12 lutego

1386 – W Krakowie odbył się chrzest Władysława Jagiełły. Na ojca chrzestnego poproszono… Wielkiego Mistrza. Ciekawe, jak komentowano ten wybór w Malborku?
>> Slab. Jadwiga, s. 164.

1454 – Mieszczanie skonfederowani ze Związkiem Pruskim zdobyli zamek krzyżacki w Elblągu.
>> WiM zarys, s. 169.

1496 – W Lidzbarku Warm. odczytano monitorium poenale i cytację Stolicy Apostolskiej wzywającą bpa warmińskiego i jego prałatów do stawienia się w Rzymie. Powodem tej decyzji był najprawdopodobniej popierany przez Łukasza Watzenrodego pomysł króla Jana Olbrachta przeniesienia zakonu na Podole.
>> KMW 1969, s. 424.

1520 – Wojska mazowieckie pod dowództwem starosty łomżyńskiego Pawła Brzeskiego bez oporu zajęły Pisz.
>> Bis. WP, s. 126.

1558 – Książę Albrecht w liście do bpa Stanisława Hozjusza domaga się wydania swego poddanego Fryderyka Conachera, który utopił swą siostrę i zbiegł na Warmię, gdzie ponoć miał otrzymać glejt bezpieczeństwa.
>> Sz. DW, s. 244.

1577 – Król Stefan Batory „rzucił na miasto /Gdańsk – B.S./ interdykt ognia i wody”. Słowa te oznaczają wyjęcie miasta spod prawa jako wroga ojczyzny. Od tego momentu każdego mieszkańca można było bezkarnie zabić, posiadłości i majętności, gdziekolwiek się znajdowały, zabrać.
>> Besa. SB, s. 183.

1603 – W sejmie polskim /Kraków/ w imieniu poselstwa pruskiego, przysłanego przez Jerzego Fryderyka, przemawiał kanclerz Krzysztof Rappe. Przedmiotem obrad było lenno pruskie.
>> Janisz. RPaPK, s. 68; Wój. Sobieski, s. 240, 269.

1657 – Gołdap zajmują, palą i plądrują Tatarzy, posiłkujący wojska polskie w wojnie ze Szwedami i sprzymierzonym z nimi Wielkim Elektorem /Fryderyk Wilhelm/.
>> KMW 1962, s. 166; Toe., s. 230; KMW 1995, s. 246.

1678 – Dekret króla Jana III Sobieskiego dotyczący Gdańska. Rezygnacja z umocnienia praw Polski w tym mieście. Ustępstwa miasto opłaciło podarkami: 60 tys. zł dla królowej, 200 tys. zł dla króla, 30 tys. dla królewicza. Ponadto starostwo puckie przeszło w prywatne ręce Sobieskiego.
>> Rocz. Gd., 1962, XXI, s. 151, 154.

1733 – We Fromborku odbyło się specjalne posiedzenie kapituły warm. postanowiono urządzić uroczyste nabożeństwo żałobne w intencji zmarłego króla Augusta II.
>> KMW 1985, s. 21.

1773 – W Gdańsku zm. Jan Duchna /ur. 5.07.1701 w Nidzicy/, kaznodzieja pol.-ewang. i lektor języka polskiego w tym mieście. Pochodził z Nidzicy, gdzie rodzice trudnili się rzemiosłem. Teologię studiował na uniw. w Lipsku. Funkcję kaznodziei sprawował przy kościele św. Anny, a lektorat języka pol. w Gimn. Akad.
>> Or. SBWPKiZM I, s. 49.

1798 – W Petersburgu zm. król Polski Stanisław August Poniatowski. Do stolicy Rosji został zaproszony przez cara Pawła I po śmierci carycy Katarzyny II. Wcześniej, po abdykacji, przebywał w Grodnie.
>> WEP X, s. 757–758.

1799 – W Nowogródku /kościół farny/ ochrzczony został Adam Bernard Mickiewicz /ur. 24.12.1798 w Nowogródku lub Zaosiu k. Nowogródka/ – największy poeta polski /zm. 26.11.1855 w Konstantynopolu/.
>> WEP VII, s. 267; A. Romanowski, Ojczysta Białoruś, Tyg. Pow. 1989, 15.01.1989, s.

1804 – W Królewcu zm. Immanuel Kant /ur. 22.04.1724 tamże/, Niemiec. filozof, twórca idealizmu transcendentalnego /krytycyzmu teoriopoznawczego/. Urodził się w Królewcu /rodzice byli rzemieślnikami/. Teologię ukończył na uniw. królewieckim, wykładał na uniwersytecie, a w latach 1768–1788 był rektorem tej uczelni. Zyskał światową nieprzemijającą sławę.
>> WEP V, s. 433–434.

1832 – Z więzienia w Połądze na Litwie zbiegł Szerliński, kupiec z Kłajpedy, który został aresztowany za udział w przemycie broni dla powstania polskiego. Schronił się w Prusach, gdzie najprawdopodobniej na interwencję władz rosyjskich został ponownie aresztowany i uwięziony w Kłajpedzie. Dalsze losy Szerlińskiego nie są znane. Wiadomo jedynie, że Rosjanie wystąpili o jego ekstradycję.
>> Szos. PW, s. 65–66.

1850 – Antoni Gąsiorowski wznowił wydawanie pisma „Kurek Mazurski”. Teraz nie w Piszu wychodziło, lecz w Szczytnie. Poza tym „Kurek” piał już teraz „na inną nutę”. Gazeta była teraz antypolska i antydemokratyczna.
>> Choj. Szkice, s. 122.

1863 – W Wierzbołowie /graniczna stacja kolejowa/ aresztowano konduktora Adamsona, który przewoził korespondencję od kupca S. Izaaksona z Kowna do Magnusa i Teodora z Królewca w sprawie zakupu 50 000 pudów ołowiu w sztabach.
>> Szos. PW, s. 233.

1864 – Aresztowania na stacji kolejowej w Bogaczewie k. Elbląga. Akcja ta miała związek z wykryciem i skonfiskowaniem transportu broni, która z Elbląga przesyłana była przez Ostródę i Nidzicę w pobliże granicy z Królestwem Polskim, by mogli ją przejąć powstańcy polscy.
>> WiM 1970, nr 3, s. 9; Szos. PW, s. 246–248.

1876 – urodził się w zaborze pruskim Konstanty Nowakowski, nauczyciel szkoły polskiej w Pruskiej Dąbrówce na Powiślu. Pracował tam z dziesięciorgiem dzieci od 10 maja 1930 r. do 30 marca 1932 r.
>> Fil. Wopt, s. 106–107.

1892 – W Różnowie k. Olsztyna ur. Franciszek Barcz /Bartsch/, działacz narod. i społ.-oświat. na Powiślu oraz Warmii i Mazurach. Filozofię, historię i języki nowożytne studiował u księży pallotynów w Limburgu. Po powrocie z wojny został bliskim współpracownikiem Jana Baczewskiego. Jeszcze przed plebiscytem musiał uchodzić z Prus Wschodnich. Na jesieni 1920 r. powrócił do Olsztyna i był współorganizatorem Zw. Polaków w Prusach Wschodnich. Przejściowo pracował na Powiślu. Zasłużony w dziele organizowania szkolnictwa polskiego. W 1938 roku przymusowo wysiedlony z Prus Wschodnich. Nie dano mu spokoju na Opolszczyźnie i w Saksonii. Schronił się w Polsce. Aresztowany w 1939 roku, został osadzony w Stutthofie i tam zginął. Nieznana jest data jego śmierci ani sposób, w jaki został zamordowany.
>> Or. SBWMiP, s. 48; Wak. Ol., s. 370–373; WEP XIII, s. 42; KMW 1961, s. 257.

1911 – Odbyły się polskie wiece przedwyborcze w Biskupcu i Barczewie. W Biskupcu właściciel ziemski ze Studzianek pod Olsztynem Orłowski obiecywał starać się o zniesienie ograniczeń mowy polskiej w szkołach i kościele. W Barczewie zgromadzenie było wyjątkowo liczne z dużym udziałem kobiet. Głównym mówcą był tu kandydat na posła ks. Walenty Barczewski.
>> Wak. O polskość, s. 154–155.

1917 – W Purdzie Wielkiej k. Olsztyna ur. Maria Kensbok, wychowaw. przedszkoli polskich, działaczka ZHP i Zw. Polaków w Niemczech. Po 1945 r. kierowała przedszkolami w Barczewie i Gutkowie. Odznaczona Krzyżem Komandorskim OOP.
>> Or. SBWMiP, s. 153–154; Fil. Wopt, s. 71.

1919 – Ukonstytuowała się Komisja do Spraw Polskich powołana w Paryżu przez Radę Dziesięciu. Przewodniczącym został dyplomata franc. Jules Martin Cambon. Komisja Cambona miała istotny wpływ na ukształtowanie granic Polski m.in. także z Prusami Wschod., jak również na decyzje dotyczące plebiscytu na Warmii i Mazurach.
>> Wrzes. WiM, s. 209–211; Staw. Pl, s. 505.

1920 – Do Olsztyna przybyła Komisja Międzysojusznicza /niektóre źródła podają, że fakt ten miał miejsce 11.02.1920/. Przewodniczącym był poseł angielski, minister pełnomocny Ernest Rennie.
>> KMW 1958, s. 56.

1921 – W Nawsiu zm. Franciszek Michejda, ks. ewang., działacz narod. i społecz., senior Kościoła Ewang. na Śląsku Cieszyńskim. Działalnością swoją obejmował także Mazury.
>> Or. SBWMiP, s. 215.

1933 – Wywiad A. Hitlera dla brytyjskiej gazety „Sunday Express”, w którym traktat wersalski nazwany został nieszczęściem, a polski „korytarz” określono jako haniebną niesprawiedliwość.
>> Ter. Z dziejów, s. 264.

1941 – W obozie koncentr. Stutthof zm. Alfons Mańkowski, ks. katol. Pochodził z Wielkiego Kuntersztyna k. Grudziądza. Działacz narodowy i społeczny na Pomorzu, historyk. Studiował na Uniw. Jagiellońskim. Posługę duszpasterską sprawował w Złotowie k. Lubawy, Radzynie Chełm., oraz Lambargu k. Brodnicy.
>> Or. SBWMiP, s. 209–210.

1945 – Trwają walki na północ od Lidzbarka Warmińskiego, broni się Malbork. Po lodach Zalewu Wiślanego pod ogniem cywilni uciekinierzy próbują przedostać się na Mierzeję Wiślaną. Boje na półwyspie sambijskim i na przedpolach Królewca.
>> KMW 1986, s. 73; Wil. Droga, s. 126.

– Rozpoczyna działalność Powiatowa Rada Narodowa w Działdowie. Jej przewodniczącym został wybrany działacz mazurski z okresu międzywojennego Karol Małłek.
>> Dział., s. 250; „Rocz. Dział.” 1999, s. 62.

Kalendarz Historyczny został sporządzony przez Bronisława Sałudę