1279 – Papież Mikołaj III osobiście wyświęcił Henryka Fleminga na bpa Warmii.
>> Achr., s. 20.
1328 – Papież Jan XXII w bulli wyliczył zbrodnie, jakich dopuścili się Krzyżacy, podczas najazdu na Kujawy. Wyznaczył 3 arcybiskupów, którzy mieli sprawę zbadać. Ci jednak oczyścili zakon z zarzutów.
>> KMW 1966, s. 21.
1351 – W. mistrz krzyżacki Konrad von Erlichhausen wystawił dokument lokacyjny miasta Tolkmicko. Lokacja nastąpiła na prawie chełmińskim. Tytułem uposażenia miasto otrzymało 100 łanów ziemi.
>> Sz. DW, s. 269.
1381 – Komtur ostródzki nadał Nasikowi 40 włók nad Jeziorem Leleski koło Pasymia. W ten sposób powstała osada, a potem wieś Leleski. Nasik z Lelesek został na 12 lat zwolniony od wszelkich danin z wyjątkiem dziesięciny na rzecz kościoła.
>> Szczyt., s. 75.
1450 – W. mistrzem zakonu krzyżackiego obrany został Ludwik von Erlichhausen.
>> Gór. PkwP, s. 194; KMW 1987, s. 418.
1454 – Cech chirurgów w Gdańsku uzyskał statut.
>> Rocz. Gd. 1956–1957, XV–XVI, s. 227.
1517 – Starosta Stanisław Kościelecki otrzymał od króla Zygmunta I zwierzchnictwo nad wojskiem Prus Królewskich.
>> Bis. Wp, s. 52.
1518 – Mikołaj Kopernik jako administrator komornictwa olsztyńskiego sporządził w Starym Kawkowie następujący akt: „Lorenz, kupiwszy karczmę w Brąswałdzie, sprzedał za moim pozwoleniem 4 łany, które objął Marten, i będzie z nich świadczył zwyczajowe powinności. Poręczył zań na 3 lata brat jego Peter”.
>> Kop. Lok., s. 25.
1543 – Sebastian Curtz z Norymbergii informuje cesarza Karola V, że Mikołaj Kopernik napisał „De revolutionbus orbium coelestium”, które to dzieło „w tych dniach” zostało wydrukowane. Wspomniany s. Curtz stwierdza, że „jest to rzecz nie mniej cudowna niż nowa i nigdy nie widziana ani słyszana”, dlatego przesłał cesarzowi rzeczoną pracę, licząc, że jako miłośnik matematyki „z przyjemnością widzieć i czytać będzie zdanie i fantazję tego autora, którego wielu matematyków chwali i aprobuje”.
>> KMW 1967, s. 227.
1633 – Król Władysław IV prywatnie na zamku przyjął hołd lenny od elektora brandenburskiego. Lennik nie fatygował się osobiście, lecz zlecił dokonanie tego uroczystego aktu swemu posłowi. Za to ustępstwo elektor zapłacił w gotówce i sprzęcie wojennym kwotę 100 tysięcy zł.
>> Rad. Pam., t. I, s. 298; Czapl. Wład. IV, s. 132.
1731 – Zm. elbląski drukarz i nakładca Samuel Preuss. Wydawał ewangelickie księgi nabożne w języku polskim. Sztuki drukarskiej uczył się w Gdańsku. Ur. się w Elblągu 15.08.1661 r., był synem browarnika.
>> Choj. Szkice, s. 61–62.
1732 – Na uniwersytecie królewieckim immartykułowany został Krzysztof Celestyn Mrongowiusz, jako „studiosus theologiae”. Niezależnie od teologii Mrongowiusz studiował także filologię.
>> Bień. KCM, s. 21; Or. SBWPKiZM, II, s. 46.
1794 – Bp Ignacy Krasicki potwierdza darowiznę ks. Piotra Szulca na rzecz domu opieki i szpitala w Barczewku w wysokości 400 talarów. Wcześniej proboszcz Szulc wybudował własnym kosztem czteroizbowy dom dla biednych swej parafii.
>> Bor. 1992, nr 3–4, s. 35.
1843 – W Kłajpedzie aresztowany został Aleksander Szyszyłowicz, uczestnik polskiej, działającej w Królewcu, organizacji przygotowującej powstanie. W 1847 r. sąd stanu w Berlinie skazał go na 8 lat twierdzy.
>> Szos. PW, s. 166, 169; Or. SBWMiP, s. 310.
1848 – W Nidzicy zm. Ferdynand Tymoteusz Gregorovius, powiatowy radca sądowy. Podlegały mu sądy w południowej części Mazur. Jego zasługą było uratowanie przed kompletną ruiną zamku w Nidzicy. Adaptował on obiekt na potrzeby sądownictwa oraz na mieszkanie dla swej rodziny.
>> Mart. Polscy, s. 67.
1864 – W okolicy Białej Piskiej przekroczył granice 200-osobowy oddział zdążający na pomoc polskiemu powstaniu. Dowódcami tego zgrupowania byli: Ujazdowski i Julian Obuchowicz.
>> Szos. PW, s. 257.
1878 – W Gietrzwałdzie ur. Augustyn Hermanowski /zm. tamże 2.05.1966 r./, stolarz, rzeźbiarz ludowy. Wykonywał m.in. różne prace rzeźbiarskie dla kościołów /głównie ołtarze/ w Gietrzwałdzie, Gryźlinach, Stawigudzie. Działacz Zw. Polaków w Niemczech. Szykanowany przez władze niemieckie, gdyż siedmioro swoich dzieci posyłał do szkoły polskiej.
>> Or. SBWMiP, s. 130.
1887 – W Olsztynie w domu przy ul. Staromiejskiej 8 ur. Eryk Mendelson, światowej sławy architekt. Jego projekty zostały zrealizowane m.in. w Leningradzie, Wrocławiu, Berlinie, San Francisco.
>> Szk. Ol., s. 257–266; Wak. Ol., s. 272, 397.
1889 – W Lubni k. Jarocina ur. Franciszek Kierczyński /zm. 17.03.1968 w Poznaniu/, działacz polonii w Niemczech. Przed I wojną światową był kier. związku metalowców na Westfalię i Nadrenię, prezesem oddz. Zjedn. Zawodowego Polskiego i red. jego organu „Wzajemna Pomoc”. Był także czł. Rady Miejskiej w Gelzenkirchen. W l. 1927–1929 pełnił funkcje kier. III Dzielnicy Związku Polaków. Od począt. 1929 do połowy 1932 kierował IV Dzielnicą Związku Polaków z siedzibą w Olsztynie. Szykanowany przez szowinistów niemieckich /pobity przez bojówkę w 1930 r./, od 1932 roku pracował w Berlinie jako archiwista w Związku Polaków. Więziony w obozie koncentr. Sachsenhausen.
>> Or. SBWMiP, s. 156.
1913 – W Chełmnie zm. Emil Czarliński /ur. 5.05.1833 w Chwarznie k. Kościerzyny/, ziemianin, działacz narodowy na Pomorzu. Studiował prawo na uniwers. we Wrocławiu, gdzie działał w Tow. Literacko-Słowiańskim. Uczestnik powstania styczniowego, za co był więziony. Posłował do parlamentu niemieckiego i sejmu pruskiego. Popularny jako obrońca praw Polaków w zaborze pruskim, jeden z inicjatorów ożywienia życia politycznego Polaków w Prusach Wschodnich. W jego posiadłości Brąchnówek powstało Tow. Mazurskiej Inteligencji Ludowej /1872/, którego celem była m.in. odbudowa polskiej świadomości Mazurów pruskich.
>> Or. SBWMiP, s. 79.
1914 – W Kramniku k. Suwałk ur. Alfred Jagucki, ks. ewangel.-augsburski, pisarz, teolog, działacz oświatowy. Doktoryzował się w Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie /1964/. Proboszcz w Sorkwitach, Szczytnie i Cieszynie, od r. 1953 senior Diecezji Mazurskiej. Współautor wydanego w Szwecji „Śpiewnika Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego dla zborów mazurskich”, autor wielu artykułów i opracowań.
>> Or. Twórcy, s. 73–74.
1919 – W wyniku wyborów samorządowych Rada Miejska przejęła władzę z rąk Rady Żołniersko-Robotniczej. Wybory poprzedzone zostały wprowadzeniem stanu wyjątkowego, który stanowił swojego rodzaju zabezpieczenie przed możliwością, by mieszkający tu Polacy nie mogli artykułować swych żądań, dotyczących przyłączenia Warmii do powstającego właśnie państwa polskiego.
>> Sik. Stary, s. 65.
1919 – Delegacja Mazurów została przyjęta przez misję aliancką w Warszawie. Przedstawiciele ludności mazurskiej wyrażali pragnienie, by Mazurów przywrócić odrodzonej Polsce.
>> KMW 1975, s. 211.
1929 – W Wilnie ur. Stanisław Szostakowski, historyk, działacz społeczny, specjalista z zakresu dydaktyki. Zm. w Olsztynie 7.05.1994 r.
>> KMW 1994, s. 481 podają inną datę ur.: 24.03.1929 r.; OBL, s. 98–99; KMW 1994, s. 481–482.
1933 – Pod zarzutem ukrywania akt Związku Polaków w Niemczech aresztowano w Sztumie Jana Boenigka i Franciszka Literskiego.
>> Łuk. IV, s. 188.
1937 – Mimo zakazu odprawiania nabożeństw w kościołach ewangelickich w języku polskim parafianie z Łyny wysłali do konsystorza w Królewcu petycję o zachowanie choćby i w zmniejszonej liczbie nabożeństw polskich. Dokument podpisało 12 osób. Czytamy w nim m.in.: „Prosimy o nadanie nam takiego pastora, który by umiał po mazursku i chociażby w co trzecią niedzielę odprawiał nabożeństwo po mazursku”.
>> So. Po obu, 1969, s. 119.
1939 – Niemieckie ministerstwo spraw zagranicznych ponowiło wobec Polski żądania dotyczące przyłączenia Gdańska do Rzeszy oraz budowy eksterytorialnej autostrady przez Pomorze, która łączyłaby Prusy Wschodnie z Niemcami.
>> Kron. XX, s. 556.
1945 – Wojska radzieckie zdobyły Sopot i Oliwę. Rozdzielenie niemieckich jednostek broniących się w Gdańsku i Gdyni.
>> Rocz. ZZiPn, 1965, s. 65; Thorw. wielka, s. 149.
– W olsztyńskim ratuszu o godz. 12.00 Jakub Prawin jako Pełnomocnik RP objął Warmię i Mazury w wieczyste władanie. Stało się to w obecności wojennego komendanta radzieckiego garnizonu.
>> WiM 1989, nr 8, s. 8–9.
– W Ostródzie kolejarze polscy ochraniają gmachy publiczne /szkoły, szpital/, przepędzają szabrowników, chronią autochtonów.
>> WiM 1988, nr 17, s. 13.