1249 – Pruskie plemiona Natangów rozbiły wyprawę krzyżacką.
>> WiM zarys, s. 114.
1347 – Biskup warm. Herman z Pragi sprowadził do Reszla zakon augustianów. Zakonnicy byli w większości pochodzenia czeskiego i morawskiego.
>> Obł. HDW, s. 129.
1656 – Książę pruski Fryderyk Wilhelm, zdradziecki lennik Polski, zawarł w Labiawie traktat z królem Szwecji. Karol Gustaw uznał suwerenność elektora w Prusach Książęcych i na Warmii.
>> WiM zarys, s. 222, 815.
1709 – We Fromborku zm. Wawrzyniec Józef Nycz /ur. 1665 w Nikielkowie k. Olsztyna/, kanonik fromb. i dobromiejski, prawnik. Studiował w Rzymie. Kapelan bpa warm. J.S. Zbąskiego. Pełnił ważne funkcje w kapitule fromborskiej, posiadał liczne beneficja.
>> Or. SBWPKiZM II, s. 63.
– Prefekt braniewskiej drukarni wręczył w Lidzbarku bpowi Andrzejowi Chryzostomowi Załuskiemu pierwsze arkusze drukarskie jego dzieła. Całość miała być zakończona na Boże Narodzenie /chodzi o dzieło dotyczące dziejów Polski w latach 1667–1704 pt. „Epistolae historico–Familiares…”.
>> KMW 1992, s. 273; Or. SBWPKiZM II, s. 219.
1730 – Ukazał się edykt wypędzający Cyganów z Prus. Dla opieszałych w wykonywaniu tego prawa przewidziane były kary 1000 talarów, kary cielesne oraz osadzenie w twierdzy, zarówno dla pospólstwa, jak i urzędników.
>> Mart. Coś, s. 98.
1809 – W Różyńsku Wielkim k. Pisza ur. Henryk Leopold Surmiński /zm. około 1890/, kaznodzieja polsko-ewangelicki, tłumacz, współpracownik G. Gizewiusza. Posługę duszpasterską pełnił w Mańkach k. Ostródy, Księżym Lasku i w Rozogach k. Szczytna. Był tłumaczem polskich książek dla Mazurów. Autor polskich pieśni okolicznościowych.
>> Or. SBWMiP, s. 302.
1823 – w Nidzicy ur. Baruch Hirsch Strausberg który jako dr Bethel Henry Strousberg, w drugiej połowie XIX w. został okrzyknięty Królem Kolei Żelaznej. Prowadził inwestycje kolejowe w Prusach Wschodnich, Niemczech, Rumunii. Jeden z najbogatszych ludzi ówczesnej Europy.
>> Kruk Sz., s. 333
1827 – Przeciw germanizacji Warmii zaprotestował dziekan ks. Andrzej Heck: „Cały dekanat olsztyński jest polski, język polski tak w kościele, jak i w szkole musi być wyłączony /…/ Pożądaną jest rzeczą, aby poszczególni ludzie znali i język niemiecki, ale ogół ludności nie potrafi go sobie przyswoić i nie jest celową rzeczą wprowadzać go do szkół elementarnych /…/ natomiast zadanie ich polega na wychowywaniu i rozwijaniu wykształcenia w języku ojczystym. Bo takie wykształcenie będzie potrzebne /dzieciom polskim/ w przyszłych okolicznościach życiowych”.
>> Jas. Ś., s. 61, 67.
1843 – Dorota Lehmann założyła w Olsztynku szkołę dla dziewcząt.
>> KMW 1961, s. 575.
1848 – Mieszkańcy Olsztyna wystosowali protest do swego posła w parlamencie narodowym, księdza Blockhagena, który w sejmie poparł wniosek, by siedzibę parlamentu przenieść z Berlina do Brandenburga.
>> KMW 1960, s. 535.
1858 – Anons w szczytnowskiej gazecie powiatowej /„Kreisblatt”/: „Jako upominki gwiazdkowe, polecamy fotografie i panotypy w najbardziej lubianych ujęciach. Posiadamy preparaty, które umożliwiają nam pracę również podczas najbardziej niesprzyjającej pogody. Portrety wykonujemy nawet podczas śnieżycy. Nasz oszklony pawilon będzie wkrótce ogrzewany. Szczytno w listopadzie 1858 roku. Atelier fotograficzne J.E. Jaenike”.
>> Mart. Coś, s. 85–86.
1863 – W Nidzicy został zatrzymany ks. Marian Kwiatkowski, proboszcz z Janowa, który z ramienia polskich władz powstańczych piastował godność naczelnika wojennego. Zatrzymany początkowo tłumaczył się, że przekroczył pruską granicę, by poczynić prywatne sprawunki. Po rewizji przyznał się, że jest agentem Rządu Narodowego, pracuje dla Polski, a w stosunku do Prus jest neutralny. Prusacy zarekwirowali papiery, a jego samego zwolnili, chociaż z dokumentów wynikało, że interesuje się przemytem uzbrojenia z Prus do polskiego powstania.
>> KMW 1984, s. 253–254.
1885 – W Warszawie ur. Feliks Gloeh /zm. 6.10.1960 tamże/, ks. senior Kościoła Ewang.-Augsburskiego, pedagog, redaktor, kapelan ewangel. WP, działacz społ.-narodowy. Studiował w Halle, Berlinie i Dorpacie. Pracował jako duszpasterz w Warszawie, Mławie, Żyrardowie. Prof. gimn. im. Mikołaja Reja w Warszawie. Redaktor nacz. tygod. „Głos Ewangelicki”. Żywo interesował się losem ewangelików na Mazurach i na Śląsku. Sprzeciwił się uzależnieniu Kościoła Augsburskiego w Polsce od Niemców. Działał na rzecz plebiscytu. Redagował działdowską „Gazetę Mazurską”.
>> Or. SBWMiP, s . 114.
1886 – W Trzciance k. Nowego Tomyśla ur. Wiktor Bina /zm. 30.10.1939, zamordowany w Dolinie Śmierci k. Fordonu/, nauczyciel, w latach 1930–1933 pracował w polskiej szkole w Worytach na Warmii. Władze niemieckie pozbawiły go prawa nauczania i wydaliły z Prus Wschodnich. Najprawdopodobniej powodem była jego aktywność społeczno-narodowa /praca pozalekcyjna z dorosłymi, organizacja wycieczek do Warszawy/.
>> Fil. Wopt, s. 6–8; Or. SBWMiP, s. 60.
1894 – Nadprezydent Prus Wschodnich zwraca uwagę biskupowi warmińskiemu, że ksiądz Walenty Barczewski stara się na nowo wprowadzić język polski do kościoła brąswałdzkiego. Widoczne to było podczas przygotowania dzieci do Pierwszej Komunii.
>> Zien. Śladami, s. 99; Bar. Kier., s. XXXII.
1901 – W Klimkówce k. Sanoka ur. Stanisław Charzewski /zm. 10.5.1979 w Olsztynie/, pracownik Muzeum we Fromborku. Współpracownik Muzeum Mazurskiego, Ośrodka Badań Naukowych i Stacji Naukowej Polskiego Towarzystwa Historycznego. Posiadał dokładną znajomość źródeł dotyczących Mikołaja Kopernika. Znał niemiecki, angielski i grekę.
>> KMW 1979, s. 535–537.
1903 – W Poznaniu zm. Bernard Gabrielewicz /Gabryelewicz/, ur. 4.8.1879 tamże, zecer, dziennikarz. Od grudnia 1901 do lutego 1902 redagował „Gazetę Ludową”, przeniesioną z Ełku do Szczytna /2.10.1901/. Był jej ostatnim redaktorem.
>> Or. SBWMiP, s. 104.
1920 – Nakładem wydawnictwa „Gazety Olsztyńskiej” ukazała się książka ks. Walentego Barczewskiego „Geografia Polskiej Warmii”.
>> Wach. Placówka, s. 108.
– Utworzony został Związek Polaków w Prusach Wschodnich, który wystąpił z programem, zmierzającym do zjednoczenia całej mniejszości polskiej w całych Niemczech. Cel główny: obrona interesów ludności polskiej.
>> KMW 1995, s. 250.
1932 – W Unieszewie na Warmii powstała biblioteka polska. Opiekowała się nią była przedszkolanka Kwiatkowska.
>> KMW 1969, s. 604.
1937 – W „Gazecie Olsztyńskiej” ukazał się felieton, w którym władze niemieckie dopatrzyły się pogwałcenia prawa. Seweryn Pieniężny został ukarany grzywną w wysokości 500 marek. Mimo odwołania się, wymienioną kwotę trzeba było uiścić.
>> Wak. GO, s. 441.
1944 – Adolf Hitler oraz Główna Kwatera Wehrmachtu opuściła „Wilczy Szaniec” w Gierłoży pod Kętrzynem, by zainstalować się w bunkrach na obszarze Hesji.
>> Jantar, Wilcze, s. 160.