982 – Św. Wojciech wybrany bpem /Lewy Hradec/. Na temat daty śmierci tego męczennika w Prusach trwa dyskusja. Jest pewne, że musiała ona nastąpić po tej dacie.
>> Śmig., s. 37.
1309 – Zm. Bogusław IV, książę zach.-pomorski od 1278 r. utrzymywał przyjazne stosunki z książętami polskimi. W 1287 r. zawarł sojusz z Przemysławem II i Mściwojem II gdańskim. Będąc w przymierzu z Łokietkiem walczył z Brandenburczykami. Poparł króla polskiego w walce o zwierzchnictwo nad Pomorzem Gdańskim.
>> WEP II, s. 36.
1455 – Mikołaj Klauko z Wierzbowa przekazał zakonowi miasto i zamek w Działdowie, a wcześniej zamek w Ostródzie. W zamian Krzyżacy przywrócili go do łask i oddali mu skonfiskowane dobra ziemskie.
>> Or. SBWPKiZM I, s. 129.
1473 – W Toruniu ur. Mikołaj Kopernik /Copernicus Nicolaus/, wielki uczony polski, astronom, ekonomista, lekarz, humanista. Zm. 24.05.1543, wg nowszych badań ok. 21.05.1543 r.
>> Or. SBWPKiZM I, s. 140–143; Hur. MK, s. 1–303.
1489 – Wybór Łukasza Watzenrode na bpa Warmii. Odbył się on wbrew woli króla polskiego.
>> Achr. PBW, s. 82; Or. SBWPKiZM II, s. 201.
1520 – Król Zygmunt I Stary wydał dokument skierowany do mieszkańców miast w Prusach Królewskich, zakazujący handlu z Prusami Krzyżackimi. Do Olsztyna dotarł transport sprzętu obronnego /hakownice, ołów/. Rzeczy te zamówił Mikołaj Kopernik, który jako administrator z ramienia kapituły sposobił zamek olsztyński do obrony przeciw Krzyżakom.
>> Bis. WP, s. 131; KMW 1966, s. 449.
1531 – W maskaradzie ulicznej /zapusty/ mieszczanie elbląscy ośmieszyli „papieża, kardynałów, biskupów, kanoników i innych duchownych”. Autorstwo tej maskarady przypisywano Wilhelmowi Gnapheusowi, emigrantowi holenderskiemu, siewcy reformacji.
>> KMW 1966, s. 602.
1574 – Sąd kościelny skazał mieszczanina w Dobrym Mieście na karę 50 grzywien za to, że w dzień postny częstował gości mięsem.
>> Sz. DW, s. 366.
1585 – Bp Marcin Kromer skorzystał z prawa łaski i „pewnej kobiecie” zamienił karę spalenia na stosie na banicję. Winą owej niewiasty był kazirodczy związek ze stryjem.
>> Sz. DW, s. 405.
1610 – Ur. w Królewcu Hieronim Schultz, lekarz. Doktorat med. otrzymał w Bazylei. Zm. 22.04.1660 w Królewcu.
>> Or. SBWPKiZM II, s. 139.
1700 – Podskarbi wielki litewski wydał w Siemiatyczach dokument Wasylowi Sawczanowi „starszemu rządcy i sędziemu Cyganów”, który „z kompanią swoją z ziemi włoskiej” udawał się najprawdopodobniej do Prus.
>> Mart. Coś, s. 98.
1798 – Po zajęciu państwa watykańskiego przez francuskie wojska rewolucyjne został zamknięty w Braniewie instytut szkolny zwany Alumnatem Papieskim, który kształcił misjonarzy dla sprotestantyzowanych krajów północnej Europy /otwarcie nastąpiło 10.12.1578 r./.
>> Obł. HDW, s. 75.
1811 – Zamek w Braniewie został przekazany na siedzibę nowopowstającemu seminarium nauczycielskiemu.
>> KMW 1981, s. 30.
1846 – Florian Ceynowa potajemnie opuścił Królewiec, skontaktował się następnie z ks. Józefem Łobodzkim i jako dca powstania /miało wybuchnąć w nocy z 21 na 22 lutego/ przystąpił do realizacji głównego celu, którym było opanowanie Stargardu. Zamierzenie nie zostało zrealizowane z powodu zdrady.
>> Szos. PW, s. 163.
1849 – W podolsztyńskim Sząbruku chłopi oświadczyli poborcy, że nie będą płacić podatków i nie pozwolą na zajęcie inwentarza czy ruchomości. „Ten ogólny krzyk był wyrażony z taką gwałtownością…, że każda próba rekwizycji byłaby daremna” – donosił poborca Weissfordt.
>> Jas. Ś., s. 116.
1864 – Rząd carski, chcąc zneutralizować dekrety władz powstańczych, ogłosił reformę uwłaszczeniową. To zręczne posunięcie zaborcy rozwiało resztki nadziei na bardziej masowy udział chłopów w powstaniu tak w Królestwie Polskim, jak i na Litwie.
>> Bor. Pbp, s. 51.
1867 – Raport lekarza, który wizytował warunki życia zatrudnionych przy budowie kolei wschodniopruskiej i budowie szos: „W 13 norach wygrzebanych w ziemi znajdowały się 52 osoby… W nieogrzewanych, z jednym wyjątkiem, norach znaleźliśmy 8 niedołężnych chorych w nieopisanej nędzy. W jednej z nor chora i ciężarna kobieta strzegła siedmiorga dzieci… inna nora zatkana była od zewnątrz gnojem”.
>> Choj. WiM, s. 386–392.
1878 – Pismo „Pielgrzym” doniosło, że parobek proboszcza gietrzwałdzkiego Hieronim Pakmor musiał zapłacić 9 marek grzywny za to, że przed cudowną figurą Matki Boskiej w Gietrzwałdzie zapalił świeczkę. Znane są i inne przykłady tego rodzaju szykan.
>> Jas. Ś., s. 230.
1890 – W Hamm /Westfalia/ ur. Jan Allery, pedagog. Semin. nauczycielskie skończył w Rogoźnie Wlk. Z domu wyniósł tylko gwarową znajomość języka polskiego. Doskonalił go w czasie swej pracy zawodowej po powrocie z I wojny światowej. W 1929 roku rozpoczął pracę w nowo otwartej szkole polskiej w Waplewie /Powiśle/. Nie ograniczał się do nauczania, nawiązał bliskie stosunki ze środowiskiem. Władze niemieckie były mu niechętne, więc Związek Polskich Towarzystw Szkolnych w Niemczech przeniósł go do Stawnicy /Ziemia Złotowska/. Tu także był inwigilowany i musiał zrezygnować z placówki. Wrócił do kraju. W 1939 roku, uciekając przed frontem, aresztowany w Lubelskiem, rozstrzelany w nieznanych okolicznościach.
>> Fil. Wopt, s. 2–3.
1926 – W Królewcu po raz pierwszy przemawiał Joseph Goebbels. W czasie zebrania doszło do formalnej bójki między nazistami i królewieckimi komunistami.
>> KMW 1985, s. 287.
1927 – W Berlinie II zjazd Prasy Polskiej w Niemczech. „Gazetę Olsztyńską” reprezentował Jan Baczewski.
>> Wak. GO, s. 260; KMW 1986, s. 183.
– We francuskiej stoczni „Chantiers Navals Francais” ambasador Alfred Chłapowski i komandor Jerzy Świrski założyli dwa pierwsze nity pod budowę kontrtorpedowca „Wicher”.
>> Cies. PMW, s. 33.
1929 – W Berlinie obradował zjazd mniejszości narodowych Niemiec. dużo czasu poświęcono sprawom szkolnictwa. Uchwalono rezolucję stwierdzającą, że ówcześnie obowiązująca prawo o szkolnictwie polskim i duńskim tylko częściowo reguluje dostępność nauki w językach ojczystych dla dzieci różnych narodowości zamieszkujących Rzesze.
>> KMW 1959, s. 305.
1938 – Na wewnętrznym dziedzińcu jedynego w Prusach Wschodnich gimnazjum polskiego w Kwidzynie postrzelono z broni małokalibrowej Mirowskiego – ucznia tej szkoły. Chłopiec uniknął śmierci tylko dlatego, że kula zatrzymała się na metalowym okuciu szelek. Strzał oddany został z okna domu usytuowanego naprzeciw budynku szkolnego.
>> Gęb. Burz., s. 84–87.
1939 – Policja przerwała zabawę polską w Olsztynie /Dom Polski/. Mimo że wszystkie formalności były załatwione, żandarmi po stwierdzeniu, że większość zebranych nie miała przy sobie legitymacji Zw. Polaków w Niemczech, stwierdzili, że spotkanie ma publiczny, a nie organizacyjny charakter, i rozkazali rozejście się do domów.
>> Sowa, Cena, s. 222; Sz. Ol., s. 290.
1942 – Koło Karakul /Buchara, Uzbekistan/ zm. Mieczysław Korzeniowski /ur. 31.12.1884 w Żninie/, działacz niepodl., dyr. Zw. Obrony Kresów Zachod. Studiował w Berlinie. Pracę zawodową rozpoczął w Nowem nad Wisłą w „Straży”, organizacji, która przeciwstawiała się germanizacji Wielkopolski i Pomorza. Czynny w okresie plebiscytu na Warmii i Mazurach. Czł. zarządu Instytutu Bałtyckiego w Toruniu i Rady Naczelnej Polskiego Związku Zachodniego. W obawie przed represjami wyjechał z rodziną do Krakowa, a potem do Lwowa, skąd w 1940 r. wywieziony został na osiedlenie do Azji.
>> Or. SBWMiP, s. 164–165.
1945 – Niemcy wykorzystują fakt śmierci gen. I. Czerniachowskiego /marszałek A. Wasilewski nie objął jeszcze dowództwa nad wojskami w Prusach Wschod./ i po trzech dniach odbudowali połączenie między oblężonym Królewcem a Półwyspem Sambijskim.
>> Wasil. Dzieło, s. 569; Thorw. Wielka, s. 91.
– W Olsztynie rozpoczął praktykę jeden z pierwszych lekarzy w tym mieście – Florian Piotrowski.
>> Rocz. Med. Ol., s. 129.
– W Olsztynie grupa kolejarzy białostockich wywiesza pierwszą w tym mieście flagę polską. W Bartoszycach komendant wojenny wprowadza przymus pracy dla ludności niemieckiej.
>> Hryc. Bart., s. 189; KMW 1975, s. 122.