1450 – Mimo, że papież Mikołaj V z powodu zarazy nikogo do siebie nie dopuszczał, jednak prokurator zakonu krzyżackiego uzyskał audiencję, w następstwie której legatem papieskim w Prusach został mianowany Ludwik, bp z Silves z Portugalii.
>> KMW 1987, s. 420–424.
1490 – Bp warm. Łukasz Watzenrode w obecności swego kapelana Andrzeja Fraydenhamera i proboszcza z Bieniewa Matarda Blumenratha złożył na ręce wikariusza Jana Bayczynera kwotę 11 grzywien i 9 skojców na budowę ołtarza pod wezwaniem Trzech Króli dla kościoła parafialnego w Ornecie.
>> WiM zarys, s. 182.
1517 – Zapis dokonany przez Mikołaja Kopernika w Skajbotach k. Olsztyna: „Jakub Wayner zbiegły wraz z żoną w ubiegłym roku, doprowadzony teraz przez sołtysa, objął 1 łan, na którym zmarł Kasper Kasza, zabudowanie zrujnowane i małej wartości, i dlatego porzucone przez jego spadkobierców i opiekunów. Przy objęciu dałem mu 1 konia, ćwierć poprzedniego zasiewu zboża jarego i zwolnienie od najbliższego czynszu. Poręczył zań wieczyście brat jego, Michel Wayner”.
>> Kop. Lok., s. 23.
1520 – Statki gdańskie dokonały desantu u wylotu Mierzei Wiślanej przy wiosce Kamstigall. Wieś została spalona. Schwytano kilka uzbrojonych łodzi krzyżackich, wysłanych przez w. mistrza z Królewca wraz z mieszczaninem Germusem, którego wzięto do niewoli.
>> Bis. WP, s. 488.
1525 – Książę Albrecht przebywał w Prabutach, gdzie odebrał hołd i wyrazy czci od mieszkańców miasta.
>> Toe., s. 172.
1549 – W Ćmielowie ur. Mikołaj Krzysztof Radziwiłł „Sierotka” /zm. 28.2.1616 w Nieświeżu/, książę, wojewoda trocki i wileński, podróżnik, pamiętnikarz, stronnik Zygmunta III Wazy.
>> WEP IX, s. 679.
1573 – W Lidzbarku Warmińskim odbył się proces, w którym ekonom biskupi /osoba odpowiadająca za skarb pana zwierzchniego/ oskarżał starostę nidzickiego o bezprawny połów ryb w jeziorach komory dobromiejskiej.
>> Sz. DW, s. 396.
1620 – W Krakowie zm. Piotr Kochanowski, bratanek Jana, tłumacz i poeta. Od 1583 r. studiował w Królewcu.
>> WEP V, s. 683.
1645 – Uroczysty ingres do katedry fromborskiej odbył nowo wybrany bp warm. Wacław Leszczyński.
>> Achr., s. 146.
1710 – W Braniewie zm. Jan Schwang, jezuita, prof. Akademii Wileńskiej. Studiował w Rzymie. Wykładał filozofię w kolegium braniewskim, był rektorem tego kolegium, jednocześnie prefektem Papieskiego Seminarium w Braniewie.
>> Or. SBWPKiZM II, s. 142.
1728 – W Gdańsku zm. Stanisław Ernest Denhoff, hetman polny litewski, wojewoda połocki. Był stronnikiem Augusta II, przeciwnik Stanisława Leszczyńskiego.
>> WEP II, s. 884.
1754 – Bp warm. Adam Stanisław Grabowski wspólnie z kapitułą fromborską wydał edykt przeciw Żydom, zabraniając im, poza rocznymi jarmarkami, uprawiania wszelkiego handlu na Warmii. Żydom zarzucano, że „jeżdżą po wsiach, oszukują ludzi, biorą od nich pieniądze dobre, a dają fałszywe, skupują złoto, srebro, miedź, wełnę, len, pierze, itp.”.
>> Sz. DW, s. 295.
1757 – Rosjanie zajęli Olecko. Władze miejskie poddały miasto. Mieszczanom i mieszkańcom okolicznych wsi nakazano złożenie przysięgi na wierność carowej Elżbiecie. Rosjanie w mieście zachowali się przyzwoicie, natomiast ludność wiejska cierpiała nie mniej jak podczas najazdu Tatarów.
>> Toe., s. 311.
1770 – Rząd pruski zażądał zamknięcia granicy polskiej, gdyż na Podolu i Ukrainie wybuchła zaraza.
>> Kor. IK I, s. XLIV.
1831 – W związku z epidemią cholery zostały zawieszone wykłady na uniwersytecie królewieckim. W Królewcu nadal trwały rozruchy, których przyczyny policja dopatrywała się w tym, że podawane chorym lekarstwa nie skutkowały. Zdarzyło się, że leki jednemu z chorych poparzyły wnętrzności /podobno i prześcieradła/, rozeszła się plotka, że „lekarze chcą wytruć całe pospólstwo”. Stąd robotnicze rozruchy. Obok policji i wojska tym razem do tłumienia zajść użyto ochotniczych oddziałów studentów. Władze nabrały przekonania, że nie stanęła na wysokości zadania królewiecka służba zdrowia.
>> KMW 1965, s. 631; KMW 1968, s. 558.
1847 – W Berlinie rozpoczął się pierwszy w dziejach sądownictwa niemieckiego proces publiczny. Na ławach oskarżonych zasiadło 254 Polaków, stąd nazwa „Polen – Prozess”, trwał do grudnia. Zapadło 8 wyroków śmierci. Jednym ze skazanych na ścięcie toporem był działacz kaszubski Florian Ceynowa, któremu potem wyrok ten zamieniono na dożywotnie więzienie. Bramy Mobitu otworzyła przed nim rewolucja marcowa 1848 r.
>> Polit. 1987, nr 51, s. 13; Cieś. Sylw., s. 71; Dob. Z dziejów, s. 193.
1848 – „Neue Koenigsberger Zeitung” donosiła, że królewieckie Stowarzyszenie Demokratyczne jako pierwszy punkt swoich żądań ogłosiło: „Freiheit aller Nationen namentlich Polens zu erstreben” /Wolność dla wszystkich narodów w tym i dla Polski – wolne tłum. BS/.
>> Jas. Ś., s. 203.
1863 – Pod Będzaminem poległ 18-letni Mieczysław Brzozowski, syn właściciela ziemskiego z Wlewska k. Lidzbarka Welskiego. Do powstania polskiego poszedł on razem z 5 swoimi kolegami, uczniami progimnazjum w Kurzętniku.
>> Nowe M., s. 81.
1888 – W Sypniewie k. Sępólna ur. Szczepan Gracz /zm. 21.11.1942 w Łodzi/, lekarz wet., działacz społ.-narod., ks. pallotyn. W 1913 r. przebywał w Prusach Wsch. z zamiarem prowadzenia propolskiej propagandy. Studiował w Berlinie. Czynny w okresie plebiscytu. Aresztowany i zamordowany w Łodzi.
>> Or. SBWMiP, s. 119–120.
1914 – Powodzenie ofensywy rosyjskiej na Prusy Wsch. spowodowało, że w Olsztynie przebywało 850 uchodźców z powiatów pogranicznych. Z tej liczby tylko 150 zatrzymało się tu na dłuższy czas. Podobna sytuacja miała miejsce także w innych miejscowościach Warmii.
>> KMW 1996, s. 73–74.
– Ukazał się ostatni numer wychodzącego w Szczytnie pisma „Mazur”. Pismo było redagowane przez Kazimierza Jaroszyka, który został zmobilizowany.
>> Szczyt., s. 303; Rocz. Ol. 1959, II, s. 34.
– Rada Ministrów rządu polskiego uznała Warmiński Komitet Plebiscytowy za oficjalną reprezentację Polaków na Warmii i Powiślu.
>> Tryn. Osuch., s. 163.
1922 – Po gruntownym remoncie, wykonanym w Warsztatach Portowych Marynarki Wojennej w Pucku, podniesiona została bandera na torpedowcu ORP „Mazur”.
>> Cies. PMW, s. 29.
1929 – Kazimierz Papée objął funkcję konsula generalnego RP w Królewcu i pełnił ją do 19.2.1932.
>> Or. SBWMiP, s. 244.
1930 – W Poznaniu ur. Roman Urbanek, muzyk, pedagog. Założyciel i prezes Stowarzyszenia Miłośników Muzyki w Olsztynie. Zm. w Olsztynie 02.11.1988 r.
>> Chł. Lud., s. 126.
1931 – W porcie Hawr /Francja/ podniesiona została bandera na okręcie podwodnym Polskiej Marynarki Wojennej „Ryś”.
>> Cies. PMW, s. 36; Kron, XX, s. 435.
1934 – W Nejdaku k. Susza /niem. Neudeck/ zm. Paul Hindenburg von Benckendorf /ur. w Poznaniu 2.10.1847/, niemiecki feldmarszałek i polityk. Zwycięzca spod Tannenbergu nad wojskami rosyjskimi podczas I wojny światowej. Przyczynił się do zawarcia pokoju brzeskiego. Wycofał się z życia politycznego w 1919 r. do 1925 r., kiedy jako kandydat bloku prawicowego wybrany został prezydentem Rzeszy. W 1932 roku, wybrany ponownie na to stanowisko, umożliwił Hitlerowi dojście do władzy, zatwierdzając go 30.1.1933 r. na stanowisko kanclerza.
>> WEP IV, s. 661; Kron, XX, s. 481; Mart. Nk, s. 10–13.
1938 – Na granicy polsko-litewskiej otwarte zostały 3 komory celne.
>> Kron, XX, s. 531.
1941 – W prasie polskie w Wielkiej Brytanii pisał Karol Popiel: „żadnego kompromisu z polskim programem rewindykacji terytorialnych nie ma i być nie może: na punkcie uznania całego obszaru tzw. Prus Wschod. – poza włączeniem do Polski Gdańska – nie wyklucza to wcale, że może w interesie trwałego uregulowania swych stosunków z odrodzoną państwowo Litwą odstąpić tej ostatniej pograniczne powiaty z głównym ośrodkiem odrodzenia litewskiego, Tylżą, na czele”.
>> KMW 1996, s. 170.
– Grupa pancerna armii niemieckiej zdobyła Dynaburg.
>> Rocz. Ol., s. 173.
1942 – Z Olsztyna Hitlerowcy wywieźli drugi transport Żydów, tym razem do Teresina. Transport pierwszy miał miejsce 24.06.1942 r., brak pewności, lecz skierowany został najprawdopodobniej do Oświęcimia. Trzeci transport odszedł z Olsztyna do Teresina 15.03.1943 r.
>> GO 1997, 29–31 sierp., s. 5; Sik. Galop., s. 156.
– Z Olsztyna do Teresina naziści wysłali drugi transport Żydów. Składał się on z osób w podeszłym wieku odznaczonych za udział w I-szej Wojnie Światowej oraz urzędników i członków niemieckiej partii Zjednoczenie Rzeszy.
>> Jas. Między PaP s. 704
1945 – Zakończyło się spotkanie koalicji antyhitlerowskiej w Poczdamie. Wśród uchwał wówczas podjętych są również dotyczące bezpośrednio Pomorza Wschodniego. Jego część północno-wschodnią, okręg królewiecki, postanowiono przekazać Związkowi radzieckiemu, natomiast pozostałą część Prus Wschodnich przydzielono Polsce. W Poczdamie postanowiono także, że ludność niemiecka z Prus Wschod. i innych obszarów przyznanych Polsce zostanie przesiedlona do stref okupowanych przez wielkie mocarstwa.
>> Cieś. Pom. Wsch., s. 52; KMW 1985, s. 364.
– W Olsztynie otwarty został z inicjatywy pełnomocnika rządu na Okręg Mazurski płk Jakuba Prawina klub towarzyski, który w 1948 roku przekształcono i nazwano Klubem Inteligencji Pracującej. Mieścił się on w sali malinowej olsztyńskiego teatru. Do Olsztyna przybył Józef Sysa, asystent Katedry Fizjologii Wydziału Lekarskiego Lwowskiego Instytutu Medycznego. Był jednym z pierwszych lekarzy olsztyńskiego Szpitala Garnizonowego.
>> WiM 1965, nr 6, s. 17; Rocz. med. 1997, V, s. 164.