1444 – Wielki mistrz Konrad von Erlichhausen podczas pobytu w Szestnie odnowił przywilej lokacyjny miasta Mrągowo. Stało się to na prośbę mieszkańców, którzy skarżąc się na nadmierne obciążenie czynszami prosili, by zmniejszyć im obszar gruntów nadanych przez wielkiego mistrza Konrada von Jungingena między rokiem 1393 a 1407. Wielki mistrz Erlichhausen przychylił się do prośby i liczbę włók zmniejszył z 80 na 32.
>> Toe., s. 118.
1454 – Przywódca poselstwa Związku Pruskiego rycerz spod Ostródy Jan Bażyński wygłosił przed królem Kazimierzem Jagiellończykiem mowę w imieniu szlachty pruskiej i 56 miast i prosił, by przyjąć mieszkańców państwa krzyżackiego na „Jego Królestwa wieczystych poddanych i hołdowników”.
>> Wak. Ol., s. 50–51; WiM zarys, s. 167; WEP XII, s. 772.
1520 – Załoga krzyżackiego Pasłęka zorganizowała wypad na wojska polskie odstępujące właśnie od oblężenia tego miasta. Wypad powiódł się, napastnicy zdobyli dwóch jeńców.
>> Bis. WP, s. 115.
1529 – We Fromborku zm. Albert Bischof /Bischoff/, kan. warm., pochodził z gdańskiej rodziny patrycjuszowskiej. Studiował w Bolonii. Był także proboszczem parafii św. Katarzyny w Gdańsku, szambelanem papieskim. Żywo uczestniczył w życiu kapituły. Jego usilne starania o sakrę biskupią /w grę wchodziło biskupstwo warm., chełmińskie, kurlandzkie/ nie odniosły pozytywnego skutku.
>> Or. SBWPKiZM I, s. 23; KMW 1989, s. 13.
1578 – Król Stefan Batory w Warszawie na zamku przyjął od Jerzego Fryderyka hołd lenny.
>> Besa. SB, s. 209, 234–235.
1582 – W Rydze zm. Tiedeman Giese (młod.), sekretarz królewski. Pochodził z patrycjatu gdańskiego. W kancelarii króla Zygmunta Augusta i Stefana Batorego zajmował się sprawami pruskimi. Jednocześnie był nieoficjalnym reprezentantem Gdańska na dworze polskim. W r. 1581 posłował do księcia pruskiego Jerzego Fryderyka, pertraktując w sprawie pomocy na wojnę z Moskwą /działał także na rzecz złagodzenia opozycji w Prusach przeciwko księciu/.
>> Or. SBWPKiZM I, s. 66.
1617 – Sekretarz króla Zygmunta III Jakub Zadzik, po nieskutecznych interwencjach króla i królewicza Władysława, zagroził Ottonowi v. Groeben właścicielowi posesji Święta Lipka niełaską polskiego monarchy, gdyby wspomnianej nieruchomości nie odsprzedał katolikom. Transakcja doszła do skutku po wielu perypetiach. W dalszych latach powstała tu piękna barokowa, istniejąca do dziś świątynia, miejsce licznych pielgrzymek i wielkich zgromadzeń odpustowych.
>> KMW 1995, s. 21.
1683 – Kapituła warmińska zawarła umowę z gdańskim organmistrzem Danielem Nitrowskim o zrobienie organów i empory organowej dla katedry fromborskiej. W 1684 organy były gotowe, a rok później lidzbarski malarz Jerzy Piper wykonał dekoracje.
>> Kom. Fromb., s. 107; KMW 1970, s. 97–100; KMW 1996, s. 411.
1711 – W Kanigowie k. Nidzicy zm. Jakub Szczupliński, ks. ewang. Ur. w Pancerzynie k. Ostródy w r. 1634. Urząd proboszcza w Kanigowie sprawował przez 50 lat. Dawniej znajdował się we wspomnianym kościele obraz przedstawiający pełną postać pastora Szczuplińskiego z umieszczoną pod spodem notą biograficzną.
>> KMW 1969, s. 478–479.
1749 – W Ostaszynie k. Nowogródka ur. Stefan Wannowski (zm. 16.01.1812 w Królewcu), kazn. pol.-ewang., tłumacz, pedagog. Studiował we Frankfurcie n. Odrą. Większość życia spędził w Królewcu.
>> Or. SBWPKiZM II, s. 199.
1841 – Ukazał się pierwszy numer pisma „Tygodnik Łeckiego Obwodu”. Gazeta wydawana była w języku niemieckim i polskim. Poza ogłoszeniami urzędowymi po polsku drukowano porady rolnicze oraz utwory m.in. Jana Kochanowskiego i Franciszka Karpińskiego. Spośród miejscowych autorów pojawiły się takie nazwiska jak: Marcin Giersz, Jan Marczówka.
>> Cieś. PP, s. 21.
1844 – W Warszawie zm. Antoni Jan Blank, artysta malarz, prof. Uniw. Warszawskiego. Urodził się w Olsztynie /6.05.1785 r./. kształcił się w Warszawie i Dreźnie. Zasłużył się organizując Wydział Sztuk Pięknych UW. Malował obrazy o tematyce religijnej, antycznej oraz portrety. Czuł się Polakiem.
>> Or. SBWMiP, s. 60–61; KMW 1961, s. 536–542.
1863 – W Pączewie k. Starogardu ur. Jan Brejski /zm. 10.12.1934 w Toruniu/, działacz narod. na Pomorzu i w Niemczech, redaktor, wydawca, dziennikarz.
>> Or. SBWMiP, s. 64.
1870 – W Paryżu zm. Juliusz Trojanowski, działacz Tow. Demokratycznego Polskiego. Urodził się w r. 1816 jako syn rejenta /Stryków na Mazowszu/. Aplikanturę odbył w Warszawie, był adwokatem w Sejnach. Około 1838 r. zaczął uczestniczyć w tajnych spiskach. W obawie przed aresztowaniem wyjechał do Królewca, gdzie studiował prawo. W r. 1845 oddelegowany na Pomorze /mianowany komisarzem powstańczym na powiat starogardzki/. Aresztowany, osadzony w berlińskim Moabicie, skąd zbiegł do Francji i związał się z TDP.
>> Or. SBWMiP, s. 316.
1883 – Biskup warmiński Filip Krementz wystosował pismo do proboszcza parafii gietrzwałdzkiej, w którym przestrzega przed uprawianiem w Gietrzwałdzie propagandy polskiej pod przykrywką kultu religijnego. Z treści listu wyraźnie widać, że korespondencja została wywołana interwencją władz administracyjnych prowincji Prusy Wschodnie.
>> KMW 1962, s. 60; Jas. Ś., s. 244.
1890 – Odbyły się wybory do parlamentu niemieckiego. Po raz pierwszy na Warmii wystawiono polskiego kandydata, był nim Franciszek Szczepański z Lamkowa k. Barczewa. Raczej nie liczono na sukces. Miała to być przede wszystkim manifestacja narodowa. Mandat zdobył kandydat centrum, lecz Szczepański uplasował się na drugim miejscu, dystansując ponad pięciokrotnie kandydatów socjaldemokratycznych, narodowo wolnomyślnych i konserwatystów razem wziętych.
>> Jas. Ś., s. 331–332; Wak. Ol., s. 174, 397.
1893 – W Ramsowie k. Barczewa żandarm zgłosił się do bibliotekarza polskiego p. Kobudziskiego. Pod jego nieobecność żona odmówiła wydania książek. Wrócił dnia następnego, zabrał 7 książek.
>> Wrób., Bp, s. 45–46.
1919 – Podczas dwudniowych obrad pierwszego sejmu ustawodawczego RP liderzy wszystkich klubów poselskich poparli złożone w Paryżu postulaty oderwania od Niemiec i przyłączenia do Polski Prus Wschodnich.
>> Wrzes. WiM, s. 216; KMW 1971, s. 451–465.
1920 – Podpisano polsko-litewski układ graniczny (linia Focha).
>> Kron. XX, s. 259.
1922 – Sejm wileński (wybrany 8.01.1922 r.) podjął uchwałę o wcieleniu Litwy Środkowej do Polski. Decyzję tę miesiąc później zatwierdził Sejm Ustawodawczy w Warszawie. W taki to sposób „samowolna” akcja gen. Lucjana Żeligowskiego uwieńczona została usankcjonowaną prawem aneksją Wileńszczyzny.
>> Mak. Litwini, s. 38–39; Ter. Z dziejów, s. 157; Kron. XX, s. 288.
1926 – Gustaw Sawitzki /Sawicki/, współzałożyciel „Masurenbund”, oficjalny tłumacz rejencji olsztyńskiej, został karnie przeniesiony do Berlina, gdyż założona przez niego organizacja domagała się wprowadzenia nauki języka polskiego w szkołach i nauczania religii oraz śpiewu w tym języku.
>> Or. SBWMiP, s. 280–281.
1934 – Rząd Litwy wydał przypis, że zabrania się nauczania języka polskiego w domach prywatnych. Zdemolowane zostały lokale niektórych instyt. polskich na Litwie.
>> Kron. XX, s. 475.
1937 – Tymczasowy Komitet Litewski w Wilnie skierował do władz polskich szeroko umotywowany memoriał o restrykcjach wobec mniejszości litewskiej w Polsce.
>> Mak. Litwini, s. 222–225, 301.
1942 – Do obozu Ravensbrueck została zasłana niemiecka Warmiaczka Hedwig Woelki z Migajn. Zakochała się i zaszła w ciążę z robotnikiem przymusowym z Warszawy, pracującym u sąsiada. Według prawodawstwa nazistowskiego popełniła przestępstwo przeciw rasie. Z tego samego powodu za winnego uznano jej ukochanego Stefana Bobaka. Polak został skazany na śmierć. Powieszono go w Migajnach 17.01.1941 r.
>> Tyg. Pow. 1998, nr 3, s. 5.
– W szpitalu więziennym w Berlinie zm. bp Kościoła Ewang.-Augsburskiego w Polsce Juliusz Bursche /ur. w Kaliszu 19.09.1862 r./, działacz, publicysta. Studiował w Dorpacie. Posługę duszpasterską sprawował w Warszawie, Wiskitkach k. Żyrardowa. Założył i wydawał „Zwiastuna Ewangelicznego”. Zasłużony w dziele spolszczenia Kościoła Ewang.-Augsburskiego. Żarliwy obrońca polskich ziem zachodnich o północnych, przez ok. 50 lat opiekował się ewangelikami polskimi na Mazurach i Śląsku. W dniu wybuchu II wojny światowej publicznie potępił agresję hitlerowską. Aresztowany i osadzony w obozie koncentracyjnym Sachsenhausen.
>> Or. SBWMiP, s. 69–70.
1944 – Winston Leonard Spencer Churchill w piśmie do Stalina, po informacji, że przekazał Polakom decyzję w sprawie dalszych losów Prus Wschodnich, stwierdza: „Przypomniałem p. Mikołajczykowi fakt, że ziemia tej części Prus Wschodnich /chodzi o dzisiejszy obwód kaliningradzki/ zbroczona jest krwią rosyjską… Rosjanie maja historyczne i w pełni uzasadnione pretensje do tych obszarów”.
>> KMW 1982, s. 333–334.
– W obozie Żabikowo k. Wolsztyna zginął Franciszek Jujka /ur. w Ratajach k. Wolsztyna/, nauczyciel, działacz, poeta, folklorysta. Po ukończeniu sem. naucz. w Rogoźnie kierował szkołą w Żodyni k. Wolsztyna. Był nauczycielem szkół polskich na Powiślu /Nowa Wieś, Nowy Targ, Stary Targ/. Szykanowany przez władze niemieckie i organizacje hitlerowskie. Pozbawiony prawa nauczania, prowadził pracę oświatową wśród polskich robotników sezonowych w Meklemburgii. W 1938 r. wydalony z Rzeszy. Wrócił w rodzinne strony, gdzie konspirował pod ps. Józef Bayer. Aresztowany w 1943 roku, torturowany i stracony. Istnieją domniemania, że zamordowany został w niedługim czasie po uwięzieniu. Data śmierci nie jest pewna. Być może po 30.10.1943 r.
>> Or. SBWMiP, s. 145.
1945 – Marszałek Aleksander M. Wasilewski objął funkcję dowódcy 3 Frontu Białoruskiego. Wojska radzieckie przeszły do obrony, by wznowić działania zaczepne 13 marca. A tymczasem na uwolnionych od hitlerowców części Prus Wschodnich życie pomału zaczynało się normować. Np. w Giżycku dr Jan Juchniewicz uruchomił ambulatorium i izbę chorych.
>> Rocz. Ol., V, s. 191–192; Wak. Giż., s. 132; WiM 1972, nr 1, s. 5; Rocz. Med. Ol., s. 67.