1531 – Na sejmiku w Malborku wręczono odpowiedź posłowi księcia Albrechta dotyczącą spraw monetarnych. W dokumencie tym mowa była również o wzroście cen na żywność. Miało to związek z nadmiernym eksportem do innych krajów. Zwrócono uwagę, że poddani księcia pruskiego wykupują zboże w Prusach Królewskich, co także jest przyczyną drożyzny. Proszono o zaniechanie tych praktyk.
>> Mał. DcP, s. 134.
1537 – Mikołaj Kopernik obserwuje planetę Mars. Datowana zapiska na ten temat zachowała się w notatniku Hildebranda Ferbera, brata biskupa warmińskiego.
>> KMW 1966, s. 617.
1556 – W Rogitach k. Braniewa zm. Jerzy Preuck /Proyke/, ur. w końcu XV w. w Salau w Prusach Krzyżackich, był warmińskim wójtem biskupim i starostą braniewskim. Pochodził ze staropruskiego rodu szlacheckiego /majątek Proyke w Natangii/, posiadał dobra k. Iławki, w Salau oraz w Mażanach k. Węgorzewa. Na Warmii zjawił się jako d-ca oddziału króla polskiego i bronił Lidzbarka Warm. podczas oblężenia przez Krzyżaków. Z nadań biskupów warm. posiadał dobra Różaniec, Pierławki i młyn pod Braniewem, a z zakupu Rogity, Wierzno Wielkie, Bogdany i dom w Braniewie. Z powodu przejścia na luteranizm bp Stanisław Hozjusz pozbawił go starostwa braniewskiego i renty.
>> Or. SBWPKiZM II, s. 92–93.
1579 – W skład kapituły warmińskiej we Fromborku przyjęty został pierwszy Włoch. Był nim duchowny diecezji florenckiej Jakub Alemani. W czasach późniejszych /XVII, XVIII w./ w kapitule zasiadało po kilku Włochów. Otrzymywali oni najczęściej kanonie z rekomendacji nuncjuszów. Dla kapituły bywali oni użyteczni z racji znajomości języka i dzięki znajomościom w rzymskiej kurii, gdzie fromborscy konfratrzy zawsze mieli do załatwienia najróżniejsze sprawy.
>> Sz. DW, s. 44.
1599 – Uchodząc z pola przegranej bitwy pod Sibinem zginął książę Siedmiogrodu Andrzej Batory. Od roku 1589 bp warm., kardynał /1584/. Przygotowany grobowiec we franciszkańskim kościele klasztornym w Barczewie nie zawiera zwłok Andrzeja Batorego, pochowany bowiem został w Białogrodzie Siedmiogrodzkim. Jan Obłąk podaje inną datę śmierci: 31.10.1599.
>> Achr. PBW, s. 123; Or. SBWPKiZM I, s. 12–13; Obł. HDW, s. 109–110.
1608 – Na sejmie krajowym Prus Książęcych opozycja, odrzucając ugodę, zażądała usunięcia Fabiana Dohny. Opozycjoniści zwrócili się również do nadradców i elektora o wyszukanie nowej żony dla obłąkanego księcia Albrechta Fryderyka.
>> Janisz. RPaPK, s. 150.
1638 – Z protokołu posiedzenia kapituły fromborskiej: „Kanonik Euchard von Zornhausen sam dobrowolnie zgodził się wpłacić karę finansową za odmówienie podjęcia obowiązków wizytatora komornictwa olsztyńskiego”. Desygnowani na rewizorów mieli moralny obowiązek niewymawiania się od zlecanych im zadań. Wraz z nominacją z zasady zainteresowany otrzymywał szczegółową instrukcję, jak wykonać zleconą pracę.
>> Sz. DW, s. 57.
1663 – Olsztyn otrzymał od kapituły fromborskiej pozwolenie na organizowanie co roku na św. Michała dodatkowego, trzeciego jarmarku. Był to zwyczajowy sposób wsparcia miasta, które z trudem odbudowało się po niedawnym pożarze.
>> Sz. DW, s. 292; Wak. Ol, s. 395.
1673 – Kapituła warmińska uwolniła szlachcica Jana Lange, dziedzica Łajs i Glinek w komorze Pieniężno, od obowiązku budowy i konserwacji murów zamkowych.
>> Sz. DW, s. 310.
1725 – Na posiedzeniu kapituły warmińskiej odczytano odpowiedź biskupa Krzysztofa Andrzeja Jana Szembeka, której bp udzielił władzom w Królewcu, domagającym się, by proboszcz królewieckiej parafii katolickiej podobnie jak pastorzy zborów w tym mieście podczas nabożeństw modlił się wraz z wiernymi w intencji pruskiego monarchy. Bp Szembek pisał, że w kościele katolickim w Królewcu są odprawiane modlitwy za króla polskiego, dlatego nie może nakazać modłów za króla pruskiego, zanim nie otrzyma decyzji nuncjusza i rady bpa krakowskiego, którym problem przedstawił.
>> KMW 1972, s. 549.
1742 – W Lidzbarku Warm. ur. Andrzej /Jędrzej/ Pohl /zm. 13.11.1820 w Wilnie/, misjonarz, moralista, biblista, kaznodzieja, polemista religijny.
>> Or. SBWPKiZM II, s. 85.
1746 – List biskupa warmińskiego Adama Stanisława Grabowskiego do kapituły we Fromborku, w którym biskup zawiadamia kanoników, że w swej części Warmii zezwolił na werbunek do armii saksońskiej. Biskup radził, by kapituła podjęła analogiczną decyzję.
>> Sz. DW, s. 321.
1757 – W Szczepankowie k. Szczytna ur. Jerzy Olech /Ollech/, zm. 29.12.1820 w Królewcu; kaznodzieja polsko-ewangel., pisarz i tłumacz, pedagog, miłośnik języka polskiego.
>> Or. SBWPKiZM II, s. 65; WEP XIII, s. 325.
1769 – Bp warmiński Ignacy Błażej Franciszek Krasicki przebywa na zamku w Lidzbarku, po powrocie z Paryża, gdzie rzekomo „zrejterował”, by przeczekać zamęt w Rzeczypospolitej. Na temat tej podróży istnieją sprzeczne wzmianki. Jedni twierdzą, że była to podróż jak najbardziej prywatna, inni mówią coś przeciwnego.
>> Achr. PBW, s. 185; Caz. Kbp, s. 110.
1782 – W Olsztynie, w domu w którym kwaterował major von Meyer /własność Melerskiego/ wybuchł pożar. Ogień przerzucił się na sąsiednią posesję. Na szczęście spłonął tylko dach.
>> Sik. Galop., s. 36.
1812 – Szkoła prowincjonalna w Ełku decyzją Departamentu ds. Szkolnictwa Publicznego została podniesiona do rangi gimnazjum. Tym samym nie sprawował już nad tym zakładem nadzoru kaznodzieja miejski.
>> Toe., s. 390.
1863 –W Ełku skonfiskowano materiały wojenne, transportowane dla powstania polskiego. Władze pruskie zatrzymały wówczas 3 skrzynie, zawierające 140 szabel oraz pasy kawaleryjskie, które miały być dostarczone do Białej Piskiej.
>> Szos. PW, s. 245–246.
1865 – Z listu byłego powstańca polskiego Jana Nowaka do Józefa Ignacego Kraszewskiego dowiadujemy się, że dzięki pomocy mieszkańców Szczytna, wydostał się on na wolność. By go uwolnić wyłamano więzienne kraty, a następnie konspiratorzy wywieźli Nowaka z miasta i ukryli najprawdopodobniej u rolnika Fremdta w Nowym Marcinkowie pod Biskupcem.
>> KMW 1960, s. 43–44.
1898 – W Petersburgu ur. Florian Piotrowski, zm. 16.11.1973 w Olsztynie. Lekarz chirurg, studiował na Uniwersytecie Wileńskim. W Olsztynie działał od marca 1945, organizując Szpital Kolejowy, który początkowo mieścił się przy ul. Wyspiańskiego. Pracował także w Przychodni Ubezpieczalni Społecznej i w Wojew. Stacji Pogotowia Ratunkowego.
>> Chł. Lud., s. 95.
1902 – W Gniewie ur. Konrad Sikora /zm. 16.08.1975 w Wejherowie/, nauczyciel, działacz oświat. Nauczyciel szkół polskich w Wymoju i Jarotach na Warmii. Był przedmiotem szykan, przeżył napad bojówki na szkołę w podolsztyńskich Jarotach. Aresztowany zaraz po wybuchu II wojny światowej, był więziony w obozach Hohenbruch i Sachsenhausen. Po 1945 r. był nauczycielem polskiej szkoły w Hamburgu, a w 1946 wrócił do kraju, pracował w Uniwersytecie Ludowym w Jureckim Młynie k. Morąga, przez wiele lat kierował szkołą dla dorosłych w Wejherowie.
>> Fil. Wopt, s. 137–139; Or. SBWMiP, s. 289.
1905 – Zm. Seweryn Pieniężny /sen./, wydawca „Gazety Olsztyńskiej”, którą przejął z rąk swego szwagra Jana Ciszewskiego. Inne źródła podają, że zgon nastąpił 2.11.1905.
>> Chł. SP, s. 24; Or. SBWMiP, s. 251.
1923 – W Olsztynie odbył się zjazd delegatów polskich organizacji młodzieżowych z Prus Wschodnich. Wzięło w nim udział 10 przedstawicieli z Powiśla, 11 z Warmii i 1 z Mazur. Zebrani działacze młodzieżowi podjęli uchwałę o powołaniu Związku Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich. Dyskutowana była także sprawa wydawania pisma, które integrowałoby inicjatywy młodych Polaków. Pismo takie powstało w 1924 roku: był to dodatek do „Gazety Olsztyńskiej”, pt. „Życie Młodzieży”. Pod koniec 1923 roku do Związku Towarzystw należało 1160 członków: Warmia 700 czł. w 13 kołach, na Powiślu 400 czł. także w 13 kołach, Mazury 1 koło z 60 członkami.
>> Wrzes. Rp/WMiP, s. 135–139; Szkice Ol., s. 273; WiM zarys, s. 575; KMW 1977, s. 270; KMW 1984, s. 465; KMW 1986, s. 26.
1930 – Jan Boenigk objął stanowisko sekretarza Polsko-Katolickiego Towarzystwa Szkolnego na Warmię.
>> Chł. Był, s. 102.
1945 – Z Wileńszczyzny do Ostródy przyjechali Helena i Wiesław Wiszniewscy. Żona podjęła pracę w szkole podstawowej dla dorosłych, on zorganizował lecznicę dla zwierząt. Po pionierskim okresie przenieśli się do Lidzbarka Warm., a później do Łomży /1955, po zdobyciu kwalifikacji bibliotekarskich pani Helena pracowała tam jako instruktor biblioteki powiatowej/, a w 1977 przeszła na emeryturę, jako pracownik biblioteki m. stołecznego Warszawy.
>> WiM 1989, nr 12, s. 11.