1440 – W Kwidzynie opieczętowano dokument erekcyjny Związku Pruskiego.
>> WiM, s. 159; Gór. Zw. Prus., s. 6–11.
– Mikołaj z Durąga k. Ostródy, szlachcic, współzałożyciel antykrzyżackiego Związku Pruskiego, 3 marca 1440 roku podpisał dokument erekcyjny tego sprzysiężenia. Znany także z tego, że w kilka dni po zwycięstwie grunwaldzkim, 18 lipca 1410 roku, na własną rękę wypędził zakonnych z Ostródy – zabrał im wszystko i „trzymał – zamek i miasto dla króla polskiego”.
>> Or. SBWPKiZM, II, s. 37.
1442 – W. mistrz zwołał stany do Elbląga. Na zjeździe ujawniły się różnice, które zagroziły rozpadem niedawno powstałego Związku Pruskiego. Przeciwko Krzyżakom występowała część szlachty Prus Górnych oraz Toruń /bez rzemieślników Nowego Miasta Toruń/.
>> Gór. PkwP, s. 182–183.
1454 – Wojska Związku Pruskiego rozpoczynają oblężenie Malborka – stolicy zakonu krzyżackiego.
>> Now., s. 239.
1455 – Pierwsza źródłowa wzmianka o istnieniu murów obronnych miasta Olsztyna. Stanowi ją pismo wielkiego szpitalnika zakonu Henryka Reuss z Pławna, w którym to dokumencie znajduje się żądanie otwarcia bram miejskich.
>> Sz. Ol., s. 53.
1474 – Wielki mistrz Heinrich von Richtenberg, przebywając w Pasymiu, wystawił przywilej dla wsi Dźwiersztyny.
>> Toe., s. 158.
1503 – W Krakowie zm. Fryderyk Jagiellończyk, bp krakowski, od 1488 r bp gnieźnieński, kardynał od r. 1493, szósty syn Kazimierza Jagiellończyka i Elżbiety Rakuszanki. Po śmierci bpa warm. Mikołaja Tungena bezskutecznie ubiegał się o biskupstwo warmińskie, które ostatecznie objął Łukasz Watzenrode.
>> WEP, IV, s. 40.
1518 – Mikołaj Kopernik w obecności kapelana i sołtysa sporządził w Bartągu k. Olsztyna akt, na mocy którego Woytek objął dodatkowo 2 łany opuszczone przez zbiegłego Stentzla Rose. Wspomniany Woytek miał zapłacić najbliższy czynsz. Jako zapomogę otrzymał 2 korce żyta. M. Kopernik przyznał obejmującemu opuszczone łany 4-letnią wolniznę od służebności chłopskich, z zastrzeżeniem, że ulga ta dotyczy tylko gruntów nowo objętych.
>> Kop. Lok., s. 25.
1520 – Wojska mazowieckie podejmują próbę zdobycia Ełku. Polacy opanowali Kwidzyn.
>> Bis. WP., s. 129, 145, 494, 151, 165.
1521 – W. mistrz Albrecht w drodze do Prabut na rokowania pokojowe z królem polskim dokonał rozeznania zabezpieczeń obronnych w Morągu; uznał je za niedostateczne i dlatego z Przezmarka wysłał list do dowódcy zaciężnych w Królewcu, by ten rozważył szansę ataku na wspomniane miasto.
>> Bis. WP., s. 438.
1524 – W Gdańsku podpisano układ między władcami Polski, Danii, księciem meklemburskim i książętami pomorskimi. Układ ten skierowany był przeciw Hohenzollernom brandenburskim i Krzyżakom.
>> WiM, s.812.
1648 – W Królewcu zm. Szymon Rippius, pedagog, prawnik. Ur. w Działdowie 28.10.1575 r. Nauczyciel królewieckiej szkoły miejskiej w Knipawie. Urzędnik rady miejskiej Knipawy opublikował po łacinie rozprawę o języku polskim /nie wymieniona w bibliografii Estreichera/.
>> Or. SBWPKiZM, II, s. 114.
1667 – W Reszlu zm. Andrzej Rosenwald, jez., filozof, teolog, poeta łac. /ur. w Braniewie 1601 r./. Studia odbył w Akademii Wileńskiej, gdzie wykładał. Uczył także w kolegiach braniewskim i reszelskim. W l. 1661–1662 przebywał w Św. Lipce.
>> Or. SBWPKiZM, II, s. 117.
1752 – ur. Nohemias Baruch (od urodzenia Baruch Chemiak, a po hebrajsku Baruch ben Kohorer Nechemijach) Najstarszy i bogaty handlarz żydowski w Nidzicy – 2.10.1813 przyjęty został w poczet obywateli miasta . W czasie kampanii napoleońskiej spłacił nałożoną na miasto i powiat kontrybucję, o której zwrot później sądził się. Bezskutecznie.
>> Kruk Sz. 2849/332
1794 – Wojska gen. Antoniego Madalińskiego przekroczyły granicę Prus Wschodnich i zajęły Mławę, kierując się na Raciąż, Płock. Garnizony pruskie pospiesznie opuszczają miejsca stałego zakwaterowania, udając się do Prus Południowych, by osłaniać Nidzicę i Działdowo.
>> Kor. IK, II, s. 635, 636 – p. 6.
1801 – W Berlinie zm. Ignacy Krasicki /ur. 3.02.1735 r. w Dubiecku k. Sanoka/, bp warm. i arcybp gnieźnieński. Wybitny poeta i pisarz polski okresu oświecenia. Ostatni Polak na stolicy biskupów warmińskich. Godność tę piastował od r. 1766 do 1795, kiedy to został arcybpem i przeniósł się do Gniezna. Położył znaczne zasługi jako mecenas sztuk pięknych. Za jego czasów Lidzbark był nie tylko centrum administracyjnym księstwa warmińskiego, lecz i znanym ośrodkiem kultury.
>> Caz. Kbp, s. 467; Achr., s. 183–191; Or. SBWPKiZM, I, s. 150–153.
1853 – W Szenwaldzie k. Chojnic ur. Antoni Wolszlegier, ks. katol., działacz społ.-narod., politycz. i oświat. Zm. w Chojnicach 5.01.1922 r.
>> Or. SBWPKiZM, II, s. 335–336.
1870 – W Lubawie otwarto polską spółkę pożyczkową. Inicjatorem przedsięwzięcia był dr Teofil Rzepnikowski. Jej kapitał zakładowy wynosił 520 talarów. W tym samym jeszcze roku spółka liczyła 51 członków.
>> Nowe M., s. 83–84; Gł. Olszt., 1970, 14–15. marzec, s. 6.
1871 – We wsi Ząbie k. Olsztyna ur. Jakub Kukliński, ks. zmartwychwstaniec, rektor kaplicy króla Jana III Sobieskiego na Kahlenbergu k. Wiednia. Zm. 11.07.1946 w Krakowie. Zasłużył się dla kultury narodowej jako zbieracz pamiątek dotyczących króla Jana i odsieczy wiedeńskiej. Z jego inicjatywy rozpisano 2 konkursy na wystrój kaplicy Sobieskiego. Nagrodę zdobył J. Mehoffer z Krakowa. Czynny w polskich organizacjach w Wiedniu, m.in. w Stowarzyszeniu Szkoły Polskiej. Jest autorem 2 prac dotyczących wyprawy wiedeńskiej. Prace te były wznawiane i wydawane w języku polskim, niemieckim i francuskim.
>> Or. SBWMiP, s. 174–175.
1898 – W Lipniku k. Ostrowi Maz. ur. Kazimierz Markuszewski, działacz plebiscyt. /zm. w Brańszczyku, woj. ostrołęckie 7.05.1979 r./. Na obszar plebiscytowy delegowany jako oficer WP przez II Oddział Sztabu Gener. po wcześniejszym przeszkoleniu. Był kurierem do zleceń specjalnych Komitetu Mazurskiego. Współpracował ze „Strażą Mazur” przy ochronie wieców polskich. Więziony przez hitlerowców w Krakowie. Zbiegł z więzienia i ukrywał się do końca wojny. W l. 1945–1952 pracował w olsztyńskiej spółdzielczości.
>> Or. SBWMiP, s. 210–211.
1901 – Zm. Jan Fryderyk Herman Hartung, drukarz królewiecki. Właściciel znanej oficyny wydawniczej drukującej książki polskie od 1730 r. Demokrata z przekonań. Prześladowany przez władze pruskie w okresie Wiosny Ludów. Pozbawiono go tytułu /1850/ nadwornego i uniwersyteckiego drukarza. Zrujnowany materialnie sprzedał przedsiębiorstwo i wyjechał do Lipska.
>> Or. SBWMiP, s. 127.
1919 – List Mariana Seydy do Naczelnej Rady Ludowej w Poznaniu o stosunku konferencji pokojowej do kwestii Mazur /zmiana na niekorzyść, możliwość plebiscytu/: „Przy morzu zakwestionowano jeszcze Elbląg, ale jak dotąd przyznano nam całą deltę wiślaną. Uznano niezbędność dla Polski linii Gdańsk – Mława…”.
>> Staw. Pl., s. 15–16.
1920 – Napad na wiec polski w Iławie. Na zgromadzonych /ok. 800 os./ napadło 30 bojówkarzy. „Niemcy z kijami, nożami i krzesłami, a niektórzy z rewolwerami do stołu prezydialnego ruszyli. Stwierdzono, że ks. Grosska uderzono w głowę, a p. Bogackiej zgnieciono ramię, że ślady krwi zostały na schodkach i drzwiach…”.
>> Ił., s. 143–144; Staw. Pl., s. 163–164.
– Do Biskupic k. Susza, gdzie Niemcy urządzili jedną ze składnic broni, przywieziono w nocy 320 skrzyń samych tylko granatów ręcznych. Składy broni znajdowały się także w Brusinach, Ząbrowie /także w okolicy Susza/, oraz w Pasłęku i innych miejscowościach.
>> Staw. Pl., s. 187–188.
1921 – W Paluchowie k. Puław ur. Edward Zbigniew Martuszewski, krytyk literacki i teatralny, publicysta, tłumacz, eseista, prozaik. W l. 1953–1954 kierownik Powiatowego Domu Kultury w Ostródzie, gdzie mieszkał do r. 1967. Redaktor w Rozgłośni PR Olsztyn. Kierownik literacki Teatru im. Stefana Jaracza w Olsztynie. Współpracował z wieloma czasopismami na obszarze całej Polski. Autor wielu znaczących książek popularyzujących przeszłość regionu. Nadto tłumaczył utwory dramatyczne i powieściowe autorów hiszpańskich, włoskich i niemieckich. W 1980 roku obronił na Uniwersytecie Wrocławskim pracę doktorską. Zm. w Olsztynie 27.07.1982 r.
>> Or. Twórcy, s. 111; KMW 1983, s. 589–592; OBL, s. 52–55.
1924 – Rada Ligi Narodów przyznała Polsce prawo magazynowania broni i amunicji na półwyspie Westerplatte.
>> Kron. XX, s. 319.
1933 – Na forum Rady Ligi Narodów na skutek protestów Niemiec, polski minister spraw zagranicznych Józef Beck wyrzekł się zamiaru zwiększenia załogi w składnicy WP na Westerplatte.
>> Rocz. Gd. 1956, XV, s. 337.
1945 – Zacięte boje z przypieranymi do Zalewu Wiślanego wojskami niemieckimi. Rada Ministrów dokonuje pierwszego, administracyjnego podziału zdobytych obszarów, które przed 1939 rokiem nie należały do państwa polskiego, ustalenie zakresu uprawnień dla pełnomocnika rządu na Okręg Mazurski.
>> Rocz. Ol. 1972, X, s. 323, 324, 326, 330; Woj. Warmia, s. 41, 57, 63; Łuk. Ol., s. 10; KMW 1975, s. 32; KMW 1996, s. 181.