1254 – Z bulli papieża Innocentego IV dowiadujemy się, że Galindia została na nowo podbita przez rycerzy zakonnych. Papież zalecił we wspomnianym dokumencie bpom chełmińskiemu i pomezańskiemu, by wspierali Krzyżaków radą i czynem w celu zachowania zdobytych ziem.
>> Toe., s. 57.
1258 – Z kancelarii papieskiej wyszły dokumenty wyszły dokumenty, w których papież Aleksander IV polecił krzyżowcom udającym się do Prus, by wspierali rycerzy zakonnych i podporządkowali się ich poleceniom. Równocześnie obiecał im odpusty, jeżeli będą dzielni walczyli razem z Krzyżakami przeciw poganom.
>> KMW1979, s. 270.
1358 – Kapituła kolegiacka w Dobrym Mieście otrzymała od bpa Jana II Stryprocka 60 łanów między wsiami: Sętalem, Nowymi Włokami oraz Barczewskim. Łączne roczne dochody dobromiejskiej kapituły szacowane były w tym czasie na około 140 grzywien.
>> KMW 1983, s. 393-394.
1520 – Patrolujące Zalew Wiślany barki i jachty gdańskie, współdziałając z wojskami polskimi posuwającymi się w kierunku Królewca, podjęły próbę desantu w rejonie Bałgi. Załoga zamku bałgijskiego udaremniła ten zamiar.
>> Bis.WP, s. 178.
1525 – Przywilejem króla Zygmunta Starego Nowe Miasto n. Drwęcą zostało oddane w dożywocie Janowi Wiećwińskiemu na pokrycie należytego żołdu. Po śmierci Wiećwińskiego pozostawało ono przez jakiś czas w rękach jego spadkobierców, dopóki cała należność nie została spłacona.
>> Nowe M., s. 198.
1584 – Do Gdańska przybywa Eliasz Cimber, Duńczyk, który postanowił odwiedzić Frombork i dokonać obserwacji astronomicznych z tego samego miejsca (pavimentum), z którego patrzył na niebo Mikołaj Kopernik.
>> KMW 1964, s. 25.
1618 – Sympatyzujący z Polską landraci (kwerulanci) postulują zreformowanie obrad sejmu pruskiego. Oto niektóre propozycje: każdy stan powinien mieć osobne pomieszczenie i wybierać swego marszałka. Sejm powinien trwać nie dłużej niż 3 tygodnie, posłom z najdalszych okolic nie wolno wypławać więcej pieniędzy niż na 32 dni (21 dni obrad, 3 dni na zakończenie obrad i 8 na przejazd). Dieta za każdy dzień wynosiła 4 grzywny.
>> Janisz.RPaPK, s. 234.
1706 – Aresztowany na polecenie króla polskiego Augusta II bp warm. Andrzej Chryzostom Załuski przybył do Ankony, gdzie znalazł się pod ścisłym nadzorem papieskim. Przyczyną aresztowania była przejęta korespondencja biskupa zdworem berlińskim. Wiedza historyczna na ten temat nie jest pełna.
>> KMW 1984, s. 378.
1784 – W Reszlu zm. Krystian Bernard Schmidt, rzeźbiarz, snycerz. Reszel był jego miejscem urodzenia (ojciec był także rzeźbiarzem). Pracował przede wszystkim dla kościołów na Warmii (ołtarze, ambony, konfesjonały).
>> Or.SBWPKiZM II, s. 135-136.
1831 – W Lublinie zm. urodzony na Warmii Jakub Hempel, architekt. Hemplowie pochodzili z Olsztyna. Studiował w Rzymie, gdzie otrzymał nagrodę za projekt teatru. W Warszawie zaprojektował klasycystyczną przebudowę pałacu Lubomirskich. Projektował także dla Zamościa, Łańcuta, Lublina.
>> Or.SBWPKiZM I, s. 92.
1833 – Raport policji z Królewca informuje Warszawę, że prowadzona jest inwigilacja studentów polskich: Napoleona Czapskiego, Erazma Makowskiego, Górę, Konstantego Wapowskiego oraz Granowskiego z Białegostoku.
>> KMW 1957, s. 137.
1835 – W instrukcji księcia Adama Czartoryskiego dla płka Feliksa Breańskiego przed jego wyruszeniem z Francji do kraju m.in. mówi się o książkach wysyłanych do Kłajpedy, skąd nielegalnie miały być przerzucane na ziemie polskie.
>> Szos. PW, s. 100.
1848 – W Nowym Mieście n. Drwęcą odbyło się zebranie wyborcze do parlamentu frankfurckiego dla powiatów lubawskiego i brodnickiego. Wyborcy polscy w liczbie 79 reprezentowali 40 tys. Polaków, zamiast głosować podpisywali protest przeciwko wyżej wymienionym powiatom do Rzeszy.
>> Nowe M., s. 77; KMW 1960, s. 529.
1887 – W Tywęzach k. Sztumu ur. Konrad Gehrmann, działacz plebiscytowy (pracownik Warm.Komitetu Plebiscytowego i kierow. obwodowy na obwód Prabuty). Demaskował fałszerstwa niemieckie dotyczące uprawnień do głosowania, wobec komisji międzysojuszniczej oficjalnie zakwestionował ważność plebiscytu. Pobity przez bojówki niemieckie. Po plebiscycie przeniósł się do Bydgoszczy, gdzie prowadził przedsiębiorstwo budowlane. Więziony przez gestapo. Po II wojnie światowej vrał udział w odbudowie Gdyni i Gdańska.
>> Or.SBWMiP, s. 107.
1914 – W Warszawie ur. Wanda Korycka, edytorka. Zm. w Prabutach 27.10.1969. Córka Emilii Sukertowej Biedrawiny. Studiowała w Oksfordzie. Jako redaktor wydawnictwa „Pojezierze” przyłożyła rękę do wielu inicjatyw edytorskich związanych ze współczesnością i historia regionu.
>> Or.Twórcy, s. 90.
1920 – Protest konsula generalnego RP Henryka Korybuta Woronieckiego do prezydenta Komisji Międzysojuszniczej Ernesta Rennie dotyczący dyskryminacji strony niemieckiej wobec Polaków na obszarze plebiscytowym.
>> Staw.Pl., s. 290.
1924 – W Olsztynie zakończył się (3. z rzedu) kurs przygotowujący kandydatów na nauczycieli do przyszłych szkół polskich i przedszkoli. Kierowniczką kursu była Joanna Urbanówna. Religii uczył ks. Walenty Barczewski.
>> Grot. W kręgu, s. 33-24.
1930 – Otwarto szkołę polską w Pruskiej Dąbrówce k. Sztumu. Zaczęło do niej uczęszczać 10 dzieci. Kierownikiem był Konstanty Nowakowski.
>> Fil.Wopt, s. 107; Łuk. IV, s. 186.
1931 – W Piasutnie k. Szczytna otwarto pierwszą na Mazurach polską szkołę. Została ona zlikwidowana po tragicznej i tajemniczej śmierci nauczyciela Jerzego Lanca.
>> KMW 1963, s. 449; Fil. Wopt, s. 86-88.
1933 – Naczelny prezes Prus Wschodnich zarządził, że celem zasadniczym nazistów była „całkowita centralizacja wszystkich środków łączności między partią, rządem a narodem”. Na tej podstawie w Królewcu miało miejsce nasilenie cenzury prewencyjnej oraz niszczenie książek i prasy uznanej przez hitlerowców za szkodliwą.
>> KMW 1971, s. 95.
1938 – Znowelizowana ustawa o urzędach stanu cywilnego w Rzeszy zmierzała do całkowitego wyniszczenia istniejących jeszcze odrębniści kulturalnych grup narodowościowych. Dotyczyło to m.in. wpisywania imion dzieci do ksiąg metrykalnych w brzmieniu niemieckim. Przepisy nakładały na urzędników obowiązek rugowania polskich imion, co oznaczało przywileje prawa osobistego doboru imienia dla własnego dziecka.
>> KMW 1967, s. 393.
1939 – U Augusta Bykowskiego w Biskupcu k. Reszla, który wypożyczał książki polskie (Towarzystwo Czytelni Ludowych), przeprowadzono rewizję. Zarekwirowano spis czytelników i karty książek, grożąc uwięzieniem w przypadku niezaprzestania bibliotekarskiej działalności.
>> WiM 1989, nr 1, s. 9; Or.SBWMiP, s. 71.
– Z terenu Prus Wschodnich został wysiedlony ks. katol. Bronisław Sochaczewski, działacz polonijny (podczas wojny był kapelanem WP w Gdyni). Zamordowany w Sachsenhausen.
>> Or.SBWMiP, s. 294.
– W drukarni „Gazety Olsztyńskiej” gestapo zabrało ok. 10 tys. ulotek, traktujących o mającym się odbyć w Niemczech spisie ludności. W ulotce wyjaśniano jedynie zasady spisu i omawiano możliwość swobodnego wypowiadania się na pytania zawarte w kwestionariuszu spisowym. Ulotkę uznały władze niemieckie za niezgodną z oficjalnymi decyzjami. Przed konfiskatą 3 ty. ulotek przekazano już w teren. Policja starała się je wycofać, robiąc rewizje w domach mężów zaufania.
>> Wrzes. Rp/WMiP, s. 395-396; Łuk. IV, s. 195.
1940 – Do obozu zagłady w Sachsenhausen przywieziony został ze Stutthofu ks. katol. Konstanty Licznerski, ur. w Reszkach k. Ostródy, działacz polski na Pomorzu. Aresztowany w październiku 1939 r. Więziony początkowo w Chełmnie. Zmarł w Sachsenhausen.
>> Or.SBWMiP, s. 190.
– Na podstawie orzeczenia lekarskiego zostaje zwolniony z więzienia w Gelsenkirchen poeta i pisarz, mazur z pochodzenia, Jan Dopatka. Nie wolno mu było osiedlić się nie tylko na Mazurach, lecz także w żadnym z regionów NIemiec zamieszkanych przez ludność polską.
>> Z dziejów, s. 161.
1945 – Przestał funkcjonować obóz koncentracyjny w Stutyhofie (delta Nogatu i Wisły). Było to najdłużej działające miejsce zagłady z wszystkich obowzów na ziemiach polskich.
>> Dob. Z dziejów, s. 39.
– W Królewcu przy komendanturze wojskowej rozpoczął pracę Tymczasowy Urząd do Spraw Obywatelskich.
>> KMW 1996, s. 202.
– Skapitulowała grupa wojsk hitlerowskich broniących się na Helu.
>> Dol.Walki, s. 88.
– Ostatnie strzały II wojny światowej padły w rejonie Krynicy Morskiej (Mierzeja Wiślana). Znajdujące się tu oddziały Wehrmachtu, nieposiadające nawet łączności radiowej, nie zdawały sobie sprawy, że wojna już się skończyła.
>> PP 1965, nr 23, s. 10.
– Emilia Sukertowa Biedrawina wysłała do ministra administracji publicznej protest w obronie ludności mazurskiej w powiecie działdowskim: „Trudno mi wyliczyć wszystkie krzywdy i szykany, jakie spotykają Mazurów na tym terenie.—Rozporządzenia władz naczelnych w Warszawie nie są respektowane.—Bezprawie władz przeraża i cały czas poszerza się: sołtys przychodzi z przybyszami bezustannie, nakazu nie posiada, domaga się krowy, to mebli, uszczuplając inwentarz i tak już zniszczony”.