1448 – W. mistrz zwołał do Elbląga zjazd stanów, zamierzał rozbić Związek Pruski przez wykorzystanie tarć między szlachtą a miastami. W. mistrz Konrad odstąpił od tego zamiaru, spodziewając się oporu. Dyplomatycznie oświadczył, że brak pełnomocnictw u części delegatów zmusza go do odłożenia sprawy, dla której zwołał zgromadzenie.
>> Gór. PkwP, s. 191.
1519 – Król polski, Zygmunt I Stary, opuścił Kraków, udając się do Torunia na sejm koronny, gdzie miał się spotkać także z Radą Pruską. Tam też miały zapaść ważne decyzje dotyczące ewentualnej wojny z w. mistrzem krzyżackim.
>> Bis. WP, s. 76.
1520 – Krzyżacy podstępem zdobyli Dobre Miasto na Warmii. Oblegający wdarli się do miasta, wykorzystując rury, którymi doprowadzono wodę, i urządzili rzeź. Wybito załogę, chłopów, którzy się tu schronili z dobytkiem. Obrabowano domy mieszczan i kolegiatę. Dobromiejscy kanonicy uciekli do Olsztyna. Schwytany został jeden. Uprowadzono go wraz z przywilejami kapituły i znalezionym srebrem do Królewca. W. mistrz w tym czasie próbuje zdobyć Ornetę.
>> Bis. WP, s. 357; KMW 1957, s. 9; Sz. Ol., s. 80.
– Król Zygmunt z Bydgoszczy wysłał list do rady Elbląga, w którym zawiadomił, że skierował do miasta 400 pieszych z Malborka, by zabezpieczyć elblążan. Ponadto informował, że starosta Stanisław Kościelecki otrzymał polecenie, by niewiernych wobec władzy królewskiej mieszczan elbląskich przetransportował do Malborka. W sprawie ewentualnego zniszczenia zamku w Pasłęku, który byłby zagrożeniem dla Elbląga, gdyby ponownie usadowiła się tam załoga krzyżacka, król zalecił, by elblążanie naradzili się w tej sprawie ze starostą Kościeleckim.
>> Bis. WP, s. 365.
1537 – We Fromborku Mikołaj Kopernik obserwuje Księżyc oraz planetę Jowisz.
>> KMW 1966, s. 618.
1742 – Bp warm. Adam Stanisław Grabowski ujednolicił opłaty sądowe dla wszystkich miast na prawie chełmińskim w swej domenie. Postanowienie to miało na celu zmniejszenie nadużyć.
>> Sz. DW, s. 404.
1831 – Stacjonujący w Elblągu internowani oficerowie polscy złożyli oświadczenia, w których deklarowali, czy zamierzają skorzystać z carskiej amnestii. Okazało się, że 70 oficerów postanowiło wrócić do Królestwa Polskiego, natomiast 37 zdecydowało się emigrować.
>> KMW 1993, s. 81.
1841 – Rząd pruski wydał zarządzenia, które miały przyspieszyć procesy asymilacyjne staroobrzędowców, którym pozwolono zamieszkać na obszarze Prus Wschodnich.
>> Iwaniec, s. 47.
1901 – W Unieszewie ur. Augustyn Steffen, językoznawca, folklorysta, działacz warm. Studiował w Poznaniu i Krakowie. Pełnił szereg ważnych funkcji w polskich bankach na Warmii. W 1939 r. znalazł się w Rumunii. Jako ochotnik służył w Samodzielnej Brygadzie Karpackiej na Środkowym Wschodzie. Wykładał w amerykańskim uniwersytecie w Bejrucie oraz w Lund /Szwecja/. W jego dorobku naukowym specjalne miejsce zajmują prace dotyczące Warmii. Zm. w Carendish /Anglia/ 15.6.1992.
>> Or. SBWMiP, s. 298; Sz. Ol., s. 308–309; Posł. Warm. 2002, nr 8, s. 10.
1905 – W miejscowości Kupin /ZSRR/ ur. Kazimierz Rowiński /zm. 23.10.1972 w Gdańsku/, aktor. Pracował w l. 1950–1955 w Teatrze im. Stefana Jaracza w Olsztynie. W Elblągu prowadził Teatr Młodego Widza. Następnie przez 12 lat był aktorem sceny objazdowej w Gdańsku.
>> Or. Twórcy, s. 144.
1907 – Na ratuszu w Olsztynie odbyła się uroczystość uruchom. elektrowni wodnej w Wadągu oraz przekazania komunikacji tramwajowej, elektrownia i miejskie tramwaje to było wówczas jedno przedsiębiorstwo. Pierwsze tramwaje przejechały nowo otwartą linią dopiero 14 grudnia tegoż roku. Była to sensacja nie lada. Ponoć warmińskie wieśniaczki żegnały się na widok wozów bez koni, krzycząc: „Łuciekejwa, bo straszno bana jedzie”. Początkowo tramwaje kursowały tylko od dworca kolejowego do Mostu Jana. Ostatni tramwaj z ulic Olsztyna zniknął w 1960 roku.
>> WiM 1963, nr 5, s. 21; Śl., Spacer, s. 105; KMW 1992, s. 151; Sik. Galop., s. 118.
1909 – W Odessie ur. Jerzy Żułkwa /zm. 16.12.1961 w Olsztynie/, aktor, z wykształcenia prawnik. W wileńskich teatrach występował od r. 1932. Uczestnik wojny 1939, jeniec oflagu. W teatrze olsztyńskim występował od 1948. Studia prawnicze skończył we Wrocławiu, gdzie w latach 1954–1955 występował na deskach tamtejszego teatru.
>> Or. Twórcy, s. 212–213.
1916 – W Vevey /Szwajcaria/ zm. wybitny pisarz polski Henryk Sienkiewicz /ur. w Woli Okrzejskiej, Podlasie/, noblista. Zasłużył się sprawie narodowej tym, że zabierał głos publicznie, protestując przeciw antypolskim posunięciom rządu pruskiego. Jego powieść „Krzyżacy” również stanowi nieoceniony wkład dla sprawy narodowej, czego najlepszym dowodem jest to, że np. na Warmii i Mazurach była kilkakrotnie wznawiana, a żandarmi pruscy „polowali” na nią, rekwirując, gdy tylko udało się ją dopaść.
>> WEP X, s. 503–504; Kron. XX, s. 204, 205.
1918 – W Mrągowie Rada Żołniersko-Robotnicza zawiesiła w czynnościach miejscowego starostę von Schwerina. A następnego dnia przestał pełnić swe obowiązki radca rejencyjny von Kuehlwein.
>> PP 1967, nr 25, s. 3.
– Kazimierz Jaroszyk, którego wojna oderwała od jego warsztatu pracy w Szczytnie, powrócił z frontu. Przezwyciężył piętrzące się trudności i ostatniego stycznia 1918 wznowił wydawanie „Mazura”, który wychodził regularnie aż do dnia plebiscytu.
>> Chł. WGO, s. 63; Or. SBWMiP, s. 141.
1920 – Jerzy Kurnatowski opracował szczegółowy projekt akcji polskiej na obszarze Działdowszczyzny i Prus Wschodnich. Elaborat przesłał na ręce wiceministra spraw zagranicznych S. Dąbrowskiego. Opracowanie nosiło tytuł: „Memoriał w sprawie sum potrzebnych na odrodzenie polskości w powiecie działdowskim i na Mazowszu”.
>> Or. SBWMiP, s. 177.
1922 – Pruskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych wydało zarządzenie zakazujące działalności narodowo-socjalistycznej partii /NSDAP/ w Prusach Wschodnich.
KMW 1985, s. 285; KMW 1987, s. 606.
1929 – Na skutek działania niemieckich nacjonalistów gwałtownie malała liczba dzieci w polskiej szkole w Nowym Targu na Powiślu. W pierwszej połowie roku było ich jeszcze 62, a 15 listopada już tylko 28. Dzięki pomocy miejscowego koła Zw. Polaków w Niemczech sytuacja w następnych miesiącach uległa pewnej poprawie.
>> Fil. Wopt, s. 131.
1940 – W podziemnym piśmie „Walka”, będącym organem Stronnictwa Narodowego, w artykule zatytułowanym „Granice Polski” pisano: „Nie ma bezpieczeństwa Polski bez zlikwidowania niemieckiej władzy w Prusach Wschodnich, tej nieszczęsnej ziemi, zawojowanej przed laty przez zakon krzyżacki ogniem i żelazem, usychającej zawsze w granicach państwa niemieckiego, potrzebnej Niemcom tylko do zagrożenia Polsce”.
>> Wrzes. WiM, s. 359.
– Z dokumentu noszącego tę datę, a przechowywanego w Centralnym Archiwum KC PZPR wynika, że tak na obszarach przylegających do Prus Wschodnich, jak w całej Polsce, bez względu na orientację polityczną ludność powszechnie wyraża opinię, że po skończonej wojnie Gdańsk i Prusy Wschodnie powinny stanowić integralną część państwa polskiego.
>> Wrzes. WiM, s. 387.
1945 – Osiadła w Ostródzie i podjęła pracę lekarza w tamtejszym szpitalu na oddziale zakaźnym Janina Andrzejewska-Laudańska. Była wierna Ostródzie do śmierci, zm. 20.3.1989. Pracowała jako lekarz jeszcze przez wiele lat po przejściu na emeryturę.
>> Rocz. Med., 1997, s. 15–16.
– W Olsztynie rozpoczęła pracę Joanna Lukrecja Skrzypińska, neurolog, doświadczony lekarz wielu renomowanych placówek ochrony zdrowia w Warszawie. Przepracowała w stolicy Warmii i Mazur lat 7, przenosząc się z powrotem do Warszawy.
>> Rocz. Med., 1997, s. 151.
– W Olsztynie oficjalne otwarcie Drukarni Państwowej. Zatrudnieni w niej pozostali drukarze przybyli z Wilna.
>> Sik. Galop., s. 166.