28 maja

1410 – Landmistrz inflancki przesłał w. mistrzowi Ulrykowi von Jungingen informację, że zgodnie z instrukcją bezzwłocznie wypowiedział Witoldowi pokój na wypadek niedojścia do skutku pertraktacji toruńskich, jednak wojna z Litwą może się rozpocząć dopiero w 3 miesiące od dnia otrzymania listu wypowiedzeniowego landmistrza. Wielki mistrz von Jungingen nie mógł być zadowolony z poczynań zakonu inflanckiego. Był bowiem przekonany, że najazd na Litwę zacznie się natychmiast po upływie terminu rozejmu, co uniemożliwiłoby udział wojsk litewskich w wyprawie króla Jagiełły przeciw zakonowi.
>> Kucz.BpG, s. 87.

1454 – Przedstawiciele rycerstwa i miast ziemi chełmińskiej składają hołd królowi polskiemu Kazimierzowi Jagiellończykowi. To samo czynią stany pruskie łącznie z kapitułą warmińską.
>> Gór.Zw.Prus, s. 76; Zi. WkMK, s. 23; EiM zarys, s. 169.

1498 – Na zjeździe miast hanzeatyckich w Lebece przedstawiciele Elbląga i Torunia bronili prawa przyjmowania do prawa miejskiego osób pochodzących spoza kręgu miast nadbałtyckich, sprzeciwiali się proponowanemu przez Lubelę zakazowi handlu z Holendrami oraz kwestionowali dążenie Gdańska do monopolizowania handlu z Anglikami.
>> KMW 1988, s. 230.

1520 – Na ratuszu w Toruniu król Zygmunt I Stary przyjął posłów krzyżackich. Przedstawili oni prośbę o rozejm na czas rokowań króla z Albrechtem.
>> Bis.WP, s . 212.

1525 – Mimo oporu części członków zakonu, stany pruskie wraz z trzema miastami Królewca złożyły przysięgę wierności Albrechtowi jako świeckiemu \księciu, lennikowi Polski. Rycerstwo i mieszczanie pruscy równocześnie przysięgali na dotrzymanie warunków zawartych w traktacie krakowskim.
>> KMW 1992, s. 243; WiM zarys, s. 198; Mał. DcP, s. 37-38.

Książe Albrecht wydaje w Królewcu ustawę pr. „Porządek kościoła” (Kirchenordung), wprowadzającą urzędowo wyznanie ewangelickie w Prusach.
>> WiM zarys, s. 812.

1550 – W piśmie wojewody pomorskiego Stanisława Kostki do kapituły warm. datowanym w Malborku zachował się pełny tekst przysięgi składanej królowi polskiemu przez kanoników warm.: „Ja… przysięgam i przyrzekam, że od tej chwili i w przyszłości wierny będę Najdostojniejszemu Panu memu Zygmuntowi Augustowi, królowi Polski itd oraz jego królewskim następcom i królestwu, jako panu i obrońcy Kościoła warmińskiego oraz chętnie dotrzymam warunków trwałego pokoju i roty przysięgi ustalonej za zgodą kapituły przez Mikołaja, biskupa warmińskiego. Tak niech mi dopomoże Bóg itd.”.
>> Nap. Z przesz., s. 49-50.

1725 – Żołnierze pruscy otoczyli karczmę Piotrowo k. Lidzbarka i uprowadzili 6 ludzi. Nie był to pierwszy tego rodzaju gwałt. Prusacy w tym czasie za nic sobie mieli granice Warmii, obce im również było elementarne poczucie sprawiedliwości. Porwanych (wybierano ludzi rosłych) wcielali siłą do wojska.
>> KMW 1972, s. 567-568.

1831 – Pruska straż graniczna zastrzeliła w Szyrwintach Żyda, który nie zatrzymał się na wezwanie. Nie był to sporadyczny wypadek, jeżeli zauważyć, że większość granicznych zajść miała miejsce w miesiącach letnich, tj. w okresie nasilenia partyzantki żmudzkiej i operacji polskich korpusów na Litwie.
>> Szos. PW, s. 26-27.

1842 – Na ręce Krzysztofa Celestyna Mrongowiusza król pruski przesłał odpowiedź na zażalenie przesłane monarsze, a opracowane wspólnie z Gustawem Gizewiuszem. Skarga dotyczyła germanizacyjnych zapędów administracji na obszarze Mazur i Warmii. Król zawiadomił, że przesłaną mu petycję przekazał do rozpatrzenia ministerstwu. Nie czekając na wynik, Gizewiusz opublikował memoriał i królewską odpowiedź, co wywołało poruszenie na całym Pomorzu i Śląsku, gdzie także zaczęto domagać się należnych praw językowi ojczystemu.
>> Choj.WiM, s. LII.

1867 – W Warszawie zm. Franciszek Lieder (ur. 2.04.1791 w Biesowie k. Reszla), pedagog, autor podręczników szkolnych. Studiował w Krakowie i Warszawie. Wykładał w konwikcie księży pijarów na Żoliborzu – uczył języka i literatury niemieckiej. Wykładał także w Instytucie Politechnicznym. Pozostawił interesujący pamiętnik opisujący życie polskie na Warmii, którego rękopis jest przechowywany w Bibliotece Narodowej w Warszawie.
>> Or.SBWMiP, s. 190-191.

1878 – Pismo „Pielgrzym” doniosło, że księdza Augustyna Weichsla, organistę Józefa Klatta i pewnego gospodarza z Gietrzwałdu władze pruskie skazały za rozsyłanie pocztą wody z cudownego źródełka.
>> Jas.Ś., s. 230.

1884 – W Królewcu ur. w rodzinie przyszłego burmistrza Ostródy Curt Elwenspoek (zm. 13.4.1959 w Tybindze), pisarz niemiecki (pseud. Christoph Erik Ganter). Studiował filozofię na Uniwersytecie Królewieckim, gdzie w 1908 obronił prace doktorską, lecz został aktorem. Autor dramatów i zbiorów opowiadań, słuchowisk radiowych. W swej twórczości często sięgał do wspomnień z dzieciństwa. Jego utwory były tłumaczone na wiele języków europejskich.
>> Chł.Pr.Wsch., s. 29.

1910 – W Olsztynie otwarto Wystawę Przemysłową. Miała ona podnieść prestiż miasta jako prężnie rozwijającego się ośrodka miejskiego i siedziby rejencji. Trudno ocenić, czy cel zamierzony został osiągnięty. Wiadomo jedynie, że w tym właśnie roku Olsztyn stał się powiatem miejskim, a cesarz Wilhelm II nadał olsztyńskiemu burmistrzowi tytuł nadburmistrza.
>> KMW 1992, s. 152.

1920 – W Olsztynie otwarta została wystawa książki polskiej. Zwiedził ją m.in. przebywający właśnie w Olsztynie poeta Jan Kasprowicz.
>> WiM 1962, nr 5, s. 16.

1923 – Delegacja Polsko-Katolickiego Towarzystwa Szkolnego na Warmię uzyskała od prezesa rejencji olsztyńskiej zapewnienie, że uczyni wszystko, aby zgodnie z obowiązującymi przepisami dzieci polskie mogły pobierać naukę w ojczystym języku. Jak zwykle skończyło się na obietnicach. Sporo czasu upłynęło, nim powstały pierwsze polskie szkoły w niemieckim państwie.
>> Wrzes.Rp/WMiP, s. 140.

1928 – W Brąswałdzie k. Olsztyna zm. Walenty Barczewski (pseud. Wiarosław), ur. w Jarotach k. Olsztyna 10.02.1856, ks. katol., działacz narodowy, pisarz, historyk, folklorysta, redaktor i publicysta. Posługę kapłańską sprawował w Postolinie na Powiślu, Butrynach k. Olsztyna, Świętej Lipce, Biskupcu Resz., Wielbarku k. Szczytna. Od 1894 r. do śmierci był proboszczem w Brąswałdzie. Nie stronił od patronowania działalności oświatowej i gospodarczej w duchu polskim. Nie stronił także od działalności politycznej. Czynny w okresie plebiscytu. Dla uczczenia zasług miasteczko Wartenbork nazwano po II wojnie światowej Barczewem.
>> Or.SBWMiP, s. 51,51; Wak.Ol., s. 187-191; KMW 1989, s. 131.

1933 – Powstał Bund Deutscher Osten, organizacja hitlerowska kierująca działalnością germanizacyjną na obszarze całych Niemiec.
>> Łuk. IV, s. 188.

1934 – W Inowrocławiu rozpoczął się kurs dla bibliotekarzy. Uczestniczył w nim Paweł Jasiek desygnowany na organizatora bibliotekarstwa polskiego na Prusach Wschod., pełnił on wówczas funkcje kierownika Polsko-Katolickiego Towarzystwa Szkolnego na Warmię.
>> KMW 1991, s. 90.

1938 – Oddział polakożerczej organizacji Bund Deutser Osten przeniósł swoją siedzibę z Malborka do Kwidzyna. Stało się to w niedługim czasie po otwarciu w tym mieście polskiego gimnazjum. Działacze antypolskiej organizacji chcieli być najwidoczniej możliwie blisko „niebezpieczeństwa” zagrażającego „Tysiącletniej Rzeszy” ze strony chłopców zamieszkałych w internacie jedynej w Prusach Wsch. polskiej szkoły średniej.
>> Gęb.Burz., s. 96.

1945 – W Warszawie na konferencji polsko-radzieckiej podjęta została decyzja o przejęciu władzy cywilnej przez pełnomocników okręgowych Tymczasowego Rządu RP na całym obszarze ziem odzyskanych.
>> Bar.Warmiacy, s. VI, KMW 1984, s. 267.

– Do Olsztyna pierwszym pociągiem repatriacyjnym z Wileńszczyzny dociera Władysław Zapaśnik, organizator „Książnicy Mazurskiej”. Matematyk, przybył ze Święcian.
>> KMW 1981, s. 405.

Kalendarz Historyczny został sporządzony przez Bronisława Sałudę