29 stycznia

1517 – Mikołaj Kopernik sporządził akt, na którego podstawie wiadomo, że w Gryźlinach k. Olsztyna „Jan objął 3 łany, z których zbiegł Asman; (Jan) dostanie 1 krowę i czwarta część zasiewów, otrzyma zwolnienie z najbliższego czynszu, a po raz pierwszy zapłaci go w 1519 r. Na okres 3 lat poręczyli zań tamże Brusien, Andrzej i Hensel. Działo się (…) w obecności kapelana i chłopca mego Hieronima”.

>> Kop.Lok., s. 9.

1520 – Rada Miejska Gdańska użyczyła wojskom polskim oblegającym Pasłęk ciężkich dział, jedno z nich rozerwało się z winy gdańskiego puszkarza. Nieudana próba zdobycia Kwidzyna, dokonana przez Polaków.

>> Bis.WP, s. 113, 117, 475.

1534 – Mikołaj Kopernik w Krakowie obserwuje zaćmienie księżyca (początek godz. 12.47, koniec 16.15).

>> KMW 1966, s. 607-608.

1553 – Ur. się Albrecht Fryderyk, syn księcia Prus Albrechta. Fakt ten w sposób niejako automatyczny zawieszał plany innkorporacyjne króla Zygmunta Augusta wobec Prus Książęcych.

>> Mał.DcP, s. 62.

1572 – Kapituła fromborska została zawiadomiona przez radę, że w Olsztynie wybuchła zaraza.

>> Wak.Ol., s. 394.

1629 – Biskup Opaliński nadał szewcom lubawskim przywilej na korzystanie z młyna folusznego. Od tej daty szewcy korzystali z tego urządzenia w poniedziałki, wtorki i środy, a sukiennicy w czwartki, piątki i soboty.

>> Nowe M., s. 56.

1660 – Król Jan Kazimierz z królową Marią Ludwiką, wracając ze spaceru nad brzeg morski, gdzie przyglądali się zbieraniu bursztynu, odwiedzili w Gdańsku pracownię sławnego uczonego – Jana Heweliusza.

>> Rocz,Gd. 1956/1957 XV/XVI, s. 173.

1688 – Zm. Jan Cedrowski (ur. 13.03.1617 w Pokościu k. Słucka), pamiętnikarz, podczaszy nowogródzki. Pochodził z kalwińskiej rodziny szlacheckiej. Studiował na uniwersytecie w Królewcu i Akademii Krakowskiej. Towarzyszył księciu Bogusławowi Radziwiłłowi w podróżach po zachodniej Europie. Wielokrotnie posłował do trybunałów i sejmu. Jest autorem pamiętnika wydanego w 1954 r. przez A. Przybosia.

>>  Or.SBWPKiZM II, s. 235.

1832 – Car wydał dyspozycje, by minister spraw wewnętrznych hr. K. R. Nesselrode zwrócił się do rządu pruskiego z żądaniem ujawnienia osób, które dostarczają proch polskim powstańcom. Najprawdopodobniej chodziło nie tylko o proch, lecz o przemyt broni w ogóle.

>> Szos.PW, s. 64-65.

1863 – Naczelny prezydent prowincji pruskiej wydaje zarządzenie dotyczące obostrzeń w ruchu granicznym, w celu uniemożliwienia kontaktów z obszarem objętym powstaniem polskim. Bezpośrednią przyczyną tych restrykcji były obawy powszechnej sympatii dla Polaków po obu stronach granicy.

>> KMW 1984, s. 252; Szos.PW, s. 226.

1887 – W Łodzi ur. Emilia Suketowa-Biedrawina (zm. 27.12.1970 w Pruszkowie), działaczka kult., oświatowa, literatka, badaczka i popularyzatorka przeszłości Warmii i Mazur.

>> Or.SBWMiP, s. 300-302.

1907 – Sąd w Lubawie skazał 8 proboszczy za odczytanie w kościołach odezwy wzywającej do przywrócenia w szkołach nauki religii w języku polskim.

>> Nowe M., s. 92.

1919 – Po raz pierwszy sprawa polska przedmiotem obrad konferencji pokojowej. Uczestniczył w posiedzeniu dziesięciu Roman Dmowski i Erazm Piltz. Dmowski żądał granic z 1771 r., postulował dostęp do morza, przyłączenie do Polski Prus Wschodnich.

>> Wrzes.WiM, s. 203-205.

1920 – W olsztyńskim szpitalu zm. Bogumił (Gottlieb) Linka. Ur. 5.02.1865 w Górkach k. Szczytna. Był czołowym działaczem mazurskim. Zaangażowany w walce o przyłączenie Mazur do Polski. Został śmiertelnie pobity na wiecu polskim w Szczytnie przez nacjonalistyczną niemiecką bojówkę. Szowiniści niemieccy mścili się także po śmierci. Jego grób został zbeszczeszczony i zrównany z ziemią. Nagrobka doczekał się dopiero w roku 1953.

>> Or.SBWMiP, s. 192.

1933 – W Luksemburgu odbyła się dwudniowa tajna konferencja z udziałem przedstawicieli wielkiego kapitału Francji, Niemiec i Belgii, na której dyskutowano postulat zlikwidowania „korytarza” i połączenia Prus Wschodnich z Rzeszą oraz zapewnienie Polsce dostępu do morza w Kłajpedzie.

>> KMW 1966, s. 296.

1945 – Zdobyty został Bisztynek. W Bartoszycach władze niemieckie rozdają uciekinierom i miejscowej ludności zapasy żywności, idzie już tylko o to, by magazyny nie stały się łupem Rosjan. Front Białoruski dotarł do Zalewu Wiślanego. Podział Prus Wschodnich na dwa wielkie kotły, w których zamknięte zostały wojska niemieckie, stał się faktem dokonanym.

>> WiM zarys, s. 662; Bart, 184; Sob.Om-m, s. 300; Rocz.Ol. 1963, V, s. 188’ WiM 1972 nr 1, s. 5.

– W Lusinach k. Bartoszyc zm. Friedrich Tischler (ur. 2.06.1881 tamże), prawnik. Był sędzią w Lidzbarku Warm. Znawca przyrody Prus Wschodnich, najwybitniejszy ornitolog tego obszaru. Studiował w Królewcu i Monachium. Wydał dwutomową monografię ptaków Prus Wschodnich, za pracę tę otrzymał doktorat honoris causa uniwersytetu królewieckiego. Wraz z żoną nie mogli się zdecydować na opuszczenie Lusin i odebrali sobie życie przed nadejściem frontu.

>> KMW 1987, s. 72-73.

– Adolf Hitler wydał rozkaz wstrzymujący przebijanie się na zachód z Prus Wschodnich. Część wojsk skierowano do Królewca.

>> Thorw. Wielka, s. 77.

Kalendarz Historyczny został sporządzony przez Bronisława Sałudę