1454 – Rycerze Związku Pruskiego po walce zajęli zamek krzyżacki w Ostródzie. Było to ostatnie ognisko oporu w tym regionie.
>> WiM, s. 170.
– Aleksander Bażyński został uwięziony przez brata Jana. Aleksander od lat sprzyjał Krzyżakom i występował przeciw Związkowi Pruskiemu /był właścicielem dóbr Zwierzowo pod Ostródą/. Uwolniony w wyniku klęski wojsk polskich pod Chojnicami, w dalszym ciągu był zausznikiem zakonu.
>> Or. SBWPKiZM I, s. 13.
1525 – Uchwała sejmu kończącego w tym dniu obrady w Piotrkowie Trybunalskim: „Nie zawierać ani pokoju, ani rozejmu z Zakonem, lecz usunąć go z tych Ziem”. Postanowienie to nie zostało niestety wprowadzone w życie. Senat i król Zygmunt Stary zadecydowali bowiem, że Prusy Zakonne po sekularyzacji stały się lennem Korony, a były wielki mistrz krzyżacki Albrecht Hohenzollern /siostrzeniec polskiego króla/ zobowiązany był do złożenia uroczystego hołdu.
>> Jas. „PJ”, s. 327.
1539 – We Fromborku zm. Henryk Snellenberg /Schnellenberg/, kan. warm. Pochodził z Torunia. Studiował w Krakowie, Kolonii i Ingolstadt /tu zadeklarował przynależność do nacji polskiej/. Przełożony kasy budowlanej katedry fromb. Podczas wojny polsko-krzyżackiej brał udział w odbiciu Pieniężna. Przebywał z Kopernikiem w Olsztynie /od 1520 r./, biorąc udział w przygotowaniu zamku do obrony. Popadł w konflikt z wielkim astronomem, gdyż nie rozliczył się z 10 grzywien pobranych na wydatki związane z wojną przeciw Krzyżakom.
>> Or. SBWPKiZM II, s. 154.
1661 – Tę datę nosi najwcześniejszy zachowany egzemplarz gazety wydawanej w Królewcu, noszącej tytuł „Europaeischer Mercurius”. Ukazywała się ona dwa razy w tygodniu /niedziela i czwartek/, wydawał ją Jan Reussner, będąc właścicielem drukarni. Miał on przywilej nadany przez księcia Fryderyka Wilhelma, uprawniający do wyłącznego prawa rozpowszechniania informacji dostarczanych z dworu i z książęcej poczty.
>> KMW 1992, s. 110.
1675 – Z upoważnienia Stolicy Apostolskiej biskup warm. Jan Stefan Wydżga w katedrze fromborskiej nałożył paliusz arcybiskupowi gnieźnieńskiemu Andrzejowi Olszowskiemu.
>> KMW 1984, s. 292.
1680 – W Gdańsku zm. Eliasz Schroder von Treuen /ur. w Gdańsku 16.11.1625 r./, prawnik, autor poważnego dzieła, które nie zostało wydane drukiem, gdyż patrycjat miasta Gdańska nie mógł darować, że odważył się twierdzić iż „wszystko, co Gdańsk posiada, spłynęło na miasto z najszczodrobliwszych obdarowań królów Polski”. Księga musiała być wartościowa, gdyż w odpisach znajdowała się w księgozbiorach rajców miejskich. Jeszcze w XVIII w. księga ta była poszukiwana i nabywana za drogie pieniądze.
>> Rocz. Gd. 1954, XIII, s. 118.
1729 – W Przygodzicach k. Kalisza lub w Warszawie zm. Jan Jerzy Przebendowski, kasztelan chełm., wojew. malborski, podskarbi w. koronny. Pochodził z ziemi lęborskiej. Przebywał na dworze królów: Jana Kazimierza, Michała Korybuta Wiśniowieckiego, Jana Sobieskiego i Augusta II. Chwiejny w swych przekonaniach. Popierał plany Augusta II opanowania Prus Książęcych, domagał się rewindykowania Elbląga, Lęborka i Bytowa. Przeciwdziałał /przekupiony/ protestowi Rplitej by nie dopuścić do koronacji Fryderyka I na króla Prus. „Oskarżony o przywłaszczenie sobie pieniędzy publicznych, nie potrafił zarzutów odeprzeć”.
>> Ro. SBWPKiZM II, s. 94–97.
1772 – Król Stanisław August Poniatowski w piśmie przesłanym Ignacemu Krasickiemu wyraził uznanie dla „pilnej przezorności” bpa warmińskiego, który wraz z kapitułą przeciwstawił się urzędnikom pruskim żądającym wydania im dokumentów katastralnych biskupstwa i kapituły warmińskiej.
>> KWM 1972, s. 580–581.
1812 – W Paryżu podpisano konwencje, która w związku z planowaną wojną z Rosją zobowiązywała Prusy do zaopatrzenia Wielkiej Armii w żywność. Prusy Wschodnie podzielono na 9 okręgów, z których 2 znajdowały się w granicach Warmii. Przez Prusy Wschodnie przemaszerowało 50% składu Wielkiej Armii /ok. 330 tys. żołnierzy/. Piekło tu wówczas chleb 176 polowych piekarni, z których każda produkowała dziennie 500 porcji chleba. Ponadto władze cywilne w Prusach Wschodnich musiały przygotować szpitale /Królewiec 12 tys. łóżek, Lidzbark 300/.
>> Jas. Ref., s. 165–167.
1816 – W Kajkowie pod Ostródą odbyło się zebranie, podczas którego miała zapaść decyzja popierana przez magistrat o przekazaniu polskiego kościoła w Ostródzie na cele oświatowe /szkoła i mieszkania dla nauczycieli/. Polskie nabożeństwa miały zostać przeniesione do kościoła niemieckiego i odbywałyby się przemiennie. Jednym z argumentów przemawiającym za takim rozwiązaniem było to, że wówczas „śpiewy polskie nie zagłuszałyby niemieckich kazań”. Przeważyła opcja za separacją, obawiano się bowiem, iż zgoda na propozycję władz doprowadziłaby w efekcie do spychania nabożeństw polskich na dalsze miejsce.
>> Mart. Coś, s. 67–68.
1852 – Towarzystwo Historyczne Polskie w Paryżu za zasługi dla języka polskiego w Prusach zaprosiło na swego członka Krzysztofa Celestyna Mrongowiusza. List o tym zaszczytnym wyróżnieniu podpisał Adam Mickiewicz. Do pisma dołączony był medal przedstawiający podobiznę prezesa towarzystwa Adama Jerzego Czartoryskiego z napisem: „Krzysztofowi Celestynowi Mrongowiuszowi bojownikowi o polskość Prus”.
>> Szos. Dz. WiM, s. 109.
1864 – Ks. Bartsch wizytował szkołę w Dorotowie k. Olsztyna. Z notatki, którą sporządził, wiadomo, że czytanie niemieckie wypadło fatalnie. Wizytator nawet nie próbował sprawdzać czynnej znajomości tego języka u dzieci.
>> Jas. Ś., s. 140.
1896 – W Sosnowcu ur. Kazimierz Smogorzewski, dziennikarz, znawca problematyki polsko-niemieckiej. Studiował w Paryżu. W 1919 r. był członkiem biura prasowego delegacji polskiej, gdzie zajmował się sprawami ziem zachodnich i północnych powstającej Polski. Jako berliński korespondent „Gazety Polskiej” specjalizował się w tematyce Pomorza, Gdańska i Prus Wschod., gdzie wielokrotnie przebywał. Osobiście znał m.in. Seweryna Pieniężnego i dra Władysława Gębika.
>> Or. SBWMiP, s. 291–292.
1920 – Odbyło się zebranie działaczy warmińskich, na którym ks. Robert Bilitewski postulował tworzenie polskich przedszkoli, zwanych wówczas ochronkami. Powołaniem 50 tego rodzaju placówek zajęły się z ramienia Rady Ludowej Helena Sierakowska oraz przybyła z kraju Anna Łubieńska.
>> KMW 1982, s. 348.
– W Olsztynie odbył się zjazd polskich Towarzystw Ludowych z Warmii, zwany sejmikiem polskim. Na spotkaniu tym red. „Gazety Olsztyńskiej” Stanisław Nowakowski domagał się odroczenia terminu plebiscytu. Zebrani wydelegowali Franciszka Lorenckowskiego na członka rady miejskiej m. Olsztyna.
>> Staw. Pl., s. 508; Or. SBWMiP, s. 195, 231, 317; Chł. WGO, s. 46.
1923 – W miejsce zawieszonej „Gazety Olsztyńskiej” Pieniężni postanowili wydawać nowe pismo pt. „Dziennik Olsztyński”, zostało ono obłożone aresztem. Wydawca został oskarżony o prośbę nielegalnego wydawania gazety oraz o złośliwe uchylanie się od postanowień władz. Seweryna Pieniężnego skazano na 4 miesiące aresztu lub pół miliona marek grzywny. Ukaranych zostało ponadto 8 pracowników wydawnictwa.
>> Wak. OG, s. 243; Chł. WGO, s. 75; KMW 1986, s. 174.
1930 – W Worytach na Warmii otwarta została kolejna polska szkoła. Istniała do 31. 08. 1939 r. Nauczanie rozpoczęto z 11 dziećmi. W latach 1931-1933 liczba dzieci wahała się od 21 do 24. W ciągu 9 lat uczęszczało do niej 49 dzieci, z czego 13 zdążyło ją ukończyć.
>> KMW 1993, s. 443; Or. SBWMiP, s. 60 /W. Bina/.
1940 – W obozie koncentracyjnym Hohenbruch rozstrzelano Jana Mazę /ur. 18.10.1909 r./, nauczyciela, działacza młodzieżowego. Od 1930 roku pracował w szkolnictwie polskim w Niemczech, najpierw na Opolszczyźnie, później na Złotowszczyźnie, a po 1935 r. w Unieszewie na Warmii. Prochy J. Mazy sprowadzono do Olsztyna 2. 11.1946 r. Niektóre źródła podają inną datę śmierci: 23.02.1940.
>> Or. SBWMiP, s. 212–213; Choj. Szkice, s. 183; Wach. Placówka, s. 40, 55.
– W raporcie ambasador Edward Raczyński stwierdza, że zalecenia ekspertów brytyjskich w sprawie granic polsko-niemieckich sprowadzają się do propozycji: „Dawna granica polsko-niemiecka przesunięta na naszą korzyść na Śląsku Opolskim dla przedłużenia naszej granicy z Czechami; oprócz tego w tej czy innej formie przyłączenie do Polski Prus Wschodnich dla dania nam lepszego oparcia o morze”.
>> Wrzes. WiM, s. 349.
– Z obozu koncentracyjnego do rodziny w Skajbotach k. Olsztyna wysłana została urna z prochami Franciszka Kaczorowskiego wraz z dokumentem, że zmarł ona na katar kiszek. 24 lutego 1940 r. Ostatnia kartka z obozu od Franciszka nosiła tę samą datę. Najprawdopodobniej więc pisał ją na niewiele godzin przed egzekucją. Zmordowany był robotnikiem rolnym. Należał do KPD. Aresztowało go gestapo 13.07.1939 r. U Kaczorowskich przeprowadzono równocześnie gruntowna rewizję, zabierając książki i dokumenty przechowywane w sienniku.
>> WiM, 1967, nr 5, s. 6–7.
1944 – W lasach pomiędzy Koleczkowem a Piekiełkiem k. Gdyni zlikwidowali Niemcy oddział partyzancki dowodzony przez por. Lepperta. Tylko nielicznym udało się ujść z okrążenia. Grupa por. Lepperta należała do organizacji „Gryf Pomorski”.
>> Wań. Wal., s. 232.
1945 – Reorganizacja wojsk radzieckich na półwyspie sambijskim. Dca tej grupy gen. armii I. Bagramian został zastępcą marszałka Aleksandra Wasilewskiego dowódcy III Frontu Białoruskiego.
>> Jantar, Zpf, s. 138.