1461 – Zbuntowani mieszczanie zmusili polską załogę do opuszczenia Braniewa. W zdobyciu zamku braniewskiego brali udział wieśniacy, których skrycie wynajęły władze miasta.
>> Wap. III, s. 422.
1525 – We Fromborku zm. Jan Chrapicki, kan. warm., administrator dóbr kapituły w latach 1519–1520. W imieniu kapituły złożył podpis na dokumencie układu piotrkowskiego, który dawał królowi możliwość wpływu na obsadę biskupstwa warm.
>> Or. SBWPKiZM I, s. 34.
1577 – Flota gdańska dokonała zniszczeń w Królewcu, mszcząc się wspólnie z Duńczykami na mieszczanach królewieckich za współpracę z Polską.
>> Lepszy, Dzieje, s. 163.
1581 – Kapituła warm. potwierdziła szlachectwo burmistrza braniewskiego Jana Bartscha i jego brata Piotra. Fakt znamienny, Braniewo bowiem należało do domeny biskupiej.
>> Sz. DW, s. 77.
1609 – Siostry Katarzynki z konwentu reszelskiego otrzymały ogród po zakonie augustianów.
>> KMW 1994, s. 24.
– W Wilnie zm. Jerzy Fredler /Fredlerus/, kaznodzieja jezuicki. Studiował w Królewcu i Pradze. Znał niemiecki i estoński. Jako kaznodzieja występował m.in. w Poznaniu, Krakowie, Dorpacie i Toruniu. Pod koniec życia był spowiednikiem na dworze królewskim w Krakowie.
>> Or. SBWPKiZM I, s. 62–63.
1646 – W Królewcu zm. Jan Stobaeus /Stobäus, Stobeus/, ur. 7.7.1580 w Grudziądzu/. Muzyk, kompozytor, kapelmistrz, uczeń znanego królewieckiego kompozytora Jan Eccarda. Kantor kościoła katedralnego w Knipawie, kapelmistrz kapeli nadwornej. Tworzył muzykę religijną, pieśni świeckie i tańce. Nawiązywał do muzyki polskiej.
>> Or. SBWPKiZM II, s. 163–164.
1699 – Bp warm. Andrzej Chryzostom Załuski na początku swych rządów na Warmii, jako podległy książę, złożył listownie wyrazy czci cesarzowi. Tytuł księcia Warmii stracił uzasadnienie po zajęciu Warmii przez Prusy w roku 1772.
>> Sz. DW, s. 40–41.
1708 – W Połocku zm. Jan Rochel /Rochell/, ur. 13.5.1644/, jez., prof. Akad. Wil., rektor kolegium braniewskiego. Studiował w Warszawie. W latach 1701–1705 był superiorem domu misyjnego w Świętej Lipce.
>> Or. SBWPKiZM II, s. 114.
1709 – W Gdańsku zm. Wojciech Pomian Pesarovius /młod./, kazn. polsko-ewangel. Studiował w Królewcu. Był „gorliwym krzewicielem i obrońcą języka polskiego w Gdańsku”.
>> Or. SBWPKiZM II, s. 75.
1714 – Stany pruskie złożyły wiernopoddańczy hołd królowi Fryderykowi Wilhelmowi I. Uroczystość odbyła się w Królewcu.
>> KMW 1964, s. 488.
1751 – Bp warm. Adam Stanisław Grabowski wydał zarządzenie zabraniające Żydom uprawiania, poza rocznymi jarmarkami, jakiegokolwiek handlu na Warmii.
>> Sz. DW, s. 295.
1843 – W Ostródzie odbył się synod pastorów, na którym duszpasterze bardzo ubolewali, że tak urzędnicy jak i ludzie innych profesji, zamiast świętować niedziele i święta, nawiedzają karczmy i wykonują różne zajęcia: handlują, pracują w polu, łowią ryby lub polują.
>> Choj. WiM, s. 149–154.
1860 – Mazurski gospodarz Jan Janczio przekazał Naczelnej Radzie Kościelnej memoriał, w którym przedstawił swoje krytyczne stanowisko wobec duchowieństwa, obciążając je odpowiedzialnością za złą sytuację w dziedzinie obyczajowej i moralnej na Mazurach.
>> KMW 1996, s. 48.
1863 – W Jarotach k. Olsztyna aresztowany został Wojciech Kętrzyński oraz Leopold Różycki. Równocześnie zatrzymano wóz z bronią dla powstania polskiego, który wymienieni eskortowali. Obydwóch spiskowców osadzono w olsztyńskim więzieniu, które wówczas mieściło się w Górnej Bramie.
>> WiM zarys, s. 470; Wak. Ol., s. 159, 396.
1881 – W utrzymywanej przez miasto Olsztyn męskiej szkole średniej otwartej w 1877 r. zdawali egzamin dojrzałości pierwsi czterej maturzyści.
>> KMW 1993, s. 75.
1885 – Prezes rejencji w Królewcu donosi naczelnemu prezesowi prowincji Prusy Wschod. o organizowaniu polskich wieców w Olsztynie i Barczewie w sprawie języka polskiego.
>> Jakub. Poznańskie, s. 25.
– Landrat olsztyński donosi władzom w Królewcu, że na jego terenie zbierane są podpisy pod petycją dotyczącą języka polskiego w szkołach. Z innego dokumentu sygnowanego przez rejencję królewiecką wiadomo, że na Warmii w rękach katolickich /polskich/ znajduje się 28, a w ewangelickich /niemieckich/ 57 wielkoobszarowych majątków.
>> KMW 1987, s. 205; Jas. Ś., s. 153.
1886 – Ur. Władysław Nowakowski, kupiec, działacz społ.-polit. na Pomorzu. W okresie I-szej wojny świat. był właścicielem hotelu „Kronprinz” w Iławie. Współpracował z polskimi org. gospodarczymi społecz. W jego hotelu mieściła się siedziba tych organizacji. Aktywny w okresie plebiscytu. Z więzienia /areszt. 11.7.1920/ wypuszczony na interwencję rządu polskiego. Wydalony z granic Rzeszy, osiadł w Grudziądzu, gdzie założył fabrykę likierów. Zamordowany w 1939 r. w Księżych Górach k. Grudziądza.
>> Or. SBWMiP, s. 231.
1887 – W Nerwiku k. Olsztyna ur. Brunon Openkowski /zm. 22.1.1952 w Szczecinie/, prawnik, działacz Zw. Polaków w Niemczech. Studiował w Królewcu i Wuerzburgu. W berlińskiej centrali Zw. Polaków był czł. Rady Naczelnej i Zarządu Wykonawczego oraz syndykiem i kierownikiem wydziału prawnego. Z racji swych obowiązków służbowych często przebywał na Warmii i na Mazurach. W okresie okupacji hitlerowskiej kilkakrotnie aresztowany. Po wojnie pracował w Kom. ds. Repatriacji Polaków z b. Rzeszy przy Polskiej Misji Wojskowej w Berlinie.
>> Or. SBWMiP, s. 237–238; KMW 1969, s. 589–600.
1898 – W Straszewie k. Sztumu ur. Piotr Połomski /zm. 6.7.1979 w Kwidzynie/, działacz społeczny i narodowy na Powiślu. Po powrocie z I-szej wojny światowej wstąpił do tajnej Polskiej Organizacji Wojskowej na Pomorzu. Czynny w okresie plebiscytu. Werbował ochotników z Powiśla do powstania wielkopolskiego. Brał udział w przygotowaniach do zbrojnego wystąpienia na Powiślu. Skazany na karę śmierci przez sąd niemiecki, schronił się w Grudziądzu, gdzie wstąpił do WP. Brał udział w kampanii wrześniowej, ukrywał się m.in. jako robotnik przymusowy w Niemczech. Po 1945 organizował opiekę dla jeńców polskich w b. Rzeszy, pracował w Polskiej Misji Rewindykacyjnej Dzieł Sztuki. W 1946 wrócił na Powiśle, pracując zawodowo i społecznie.
>> Or. SBWMiP, s. 260.
1912 – We Lwowie ur. Henryk Panas, zm. 11.09.1985 w Olsztynie. Nauczyciel, redaktor, literat, wydawca. Ukończył historię na Uniwersytecie Lwowskim. Więziony przez NKWD /1940/. Wstąpił do Armii Polskiej i z 2 Korpusem był w Iraku i Egipcie. Brał udział w bitwie pod Monte Cassino. W 1947 r. wrócił z Anglii do kraju. Był m.in. nauczycielem w Kamione k. Giżycka. W 1956 r. podjął pracę w miesięczniku „Warmia i Mazury”. W l. 1958–1971 był redaktorem naczelnym tego pisma. Wydawnictwem „Pojezierze” kierował od 1961–1966. Jest autorem wielu opowiadań i powieści.
>> Chł. Lud., s. 87.
1925 – „Gazeta Olsztyńska” z pewnym zażenowaniem, ale lojalnie przytoczyła informację, że przeciwko antypolskiej hecy nacjonalistycznej w Prusach Wschod. wystąpili jedynie komuniści niemieccy w piśmie „Echo des Ostens”.
>> Wak. GO, s. 374–375; KMW 1958, s. 259.
1928 – W Horodle k. Hrubieszowa ur. Tadeusz Pawluk, zm. 21.5.1996 w Olsztynie. Kanonik warm. profesor zwyczajny, od 1983 r. infułat. Kapelan Szpitala Wojew. w Olsztynie. Prowadził wykłady z prawa kanonicznego i śpiewu w WSD „Hosianum”. Pełnił szereg ważnych funkcji kościelnych o zasięgu ogólnopolskim. Autor wielu publikacji z zakresu prawa kanonicznego.
>> Chł. Lud., s. 88.
1936 – W Sztumie odbyła się konferencja nauczycieli szkół polskich, na której wygłosił prelekcję o wpływie bibliotek na czytelnictwo książek i prasy polskiej Antoni Matyjaszek kierownik szkoły w Waplewie.
>> Fil. Wopt, s. 99.
1937 – W Brodnicy zm. Ernst Barczewski /ur. 1.3.1861 w Zawadach k. Giżycka/, ks. ewangel., działacz mniejszości niemieckiej w Polsce. Studiował w Królewcu. Cieszył się popularnością wśród Mazurów, gdyż znał język polski i w nim też odprawiał nabożeństwa. Pochodził z rodziny zniemczonej. Mienił się Niemcem, lecz zajmował stanowisko lojalne wobec władz polskich. Był kapelanem WP, lecz nominację cofnięto, gdy całkowicie się zaangażował po stronie niemieckiej. Od 1933 r. atakowany przez prasę hitlerowską. Przyczynił się do powiększenia zbiorów działdowskiego muzeum.
>> Or. SBWMiP, s. 50.
1939 – Okręt podwodny „Ryś” otrzymał wieczorem depeszę z Dowództwa Floty, upoważniającą dowódcę do skierowania łodzi podwodnej do Anglii lub Szwecji. Zapas posiadanej ropy wykluczał podróż do Anglii. Okręt pozostał więc na Bałtyku, czatując na nieprzyjacielskie jednostki.
>> Per. Wielkie, s. 121.
– Okręt podwodny „Żbik” przebywa w nowym sektorze, na powierzchnię wypływa jedynie nocą dla naładowania baterii. Trwają walki na Helu w rejonie Nowej Wsi.
>> Per. Wielkie, s. 123, 138.
– Trwają aresztowania działaczy polskich. Uwięzieni w tym dniu zostali: Maria Zientara-Malewska, ks. Józef Stryp-Rekowski, Leon Włodarczyk, Maksymilian Golisz, Henryk Jaroszyk.
>> Or. SBWMiP, s. 344, 300, 331, 116; WiM 1986, nr 9, s. 7; Chł. Lud., s. 137.
– Urzędnicy z Prus Wschodnich są służbowo przenoszeni do administracji na okupowanych ziemiach polskich. m.in. burmistrz Mashur z Reszla oraz inspektor Umfeld skierowani zostali do Golubia i Kowalewa.
>> KMW 1971, s. 110.
– W Pratau k. Wittenbergi zm. Teodor Wotschke /ur. 23.3.1871 w Międzyrzeczu k. Gorzowa Wlkp./, ks. ewangel., badacz dziejów reformacji polskiej zaboru pruskiego. Studiował w Halle, Berlinie i Lipsku. Słabo znał język polski, penetrował archiwa Prus Książęcych, ze względu na bogatą bazę źródłową mają znaczną wartość, mimo że był tendencyjny.
>> Or. SBWMiP, s. 337.
1945 – W Olsztynie z inicjatywy członków Stronnictwa Ludowego powstała Spółdzielnia Wydawnicza „Zgon”.
>> KMW 1974, s. 314; KMW 1981, s. 401; KMW 1995, s. 430; Łuk. Ol., s. 21.
– Pełnomocnik Rządu na Okręg Mazurski płk. Dr Jakub Prawin wydał okólnik dotyczący wyjazdu ludności niemieckiej. Władze administracyjne I instancji w porozumieniu z władzami kolei i MO otrzymały polecenie organizowania wyjazdów zbiorowych, pozostawiając jedynie te osoby, których wyjazd mógł spowodować straty dla życia gospodarczego Okręgu /fachowcy z dziedziny przemysłu, rolnictwa, rękodzieła itp./.
>> Bar. Warmiacy, s. 83–84.