących Królewca, zresztą dla polskiego polityka sprawą ważniejszą niż włączenie do Polski Prus Wschod. była sprawa ziem wschodnich, które przed 1939 rokiem znajdowały się w granicach Rzeczypospolitej.
>> KMW 1992, s. 336.
1945 – W Olsztynie z inicjatywy Mirosława Dąbrowskiego powstało Towarzystwo Muzyczne Okręgu Mazurskiego, którego celem było upowszechnienie kultury i zamiłowanie do muzyki.
>> Łuk. Ol., s. 18; Sik. Galop., s. 163.
– W Koszalinie zm. Alfred Lotzin, lekarz chirurg, w 1904 r. założył w Olsztynie własną klinikę. Ur. 09.10.1861 r.
>> Chł. Lud., s. 68.