24 listopada

1360 – Komtur elbląski brat Ortolf z Trewiru wydał przywilej dla bartników polskich osiedlonych pod zamkiem w Szczytnie. W dokumencie tym czytamy: „Pomagać mają w żęciu zboża za dziesiąty snopek. Zezwalamy im na rybołówstwo wędką na wszystkich jeziorach i strumykach. Za zakładanie barci otrzymać mają jeden szląg fenigów, a miód po połowie /…/, a jeśli złowią bobra, to winni również odstawić ogon i gruczoły”.
>> Szczyt., s. 191–192.

1410 – Król angielski Henryk IV przesłał papieżowi wyrazy ubolewania z powodu klęski zakonu poniesionej pod Grunwaldem.
>> KMW 1958, s. 264.

1526 – Książę Albrecht zwrócił się do starosty kętrzyńskiego, nakazując, by naradził się ze szlachtą swego starostwa oraz ziemi ryńskiej i szestneńskiej w sprawie obsady personalnej sądu ziemskiego. Wymieniony obszar od dawna podlegał sądowi ziemskiemu w Kętrzynie.
>> Toe., s. 200.

1579 – Miasto Elbląg porozumiało się z kupcami angielskimi, którzy zobowiązali się przenieść tu swe siedziby z Gdańska po zagwarantowaniu im wolności żeglugi, ceł i podatku portowego.
>> Rocz. Gd. 1932, VI, s. 117.

1608 – Stany wyższe księstwa pruskiego na sejmie krajowym w Królewcu podjęły decyzję o poparciu na sejmie polskim starań elektora Jana Zygmunta o kuratelę i sukcesję w Prusiech Książęcych.
>> Janisz. RPaPK, s. 151.

1731 – Ukazał się edykt, zabraniający używania żarn. Łatwo domyślić się powodów wydania tego zarządzenia. Edykt ten wydrukowany został w 1450 egzemplarzach, a jego druk kosztował 18 talarów oraz 13 i pół grosza.
>> KMW 1980, s. 139.

1733 – W Grudziądzu na zjeździe szlacheckim zawiązano konfederację Prus Królewskich, na jej marszałka wybrano kasztelanica rypińskiego Sebastiana Mełdzyńskiego. Cel: obrona Stanisława Leszczyńskiego, wolnej elekcji, suwerenności państwa, religii rzymsko-katolickiej i przywilejów Prus Królewskich.
>> KMW 1985, s. 32.

1738 – W Królewcu ur. Jan Jakub Kanter /zm. 18.04.1786 tamże/, księgarz, drukarz, nakładca, właściciel papierni. Jego nakładem ukazały się liczne polonica. W Trutenau pod Królewcem zbudował odlewnię czcionek drukarskich.
>> Or. SBWPKiZM I, s. 122–123.

1810 – Zakończył swój pobyt w Szwecji Feliks Biernacki, zaufany sekretarz księcia Adama Czartoryskiego, bibliotekarz w Puławach. Wymieniony był rekomendowany przez posła szwedzkiego w Petersburgu. Oficjalnym celem podróży była rewindykacja poloniców. Ewentualne cele polityczne nie są udokumentowane. Mimo oporów ze strony bibliotekarzy szwedzkich i dzięki poparciu króla Karola XIII, Biernacki otrzymał w darze i przywiózł do kraju rękopiśmienne dokumenty warmińskiego archiwum biskupiego /13 tomów, 7636 archiwaliów/.
>> Rocz. Gd., 1958/1959, XVII/XVIII, s. 147.

1859 – W Klonówce k. Starogardu Gd. ur. Jan Rakowski /zm. 7.5.1939 w Grudziądzu/, redaktor, dziennikarz, działacz pomorski. Redaktor „Gazety Ludowej” w Ełku /1900–1901/. W Grudziądzu redagował dodatek do „Gazety Grudziądzkiej” pt. „Gospodarz” przeznaczony także dla Mazurów. W okresie międzywojennym prez. /senior/ Syndykatu Dziennikarzy Pomorskich.
>> Or. SBWMiP, s. 267.

1865 – Ukazało się kolejne rozporządzenie ograniczające coraz bardziej zakres posługiwania się językiem polskim w życiu publicznym Prus Zachodnich i Wschodnich. Rugowało ono język polski ze szkół wiejskich, gdzie mógł on być tolerowany tylko w najniższej klasie. Odtąd ojczysty język polskich dzieci jest tolerowany nie jako instrument oświaty, lecz jedynie jako środek niezbędny do uczenia się języka niemieckiego.
>> Choj. WiM, s. 458–459; Kętrz. O Mazurach, s. 12, 20.

1873 – W Gostyniu ur. Franciszek Pospieszyński /zm. po 1907 w Poznaniu/, księgarz, drukarz, nakładca. W 1903 roku przybył do Ostródy i przy pomocy środków Towarzystwa Ewangelickiej Oświaty na Śląsku Cieszyńskim kupił drukarnię, założył „Księgarnię Mazurską”, kontynuował wydawanie „Prusko-Polskiego Kalendarza dla Ewangelików” /1904–1905/. Wydawał także pismo „Goniec Mazurski” /nr I-szy 20.6.1905, ostat. w styczniu 1906/. Na początku 1907 roku pozbawiony subwencji, zmuszony został do ogłoszenia upadłości.
>> Or. SBWMiP, s. 261; WEP XIII, s. 386; Choj. Szkice, s. 154; KMW 1963, s. 424.

1875 – W Krakowie ur. Xawery Dunikowski, rzeźbiarz i malarz. Z Olsztynem związany jako projektant pomnika wdzięczności. Podczas realizacji monumentu po wielokroć przebywał w Olsztynie. Z tego okresu krąży po Warmii i Mazurach kilka anegdot związanych z tą postacią. Zm. 21.01.1964 w Warszawie.
>> WEP III, s. 186.

1895 – W Jedzbarku k. Olsztyna ur. Wiktor Krakor /zm. 15.8.1958 w Olsztynie/, ks. pallotyn. Pracował okresowo wśród Polaków w Niemczech. Był administratorem parafii w Sobieszewie k. Gdańska.
>> Or. SBWMiP, s. 171.

1912 – W Pluskach k. Olsztynka ur. August Klemens Popławski, dziennikarz. Wnuk powstańca z 1863 r. kształcił się w szkołach średnich w Polsce, oraz w Gimnazjum Polskiej Macierzy Szkolnej w Gdańsku, gdzie w początkach 1934 roku został aresztowany pod zarzutem zdrady stanu i więziony przez 1,5 roku. Ukończył Wyższą Szkołę Dziennikarską w Warszawie. W 1939 roku osadzony w obozie koncentracyjnym. Po zwolnieniu /jesień 1940 roku wcielony do Wehrmachtu/. Wzięty do niewoli na froncie zachodnim, wstąpił do WP. Do kraju wrócił w 1947 roku i pracował jako urzędnik w Olsztynie.
>> Or. SBWMiP, s. 261.

1918 – W Olsztynie odbył się wiec, na którym doszło do ostatecznego ukształtowania się Warmińskiej Rady Ludowej. Na spotkaniu obecni byli przedstawiciele Naczelnej Rady Ludowej oraz delegaci miejscowej Rady Robotniczo-Żołnierskiej. Przemawiał m.in. redaktor „Gazety Olsztyńskiej” Stanisław Nowakowski. W podjętej rezolucji Polacy deklarowali konieczność wyczekiwania na decyzje konferencji pokojowej w Paryżu. Szukano porozumienia z siłami kierowniczymi rewolucji niemieckiej – socjaldemokratami.
>> Wrzes. WiM, s. 192–193; Wak. GO, s. 193; Staw. Pl., s. 11–12; Wak. Ol., s. 304, 399.

1919 – Odbyło się pierwsze posiedzenie delegacji Mocarstw Sprzymierzonych i Stowarzyszonych do rokowań z Niemcami w sprawie wykonania postanowień traktatu, dotyczących obszarów plebiscytowych.
>> Staw. Pl., s. 507.

1927 – W Warszawie zawarty został polsko-niemiecki traktat emigracyjny. Najważniejszym elementem tej umowy była konwencja w sprawie polskich robotników, w tym także sezonowych robotników rolnych. Ustalenia zawarte w tym dokumencie dotyczyły całej Rzeszy Niemieckiej, obowiązywały więc również na terenie Prus Wschodnich, które każdego roku na czas żniw i wykopków odczuwały stały niedobór żywej siły roboczej.
>> KMW 1996, s. 663–682.

1939 – Gestapo wydało zakaz odbywania jakichkolwiek nabożeństw w języku polskim na obszarze rejencji olsztyńskiej.
>> So. Cp., s. 93.

Kalendarz Historyczny został sporządzony przez Bronisława Sałudę