1310 – Bp warm. Eberhard z Nysy wystawił przywilej lokacyjny dla Fromborka. Miasto powstało na prawie lubeckim. Frombork stał się obok Braniewa drugim środkiem kolonizacyjnym w północ. części Warmii.
>> Sz. DW, s. 264; Sz. Ol., s. 29.
1343 – Kazimierz Wielki zawiera w Kaliszu pokój z Krzyżakami dając im w wieczną jałmużnę Pomorze Gdańskie, w zamian za zwrot Kujaw i Ziemi Dobrzyńskiej.
>> WiM zarys, s. 809; WEP V, s. 556; WEP VI, s. 250.
1422 – Król Władysław Jagiełło porzucił oblężenie Lubawy i przeprawił się przez Drwęcę. Rycerstwo polskie samowolnie zdobyło Prabuty, spaliło miasto wraz z kościołem katedralnym chełmińskim. Spędzono tu dwa dni na postoju.
>> Dług. Rocz. XI /kontynuacja/, s. 180.
1510 – Na zjeździe polsko-krzyżackim w Poznaniu delegacja polska, postępując w myśl instrukcji danej im przez sejm piotrkowski, oświadczyła, że celem spotkania jest „załagodzenie niektórych między Polską a zakonem spornych kwestii”, natomiast starych „już bliznami pokrytych ran lepiej nie rozdzierać i nie jątrzyć na nowo”.
>> KMW 1967, s. 49.
1513 – Paweł z Middelburga bp Fossombrone oddał do druku swój traktat „Paulina”, w którym polemizuje z propozycjami Mikołaja Kopernika dotyczącymi reformy kalendarza.
>> KMW 1966, s. 334.
1516 – W załączniku do breve papieża Leona X jest wymienione nazwisko Mikołaja Kopernika, który obok innych uczonych nadesłał na sobór w Konstancji własny projekt reformy kalendarza.
>> KMW 1966, s. 337.
1587 – W Madrycie zm. Łukasz Gracjan Dantisco, wnuk bpa warm. Jana Dantyszka, Łukasz Gracjan D. był synem nieślubnej córki bpa Dantyszka, Juany, owocu dawniejszej miłości z Hiszpanką Izabelą Delgado /Delgada lub Del Gada/. Wspomniany Łukasz Gracjan Dantisco był notariuszem, cenzorem, bibliotekarzem i pisarzem wsławionym słynnym traktatem o dobrych manierach.
>> KMW 1983, s. 144.
1604 – W Lobenstein /Turyngia/ ur. Heinrich Albert /Alberti/, /zm. w Królewcu 6.10. 1651/, niemiecki poeta i kompozytor. Studiował prawo w Królewcu. Zajmował się też budową fortyfikacji. W 1630 został organistą królewieckiego kościoła katedralnego. Napisał m.in. pieśń chorałową na zawarcie pokoju między Polską a Szwecją oraz dwie kompozycje na przyjazd do Królewca króla Władysława IV.
>> Or. SBWPKiZM I, s. 2.
1626 – Armada szwedzka zawinęła do Piławy. W jej skład wchodziło 7 okrętów wielkich, 20 średnich, 5 małych oraz transporterów. Ogółem wojska na pokładach było 14 tysięcy. Dowodził admirał Klas Fleming. Sterroryzowano 4 okręty wojenne pruskiego lennika. Po dokonaniu tego pogromu część floty szwedzkiej popłynęła na zachód by zablokować port i miasto Gdańsk.
>> Lepszy, Dzieje, s. 226–227.
1641 – Bp warm. Mikołaj Szyszkowski jedno ze swoich zarządzeń datował „w naszym książęcym domu w Lidzbarku…”. Wcześniej tytułu książęcego używał bp warm. Wacław Leszczyński /nagrobek w kolegiacie w Łowiczu/. Także bp Andrzej Chryzostom Załuski tytułował się księciem. Tytuł ten stracił wszelkie uzasadnienie po 1772 r., lecz król Fryderyk II pozwolił go używać dożywotnio bpowi Ignacemu Krasickiemu.
>> Sz. DW, s. 40–41.
1662 – W Królewcu zawiązana została konfederacja dla utrzymania związków z Polską. Zaprzysiężono rotę przysięgi. Zaczęto zbroić się i umacniać mury. Zwrócono się do wojsk koronnych stacjonujących na Warmii, by nadesłano pomoc.
>> KMW 1992, s. 254.
1794 – Znając propolskie nastroje na Mazurach Pruskich i na Warmii, Tadeusz Kościuszko wydał rozkaz gen. Janowi Cichockiemu, by wszedł w kraj pruski, wszystko, co należy do skarbu, zabrał, „ale niech się obchodzi z obywatelami wieśniakami jak najlepiej”. Podobne zadanie otrzymał gen. Jasiński. Zajęto Prostki, lecz cięgi pod Ostrokołem zakończyły pruską wyprawę.
>> KMW 1962, s. 27.
– Panika na przedmieściach Ełku, opis sytuacji w rejonie Ostregokołu i Prostek, gdzie stacjonują polskie oddziały.
>> Toe., s. 425–426.
1831 – Powstańcy polscy wspomagani przez Litwinów stoczyli pod Szawlami krwawą bitwę. Zakończyła się ona ich klęską. Powstańcy rozproszyli się. Wielu wpadło w ręce Rosjan.
>> KMW 1988, s. 342.
1847 – Florian Ceynowa w berlińskim więzieniu napisał skargę na b. złe traktowanie w śledztwie. Oprócz niebywale skąpego wyżywienia zabrano mu odzież i koc, a cela była nieogrzana. Był ponadto bity.
>> Szos. PW., s. 292–293.
1860 – W Przykopie k. Olsztyna ur. Jan Barczewski, działacz warm. Czynny w komitetach wyborczych i z Zw. Polaków w Niemczech.
>> Or. SBWMiP 1963, s. 11.
1872 – W Węgrzycach k. Krakowa ur. Stanisław Srokowski /zm. 20.8.1950 w Warszawie/, geograf, prof. UW, działacz społ.-narod. Na konf. pokojowej w Paryżu był ekspertem delegacji polskiej w sprawach pomorskich i pruskich. Członek Komitetów Plebiscytowych. Kierownik konsulatu RP w Królewcu, pierwszy konsul generalny RP w Prusach Wschod. Wykazywał wiele zrozumienia dla problemów polskości na Warmii i Mazurach, ogłosił drukiem wiele prac na ten temat.
>> Or. SBWMiP, s. 296–297; WEP X, s. 737.
1876 – Landrat mrągowski udzielił nagany wójtowi z Ukty, za to, że zbyt pochopnie interweniował w sprawie katowania dzieci przez nauczycieli. Naraził swoim działaniem rzekomo autorytet urzędników państwowych. Wymierzono niską karę, gdyż na szczęście zarzuty się nie potwierdziły.
>> Mart. Coś, s. 170.
1903 – W Berlinie zm. Teodor Kiewicz /Kewitsch/, ur. 3.2.1834 w Żuławce k. Sztumu, organista, naucz. muzyki, kompozytor. Pracował w Kościerzynie, Wapczu k. Grudziądza i w Chełmnie. Skomponował i wydał „Sześć polskich pieśni kościelnych” na organy oraz kilka innych śpiewników.
>> Or. SBWMiP, s. 156–157.
1920 – Przestaje wychodzić ”Mazur”. Bp Juliusz Bursche w „Dzienniku Poznańskim” nawołuje do bojkotu plebiscytu na Warmii i Mazurach. Stefan Żeromski wziął udział w wiecu plebiscytowym zorganizowanym przez Tow. Przyjaciół Pomorza. Pisarz był współzałożycielem tej organizacji.
>> Szczyt., s. 288, 303; Or. SBWMiP, s. 70, 346.
– Dowództwo Naczelnej Komendy Straży Mazurskiej poleciło wszystkim swoim komórkom rozlokować się wzdłuż granicy z Prusami Wschodnimi i w razie otrzymania z terenów plebiscytowych meldunków o napaści Niemców na Polaków, przekroczyć ją z bronią w ręku pod dowództwem oficerów.
>> Rocz. Dział., 1999, V, s. 35.
1925 – W Chełmży zm. Kazimierz Dekowski, lekarz, działacz społ.-polityczny. Studiował w Greifswaldzie. Ogłaszał się w „Gazecie Olsztyńskiej” jako chirurg, akuszer i lekarz praktyczny. W Olsztynie działał w niemiecko-katol. Partii Centrum. Po 1918 coraz częściej kontaktował się z Polakami i działał w obronie polskości. Przed plebiscytem przewodniczył olsztyńskiemu sejmikowi. Po plebiscycie zmuszony do opuszczenia Prus Wschod.
>> Or. SBWMiP, s. 84; Chł. Lud., s. 27.
1930 – Podniesiono banderę na nowo zbudowanym kontrtorpedowcu ORP „Wicher”. Dcą okrętu został kmdr ppor Tadeusz Podjazd-Morgenstern.
>> Cies. PMW, s. 33.
1939 – Polski kupiec z Biskupca k. Reszla, August Bikowski, otrzymał nakaz opuszczenia Prus Wschodnich. Pożegnał się ze swym domem przy ul Przeskok 4 i ze sklepem. W 1943 r. został umieszczony w Oświęcimiu. Obóz przetrwał i wrócił po wojnie do Biskupca, uczestniczył w pracach Powiatowego Komitetu Narodowościowego, działał w reaktywowanym olsztyńskim Banku Ludowym. Zmarł w zapomnieniu.
>> WiM 1989, nr 1, s. 9.
1943 – W bunkrze koło leśniczówki Dywan /pow. kościerski/ wykonano wyrok na dowódcy „Gryfa Pomorskiego”, pseudonim „Ryś”, którego podejrzewano o zdradę: gestapo rozgromiło bunkier Kwatery Głównej „Gryfa”. Istnieją podejrzenia, że zdradziła inna osoba.
>> Wań. Wal., s. 230.
– Na pokładzie bombowca He 111 do „Wilczej Jamy” pod Kętrzynem zostali sprowadzeni Wernher von Braun i wojskowy szef poligonu Peenemuende gen. Dornberger, by zademonstrować Adolfowi Hitlerowi film przedstawiający start rakiety A-4. Pokaz wywarł duże wrażenie. Von Braun otrzymał tytuł profesorski. Nikt nie zdawał sobie wówczas sprawy, że von Braun już za kilkanaście miesięcy będzie pracował na rzecz Amerykanów.
>> Przekr. 1966, nr 1090, 27 lutego, s. 10.
1945 – Szef Woj. Urzędu Bezpieczeństwa kpt Henryk Palka meldował Ministerstwu Bezpieczeństwa Publicznego: „Zorganizowanych grup «AK» i «NSZ» nie ma na naszym terenie. W tej chwili można brać pod uwagę wyłącznie pojedynczych osobników z tych organizacji”.
>> Łuk. O nową, s. 42.
– Dowódca pułku w Ostródzie podpułkownik Litwak wystosował pismo do miejscowego starosty, w którym prosił o przydzielenie „kompletnego mieszkania dla starszego sierżanta Michała Zielińskiego wraz z rodziną”. Warto wyjaśnić, że Michał Zieliński to autor i kompozytor wojskowej piosenki „Serce w plecaku”. Służył w mieszkał w Ostródzie przy ówczesnej ulicy Kopernika 22 krótko, tylko do listopada 1945. I to jednak wystarczyło, by społeczeństwo uczciło jego pamięć tablicą pamiątkową przy ulicy Grunwaldzkiej 26. Została ona odsłonięta 17.7.1985, w 40. rocznicę powrotu Warmii i Mazur do Polski.
>> WiM 1981, nr 10, s. 20; WiM 1987, nr 1, s. 8; WiM 1977, nr 2, s. 20–21.