1261 – Prusowie powstali przeciw Krzyżakom. Walkami kierowali znani wodzowie: na Sambii – Glando, w Natangii – Monte, na Warmii – Glappo, w Bartii – Elekine, a w Pogezanii – Aktumo. Zakonowi groził upadek. Całe Prusy znalazły się w rękach powstańców. W rękach zbuntowanego ludu znalazły się m.in.: Królewiec, Lidzbark, Kwidzyn, Braniewo i Bartoszyce.
>> Jasł. Grunw., s. 38.
1331 – Krzyżacy rozpoczęli oblężenie Kalisza, pod murami którego mieli się spotkać z królem czeskim Janem. Ten nie przybył w terminie na umówione miejsce.
>> Gór. PkwP, s. 97.
1397 – Powstało Towarzystwo Jaszczurcze. Założycielami byli Mikołaj i Jan z Ryńska oraz Fryderyk i Mikołaj z Kitnowa.
>> Wap. III, s. 138.
1410 – Władysław Jagiełło wracając spod Malborka dociera pod oblegany bezskutecznie Radzyń. Krzyżacka twierdza tegoż dnia została zdobyta.
>> Ku. BpG, s. 182, 184, 206.
1430 – Braniewo, Pasłęk i Młynary zostały przez Krzyżaków wyznaczone na punkty zborne wojsk, które gromadzono w związku z mającą się rozpocząć wojną z Polską.
>> Ptak, Wojskowość, s. 202.
1449 – W obozie pod Smoleńskiem zm. Fryderyk Bartsch /Barscius, Bartcz, Barszcz/, jezuita, teolog. kształcił się w Braniewie. Spowiednik króla Zygmunta III.
>> Or. SBWMiP 1963, s. 13.
1461 – W Krakowie zm. Zofia /Sońka/, królowa polska, czwarta żona króla Władysława Jagiełły, córka Andrzeja – kniazia holsztyńskiego, matka m.in. Władysława III Warneńczyka.
>> WEP XII, s. 741.
1466 – W Toruniu arcybp gnieźnieński Jan Gruszczyński udzielił sakry biskupiej Pawłowi Legendorfowi. W uroczystości uczestniczył król polski Kazimierz Jagiellończyk. Przed tą datą początkowo sprawował w diecezji warm. funkcję administratora apostolskiego. Na mocy decyzji papieża Piusa II, kapituła wybrała Pawła Legendorfa na swego zwierzchnika między 1459 a 1461 rokiem.
>> Or. SBWPKiZM II, s. 7–8; Achr. PBW, s. 75.
1527 – Zm. bezpotomnie brat księcia pruskiego Albrechta, margrabia Kazimierz. Po jego śmierci już tylko margrabia Jerzy /zm. w 1543/ był uprawniony do dziedziczenia lenna pruskiego; jak wiadomo, syn księcia Albrechta, jak i syn margrabiego Jerzego zmarli bezpotomnie. Lenno pruskie winno było wrócić do Polski. Nie stało się tak, gdyż Zygmunt August dopuścił /na nieszczęście dla Rzeczypospolitej/ do dziedziczenia linię elektorską margrabiów brandenburskich.
>> KMW 1967, s. 81–82.
– Książę pruski Albrecht podczas pobytu na polowaniu w miejscowości Cordyn /może Krutyń?/ wydał zarządzenie o zakazie jarmarków. Decyzja ta miała utrudnić rozprzestrzenianie się w Prusach zarazy.
>> Toe., s. 172.
1551 – Obradował sejmik w Lidzbarku Warmińskim. Jedną z dyskutowanych spraw było zdobycie środków na odbudowę dachu fromborskiej katedry. Dach spłonął w pożarze, który miał miejsce 15 maja tegoż roku.
>> Sz. DW, s. 127.
1580 – Bp warm. Marcin Kromer konsekrował kaplicę na zamku olsztyńskim, dnia następnego zaś kaplicę św. Ducha.
>> Wak. Ol., s. 77, 394.
1709 – W Królewcu osiedlił się Jan Dawid Zaencker, sprowadzony z Gdańska przez kaznodzieję Jerzego Rekucia dla prowadzenia drukarni polsko-ewangelickiej. Na wydawnictwach zaznaczał, że drukowane są one w drukarni polskiej. W 1718 roku otrzymał przywilej na wydawanie gazet polskich i łacińskich. Był wydawcą pierwszego polskiego w Prusach Książęcych czasopisma „Poczta Królewiecka”.
>> Or. SBWMiP 1963, s. 315–316; Or. SBWPKiZM II, s. 221.
1716 – Kapituła warmińska wydała zarządzenie, które zapobiegało rozdrabnianiu dóbr w wyniku notarialnych zapisów alimentacyjnych na rzecz starych rodziców i małoletnich dzieci.
>> Sz. DW, s. 412.
1772 – Ur. Jan Jakub Wilhelm Kanter /zm. 22.01.1842 w Kwidzynie/, drukarz, właściciel litografii i papierni. Założył filie swego przedsiębiorstwa w Malborku, Grudziądzu, Pelplinie i Kościerzynie. Wydał wiele druków polskich, nie tylko urzędowych.
>> Or. SBWMiP, s. 149.
1835 – We Fromborku zm. Marcin Fotschki /Foczki, Fotszki/, ur. 19.11.1772 w Dobrym Mieście, kanonik warm., generalny wikariusz diec. warm. Kształcił się w Braniewie i Niemczech /uniwersytet w Muenster przyznał mu honorowy doktor teologiczny/. W Kolegiacie dobromiejskiej ustanowił fundację, opracował śpiewnik dla diecezji, dbał o sprowadzanie na Warmię książek w języku polskim, o nauczanie języka polskiego w szkołach warmińskich.
>> Or. SBWPKiZM II, s. 238–239.
1860 – W Piasutnie ur. Regina Linka z d. Galimeister /zm. 4.03.1951 w Szczytnie/, żona Bogumiła Linki. Była członkinią Zw. Polaków w Niemczech, szykanowana przez Niemców, po 1939 r. ewakuowana wraz z córkami w głąb Niemiec.
>> Or. SBWMiP, s. 192.
1889 – W Śremie Wlk. ur. Stanisław Nowakowski /zm. 18.05.1942 w Dachau/, dziennikarz, publicysta, działacz narodowy i społeczny. Pracował w pismach polskich w kraju i za granicą. Od połowy 1913 r. w Olsztynie nieoficjalnie współpracował z „Gazetą Olsztyńską” i „Mazurem”. Po 1918 roku zaangażował się w działalność polityczną propolską na Warmii i Mazurach. W okresie plebiscytu naraził się władzom polskim, żądając odroczenia terminu głosowania, przeniósł się na Pomorze. Po 1939 roku przeniósł się do Łodzi, gdzie został aresztowany, zamordowany w Dachau.
>> Or. SBWMiP, s. 230; Wak. Ol., s. 360–363.
1894 – Fragment przemówienia cesarza niemieckiego, wygłoszonego w Toruniu, a zawierającego ostrzeżenie dla Polaków. Cesarz stwierdził, że Polacy „mogą liczyć na jego łaskawość /podkreślenie BS/, o ile oni będą się czuli poddanymi pruskimi”. Strona polska w sformułowaniu tym widziała punkt zwrotny oraz zapowiedź, że rząd pruski jest zdecydowany nasilić germanizatorskie działania.
>> KMW 1960, s. 67.
1901 – W Kostkowicach na Śląsku Cieszyńskim ur. Jerzy Lanc /zm. 28.02.1932 w Piasutnie k. Szczytna, nauczyciel. Na Mazury przybył jako ochotnik i objął kierownictwo jedynej na Mazurach szkoły polskiej. Szykanowany, nie ugiął się, placówki nie opuścił. Znaleziono go martwego w jego mieszkaniu /zatrucie czadem/. Wiele wskazuje, że był to mord z premedytacją.
>> Or. SBWMiP, s. 181; Fil. Wopt, s. 86–88.
1913 – W Kołomyi ur. Maria Arsenicz, pedagog, bibliotekarka, działaczka społeczna.
>> Or. Twórcy, s. 26–27.
1917 – W Palmas /Brazylia/ zm. Stanisław Kłobukowski, działacz społeczno-narod., podróżnik, ekonomista. Studiował w Bonn i Wiedniu. Interesował się losem ludności polskiej na Warmii i Mazurach. Miał kontakty z grupą studentów polskich w Królewcu. Podróżował po Mazurach /1882/, znał osobiście lub z korespond. działaczy polskich tego regionu. Wspomagał Jana Liszewskiego w działaniach na rzecz założenia „Gazety Olsztyńskiej”. Będąc człowiekiem zamożnym, nie szczędził własnych środków na działalność społeczną.
>> Or. SBWMiP, s. 160.
1921 – Rozpoczęto zajęcia szkolne na pierwszym kursie Seminarium Nauczycielskiego w Działdowie, przy trzech wykładowcach. Dyrektorem był ks. Ewald Lodwich. Szkoła był koedukacyjna, ewenement na ówczesny czas. Przy seminarium istniała żeńska i męska drużyna harcerska.
>> WiM 1986, nr 24, s. 8.
1922 – Do Fromborka przybyła delegacja Polaków. W jej skład wchodziło 24 Warmiaków, 15 mieszkańców Powiśla i 1 osoba z Mazur. Wśród 40-osobowej grupy znajdował się ks. Walenty Barczewski. Biskupowi Augustynowi Bludau przedstawiono postulat powiększenia liczby kazań i nabożeństw w języku polskim w kościołach warmińskiej diecezji.
>> WiM 1989, nr 15, s, 9.
1929 – W Warszawie ur. Jerzy Bukowski, zm. 1.11.2002 w Olsztynie. Absolwent Wydziału Prawa Uniwersytetu Łódzkiego. Pierwszy prezydent m. Olsztyna w III Rzeczypospolitej /1990–1993/. Przed przyjazdem na Warmię był dyrektorem Banku PKO w Zgierzu, zastępcą dyrektora tegoż banku w Olsztynie. Założyciel i pierwszy dyrektor olsztyńskiego Banku Ochrony Środowiska. Prekursor współpracy grodu nad Łyną z bliźniaczymi miastami: Offenburgiem /Niemcy/ i Chateauroux /Francja/.
>> Chł. Lud., s. 23.
1931 – Odkryto kryptę królewską w podziemiach katedry wileńskiej. Stało się to podczas prac konserwatorskich, mających na celu zabezpieczenie katedry przed zgubnymi skutkami ostatniej powodzi. W krypcie zidentyfikowano szczątki królów Aleksandra Jagiellończyka i Zygmunta II Augusta oraz dwóch żon ostatniego Jagiellona: Elżbiety Habsburżanki i Barbary Radziwiłłówny.
>> Rusz. II, s. 592–602, ilustracje 119–128.
1933 – W Prusach Wschod. w oparciu o ustawę o likwidacji bezrobocia rozpoczęto oddłużanie gmin samorządowych. Celem była naprawa sytuacji gospodarczej prowincji.
>> KMW 1971, s. 98.
1939 – Armia Czerwona zajęła Grodno, po przełamaniu obrony oddziałów polskich.
>> Kron. XX, s. 542.
– W obozie koncentr. w Hohenbruch osadzony został Piotr Abraszewski – nauczyciel polskiego gimnazjum w Kwidzynie. W tym samym dniu ze wspomnianego obozu zwolnieni zostali uczniowie wspomnianego gimnazjum.
>> Fil. Wopt, s. 1, 27.
– Okręt podwodny „Orzeł” u wybrzeży Gotlandii wysadził 2 strażników łotewskich, których porwano, podczas brawurowej ucieczki okrętu z portu w Tallinie.
>> Per. Wielkie, s. 134.
1944 – W „Wilczym Szańcu” pod Kętrzynem Albert Speer przekazał Adolfowi Hitlerowi memoriał, w którym oburzał się na ingerencję funkcjonariuszy NSDAP w jego kompetencje, żądając równocześnie nowych kompetencji dla swego urzędu. Hitler nie przeczytał ponoć jego elaboratu lecz przekazał go Martinowi Bormanowi.
>> Lang, Martin, s. 435.
– Dziennik „Rzeczpospolita” zamieścił na swych łamach tekst wystąpienia działacza mazurskiego Jerzego Burskiego na zjeździe Stronnictwa Ludowego w Lublinie, w wyniku którego Burski został wprowadzony do władz naczelnych tego politycznego ugrupowania. Naczelny Komitet Wykonawczy SZ, zgodnie z ówczesnymi zwyczajami, delegował Jerzego Burskiego w skład Krajowej Rady Narodowej.
>> Wrzes. WiM, s. 415.
1945 – W Olsztynie uruchomione zostało Państwowe Gimnazjum i Liceum Komunikacyjne. Organizował je Bronisław Czapkiewicz.
>> KMW 1971, s. 48; Łuk. Ol., s. 21.
– Na ulicach Szczytna został przez nieznanych sprawców zastrzelony por. Władysław Rzepka, zastępca kierownika Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego.
>> Łuk. O nową, s. 55.
– Tę datę nosi poufne pismo okólne ministra administracji publicznej w sprawie tymczasowych zaświadczeń dla byłych obywateli Rzeszy niemieckiej narodowości polskiej.
>> Bar. Warmiacy, s. 85.