1313 – Wieś Łęgowo k. Kisielic po raz pierwszy wymieniona w dokumencie jako granicząca z Gałdowem. Dokument lokacyjny nie jest znany. Istnieje natomiast zapis z r. 1377, stwierdzający, że kapituła pomezańska nadała Clawesowi Ponintsi (?) przywilej wybudowania w Ł. wiatraka. Dokument lokacyjny z 1387 r. mówi, że wieś obejmowała 131 włók, w tym 4 sołeckie i 4 plebańskie.
>> Ił., s. 236-239
1336 – Wieś Klewno k. Reszla otrzymała przywilej lokacyjny. Lokatorami byli Prusowie Klaudio i Susik. W dokumencie znajduje się rzadko spotykane postanowienie: jeżeli zasadźcy w ciągu pół roku nie wywiążą się z obowiązku skolonizowania obszaru 60 włók, to biskup nie będzie się czuł skrępowany tym przywilejem. Wieś została zasiedlona w przewidzianym terminie. Po wojnie w 1519-1521 połowa gruntów Klewna leżała odłogiem. Pełne zagospodarowanie nastąpiło dopiero w 1586 r. W 1611 r. bp P. Tylicki przekazał szlachcicowi Mateuszowi Pakuszowi i jego małżonce jednomorgową parcelę w K., na której miał on postawić karczmę. W końcu 18 w. K. liczyło 35 domów. Jest to najstarsza osada w okolicach Reszla.
>> Bis., s. 164-165.
1351 – Wydany został dokument lokacyjny osady Sępopol, jej obszar określono na 112 włók. Zasadźcą został Henryk Padeluch. Przywilej wydał wielki mistrz krzyżacki Henryk Duser. Wybieralne organy samorządu miejskiego powołano najprawdopodobniej na przełomie 14 i 15 wieku. Pierwsza wzmianka o otoczeniu miasta murami obronnymi pochodzi z 1372 r. W r. 1825 S. liczył 2087 mieszkańców, w r. 1871 – 32 250, i był to szczyt rozwoju miasta do roku 1939.
>> Achr., s. 34
1455 – Oddziały zaciężne Zakonu najechały Pasym i zadały poważne straty obrońcom w walce pod murami. Miasto nie zostało zdobyte. Napastnicy zagarnęli jednak bydło należące do mieszkańców tego grodu.
>> Toe, s. 153
1442 – Wielki Mistrz zwołał sejmik do Malborka i wypowiedział wobec zgromadzonych obawy, że istnieje niebezpieczeństwo buntów chłopskich w państwie zakonnym. Wyraził przekonanie, że ewentualne zamieszki powinny być stłumione, by nie dopuścić do strasznych wydarzeń, podobnych tym, które pod nazwą wojen husyckich zdarzyły się w Czechach.
>> Zi. Powstanie, s. 53.
1464 – Poddała się Polakom załoga zamku w Gniewie. Wydarzenie to, jak się wydaje, ma związek ze zwycięską bitwą kaprów gdańskich i elbląskich na Zalewie Wiślanym (abordażem zdobyto wszystkie statki krzyżackie, wzięto 600 jeńców).
>> Now., s. 264.
1520 – Krzyżacy zajęli Braniewo. Polskie wojska zajmują Iławę i rozpoczynają oblężenie Nidzicy.
>> Bis. WP, s. 92-95; Toe., s. 156.
– Bez walki wojskom polskim został poddany zamek kapituły pomezańskiej Szymbark. Warownię przekazał Polakom prepozyt Mikołaj Schoenborn, który wypędził dowódcę przysłanego przez biskupa Hioba Dobenecka. Czyn został nagrodzony przez króla polskiego zapisem 40 grzywien rocznie zabezpieczonych na dochodach z zamku nieszawskiego.
>> Bis. WP, s. 91.
– Stanisław Kostka, dowódca jednej z grup uderzeniowych na ziemie zakonu krzyżackiego wystosował wezwanie do miasta i gminy P r a b u t y do poddania się, grożąc represjami w wypadku niezastosowania się do ultimatum. Otrzymał odpowiedź odmowną. Spalono przedmieścia.
>> j.w.
1557 – Starosta węgorzewski sprzedał Marcinowi Krzywińskiemu 4 włóki sołeckie za S t r ę g i e l Em (kwota kupna 120 grzywien) celem założenia wsi czynszowej na 40 włókach. W 1561 r. gospodarzyło tu 13 chłopów, sami Polacy. Od nazwiska zasadźcy wieś nosi nazwę K r z y w i e ń s k i e. Była to wieś królewska. Chłopi świadczyli czynsze, daniny i robociznę na rzecz domeny państwowej w Popiołach. Szkoła w K. powstała w 1741 r. W 1858 r. uczęszczało do niej 52 dzieci, natomiast w 1935 r. – 60. W 1927 roku nazwę Krzywiensken zmieniono na Soheim.
>> Węg., s. 130.
1560 – Na Żmudzi ur. Mikołaj N a r m u n t h (zm. 7.06.1704 w Wilnie), jez., teolog i filozof, rektor kolegium w Reszlu, prof. Akad. Wil.
>> Or./SBWPKiZM II, s. 54.
1656 – Posiłkujące Polskę wojska hetmana Gosiewskiego zajęły G o ł d a p,
>> KMW 1962, s. 166.
1657 – Nocna napaść wojsk szwedzkich na Polaków pod C h o j n i c a m i.
>> Pas., s. 117, 402.
1699 – Zm. w Malborku Andrzej C n o e f f e l (Cnoeffelius), młodszy (ur. 6.01.1637 w Budziszynie) lekarz w Królewcu, Gdańsku i Malborku. Lekarz nadworny bpa warm. J.S. Wydżgi i królów: Michała Wiśniowieckiego i Jana III Sobieskiego.
>> Or./SBWPKiZM I, s. 35-36.
– W Kwidzynie zaczęła wychodzić pierwsza w historii tego miasta gazeta. Nosiła tytuł „Westpreussische Fragund Anzeigyngs – Nachrichten”. Przeważały teksty niemieckie, lecz zamieszczano w niej także materiały w języku polskim (drobne wiadomości, rozporządzenia władz). Redaktorem i wydawcą pisma był Jan Jakub Kanter.
>> KMW 1963, s. 508.
– W Kłajpedzie zaczęła wychodzić „Memelsche Wochenblatt” – pierwsze niemieckie czasopismo na Małej Litwie.
>> KMW 1989, s. 46.
1818 – Władze W ę g o r z e w a zarządziły zaprzestanie zamykania na noc bram miejskich, była to bowiem czcza formalność. Straże miejskie już od dawna ułatwiały sobie pracę, ryglując marchwią skoble bramne. Bydło, pędzone o wschodzie na pastwiska za mury obronne zjadało rzeczoną marchew, a wrzeciądze same otwierały się pod naporem zgłodniałego inwentarza.
>> Węg. s. 45.
1934 – Władze wydały zarządzenie zobowiązujące osiedlonych w powiecie mrągowskim filiponów do rygorystycznego przestrzegania wszystkich przepisów meldunkowych obowiązujących w państwie pruskim. Nowo osiedleni z oburzeniem przyjęli zaprowadzenie ksiąg meldunkowych. Musieli się jednak pogodzić z obostrzeniami w myśl starej zasady: czyj chleb jesz, tego pieśni śpiewaj.
>> Iw., s. 115.
1840 – Ur. Kacper M i k u l s k i (zm. 23.09.1934 w Łomży), ksiądz luterański, działacz społeczno-oświatowy. Od roku 1866 współpracował z J. Hajkowiczem z Grajewa, uczestniczył w przemycaniu działaczy polskich do Prus Wschodnich i z powrotem. Współpracował ze szczycieńskim „Mazurem”, dostarczał Mazurom polskie książki, posiadał kontakty z wychodzącą w Działdowie „Gazetą Mazurską”. Sam nielegalnie przekraczał granicę lub odprawiał nabożeństwa w rejonach przygranicznych, w których brali udział wierni z Prus Wschodnich. W okresie plebiscytu ogłosił odezwę skierowaną do ludności mazurskiej, wzywając do głosowania za Polską.
>> Or.SBWMiP, s. 216-217.
1867 – W Chełmnie zaczyna wychodzić rolnicze czasopismo „Piast”, a w Toruniu „Gazeta Toruńska”.
>> Nowe M., s. 82; KMW 1987, s. 249.
1875 – W G i ż y c k u (Lec) ukazała się „Gazeta Lecka”, redagował ją Marcin Giersz. Przestała wychodzić w 1892 r.
>> Or. SBWMiP, s. 108.
– W B r a n i e w i e zaczyna wychodzić „Ermlaendische Zeitung”, przekształcona później w „Ermlaendische Wolksblaetter”.
>> KMW 1984, s. 336.
1894 – Ukazał się pierwszy numer tygodnika „Warmiak”. Pismo było przeznaczone „dla duchowieństwa i ludu katolickiego”. Wydawcą był E. Buchholz, redaktorem ks. W. Barczewski. Gazeta przestała wychodzić z początkiem 1905 r.
>> KMW 1987, s. 185; Sob. – Na gruzach, s. 91.
1896 – W Ełku zaczyna wychodzić „Gazeta Ludowa”. Redaktorem tego radykalnego polskiego pisma był Hugon Bahrke. Niektórzy autorzy podają, że pierwszy nr „Gazety Ludowej” ukazał się 4.01.1896 r.
>> Gryg. Wybór, s. 13.
1900 – Zaczęła ukazywać się mutacja polska niemieckiego tygodnika „Preussische Volksfreund”. Pismo miało zdecydowanie polakożerczy charakter, mimo, że nosiło tytuł: „Polski Przyjaciel Ludu”.
>> KMW 1960, s. 99.
1920 – Feliks Nowowiejski koncertuje w Nowym Mieście Lubawskim. Dochód z imprezy sławny kompozytor przeznaczył na fundusz wyborczy Warmińskiego Komitetu Plebiscytowego.
>> KMW 1969, s. 137, 142.
– Miało miejsce kolejne najście na dom Fryderyka Leyka w Szczytnie. Przed aresztowaniem uchroniło go to, że wówczas był poza domem, przebywając w Warszawie. F. Leyk był poetą, publicystą, działaczem mazurskiego ruchu ludowego, płomiennym mówcą; człowiekiem zaangażowanym w propolską działalność w okresie plebiscytu. Stąd nienawiść niemieckich szowinistów. Kilkakrotnie bity przez bojówki. Po plebiscycie zmuszony do emigracji. Osiedlił się w Toruniu, gdzie pracował w zarządzie lasów państwowych.
>> Leyk Pam., s. 68; Or. SBWMiP, s. 189-190.
1921 – „Gazeta Olsztyńska” stała się organem Związku Polaków w Prusach Wschodnich. Zaczęła wychodzić 6 razy w tygodniu. Gazetę redagował Kazimierz Jaroszyk. Po siedmioletniej przerwie został wznowiony dodatek „Gość Niedzielny”.
>> Wach. Placówka, s. 108-109; Wak. Ol., s, 399; Choj. Szkice, s. 181.
1921 – „Gazeta Olsztyńska” przekształcona w pismo codzienne, staje się organem Związku Polaków w Prusach Wschodnich.
>> Sz. Ol., s. 183; Wak. GO, s. 237, KMW 1960, s. 169.
1923 – W Olsztynie ukonstytuowały się władze IV Dzielnicy Związku Polaków w Niemczech. Prezesem został ks. Wacław Osiński, a kierownikiem Jan Baczewski.
>> Wrzes. Rp/WmiP, s. 117.
1929 – W Łodzi ur. Zbigniew Nienacki (właściwe nazwisko Zbigniew Nowicki), pisarz. Od roku 1967 mieszkał w Jerzwałdzie k. Zalewa na Mazurach. Zm. 23.9.1994 w szpitalu w Morągu.
>> OBL, s. 58; GO, 1994, 24 wrze., s. 1, 2.
1932 – W Szczytnie rozpoczęła działalność filia olsztyńskiego Banku Ludowego.
>> Wrzes. Rp/WMiP, s. 251.
1933 – Rozpoczęła działalność biblioteka polska w Korytach na Warmii. Księgozbiór nowo powstałej biblioteki liczył 47 tomów. Bibliotekarzem był mieszkaniec Woryt – Augustinowski.
>> KMW 1969, s. 604.
1939 – W 55 polskich szkołach prywatnych w Niemczech uczyło się 1297 dzieci. Od roku 1933, kiedy to doszedł do władzy Hitler, szkolnictwo polskie kurczyło się (w ciągu 6 lat ubyło 11 szkół oraz 609 uczniów).
>> Boe., s. 107.