1454 – Król Kazimierz Jagiellończyk wydał dokument inkorporacji Prus do Korony, obiecując zachowanie praw i przywilejów, udział rady pruskiej we wszystkich ważnych decyzjach, obiecał obsadzać urzędy tylko osobami pochodzącymi z tej prowincji. Indegeni pruscy zostali zrównani z ogółem szlachty polskiej /udział w sejmikach oraz elekcji monarchy/. Istotne przywileje otrzymały także miasta pruskie.
>> Gór. PkwP, s. 220; Gór. Zw. Prus., s. 45–64; KMW 1968, s. 47.
1520 – Do Pasłęka dotarły wysłane z Braniewa przez w. mistrza Albrechta posiłki w postaci 230 zbrojnych, zapasów prochu i postnej żywności.
>> Bis. Wp, s. 116.
1521 – Wojska krzyżackie wyszły z Braniewa; pozostawiły w spokoju warownię fromborską i w następnym dniu zajęły Tolkmicko.
>> Bis. Wp, s. 398.
1550 – Biskup warm. Tiedemann Giese odebrał przysięgę wiernopoddańczą od mieszkańców komornictwa jeziorańskiego.
>> KMW 1984, s. 456.
1603 – W Poznaniu ur. Jan Markiewicz, kan. warm. polemista antyjezuic., dr praw, kształcił się w Padwie. Swoje teksty polemiczne wydawał w Gdańsku, Paryżu i Krakowie. Nieustępliwość w polemikach z jezuitami stała się przyczyną pozbawienia go prebend i uwięzienia. Zm. w Krakowie 4.06.1687 r.
>> Or. SBWPKiZM, II, s. 31.
1605 – W Braniewie zm. Fabian Kwadrantyn, jez., działacz kontrreform., pisarz łac. Ur. w Starogardzie w 1549 r. Studiował w Rzymie. Kapelan bpa M. Kromera, kan. dobromiejski. Konwertyta, przeżywał załamania, odchodził i wracał na łono Kościoła katolic. Działał w Krakowie, Poznaniu i w Rydze. Wybitny znawca pism św., I. Loyoli. Wiele lat spędził na dworze króla Zygmunta III jako kapelan królowej Anny Austriaczki i wychowawca dzieci królewskich.
>> Or. SBWPKiZM, I, s. 167.
1659 – Konferencja pokojowa w Toruniu. Strony nie osiągnęły porozumienia. Dalsze rokowania postanowiono przenieść do Oliwy k. Gdańska.
>> Targ. Ucz., s. 169.
1711 – Jan Dawid Zaencker kupił od polskiego zboru reformowanego drukarnię w Królewcu. Był Niemcem. Do historii kultury polskiej wszedł jako wydawca drugiej w dziejach czasopiśmiennictwa polskiego gazety, która nosiła tytuł „Poczta Królewiecka”.
>> KMW 1963, s. 258.
1735 – W Rębowie k. Gdańska zm. Jan Moneta /pochowany w Gdańsku/, kaznodzieja pols.-ewangel., tłumacz, autor podręcznika do nauki języka polskiego. Ur. w Olecku 21.06.1659 r. Działał w Wilnie, Toruniu, Grudziądzu, Suszu k. Iławy oraz w Gdańsku. Przyczynił się do rozszerzenia programu nauczania jęz. polskiego w Gimn. Gdańskim /jego podręcznik języka polskiego był 19 razy wznawiany/.
>> Or. SBWPKiZM, II, s. 41.
1772 – Burgrabia fromborski Korzeniowski bez wiedzy kapituły sam zgłosił potajemnie u urzędnika pruskiego Siegfrieda z Karben k. Braniewa z księgami rachunkowymi swego komornictwa i wspólnie sporządzili wyciągi dla prezesa pruskiej kamery wojenno-skarbowej Domhardta. Informacja powyższa wiele mówi o braku lojalności części członków kapituły fromborskiej wobec swojego zwierzchnika /był nim wówczas bp Ignacy Krasicki/, a tym samym i Polski. Sprawa ta jest tym bardziej wstydliwa, że ten ostatni chwalił się przed królem nieustępliwością Warmii wobec Prusaków, a Stanisław August przesłał podziękowania Krasickiemu, chwaląc jego roztropność /patrz 24.02.1772 r./.
>> KMW 1972, s. 582.
1846 – Między Sianowem a Staniczewem został aresztowany Florian Ceynowa, przywódca powstania na okręg Starogard. Do wybuchu działań nie doszło z powodu zdrady i niestawienia się części spiskowców. Ceynowa przybyłych na miejsce zbiórki powstańców odesłał do domów, a sam ratował się ucieczką.
>> Szos. PW, s. 163; Or. SBWMiP, s. 71.
1862 – W Dobrym Mieście ur. Augustyn Bludau, późniejszy bp warm. Zm. 9.02.1930 r. we Fromborku.
>> Achr., s. 225–229.
1865 – W Ornecie ur. Eugeniusz Buchholz, dziennikarz, tłumacz, literat, księgarz, drukarz i nakładca. Zm. w Ornecie 17.02.1928 r.
>> Or. SBWMiP, s. 68; KMW 1987, s. 269.
1877 – W Królewcu zm. Johann Jacoby, lekarz, działacz liberalno-demokr., publicysta. Ur. w Królewcu 1.05.1805 r. Jako lekarz niósł pomoc powstańcom polskim w 1831 r., pracował w zorganizowanych przez siebie szpitalach przeciwcholerycznych m.in. w Augustowie i Warszawie. Po powrocie do rodzinnego Królewca współdziałał przy założeniu Towarzystwa Obywatelskiego /1844/ oraz był członkiem Towarzystwa Robotniczego /1848/. Jako poseł do Zgromadzenia Narod. i później występował ostro przeciw monarchii pruskiej. Dawał liczne dowody sympatii dla polskich dążeń niepodległościowych. Wytaczano mu procesy, skazywano na więzienie. Powszechnie uważany za prekursora socjaldemokracji wschodniopruskiej.
>> Or. SBWMiP, s. 135; WiM 1985, nr 20, s. 11.
1888 – W Siemianowicach Śląskich ur. Ryszard Gansiniec, filolog klasyczny, historyk kultury antycznej. Zm. 8.03.1958 r. w Krakowie. Jako uczony, organizator i popularyzator nauki ma R. Gansiniec trwałą pozycję w historii nauki polskiej. M.in. interesował się twórczością bpa Jana Dantyszka, przygotował krytyczne wydanie tekstu Mikołaja Kopernika „De revolutionibus”.
>> WEP, 4, s. 106–107.
1908 – W Mostach Wielkich k. Lwowa ur. Włodzimierz Puchalski, fotografik, przyrodnik o specjalności ornitologicznej. Zm. na Wyspie Króla Jerzego w archipelagu Południowych Szetlandów 19.01.1979 r. Studiował agronomię w Dublanach. Naukowo pracował na Politechnice Lwowskiej i Uniwersytecie Jagiellońskim. Odbył dwukrotnie wyprawę do Prus Wschodnich /Stacja Ornitologiczna Rositten na Mierzei Kurońskiej/. Fotografować zaczął jako uczeń szkoły średniej. Po 1945 roku wiele miesięcy spędził na Warmii i Mazurach. Tu powstało wiele jego filmów i albumów ornitologicznych, niektóre z nich zyskały światowy rozgłos.
>> KMW 1987, s. 63–64.
1910 – W Unieszewie na Warmii ur. Otylia Hohmann-Markwitan, nauczycielka. Prowadziła przedszkola polskie w Worytach i Pluskach. Działała w Zw. Polaków w Niemczech i w harcerstwie. Po 1945 r. pracowała w warmińskich szkołach: Bukwałd i Redykajny.
>> Fil. NpwN, s. 53; Or. SBWMiP, s. 211.
1915 – W Olsztynie ur. Pelagia Stramkowska, działaczka polonijna na Warmii. Kształciła się m.in. na Uniwersytecie Ludowym w Dalkach k. Poznania. Pracowała w biurze Zw. Polaków w Olsztynie, w księgarni „Gazety Olsztyńskiej”. Za pomoc polskim jeńcom osadzona w obozie koncentr. w Ravensbrueck. Po 1945 r. pracowała w spółdzielczości. Wieloletnia kierowniczka olsztyńskiego „Domu Książki”.
>> Or. SBWMiP, s. 299.
1917 – Roman Dmowski przedkłada w Foreing Office memoriał, w którym postuluje m.in. zlikwidowanie rządów berlińskich w Prusach Wschodnich przez przyłączenie części etnicznie polskiej do powstającego państwa polskiego i oddzielenie pozostałej części tej prowincji od Rzeszy.
>> Wrzes. WiM, s. 148.
1919 – Na posiedzeniu Komisji Cambona dyskutowano nad wynikami pracy podkomisji terytorialnej pod przewodnictwem gen. Le Ronda, w oparciu o propozycje tej podkomisji 12 marca 1919 roku Komisja Cambona przedstawiła Radzie Dziesięciu postulaty dotyczące także północnych granic Polski.
>> WiM zarys, s. 517; Staw. Pl., s. 505.
1920 – Stanisław Nowakowski, redaktor „Gazety Olsztyńskiej” pisze list do redaktora „Mazura” Kazimierza Jaroszyka w Szczytnie. Z przytoczonych niżej wyjątków widać, że bardzo realistycznie oceniał sytuację: „Ja coraz czarniej na wszystko patrzę, może jestem nieco cyniczny? /…/ Wytrwać nam trzeba i do czasu milczeć /…/ Czytelnicy nie powinni mieć żalu do nas, że obiecanki to były niestety – cacanki… /…/ czas nagli. Nie żarty: za półtora miesiąca plebiscyt i wielkie fiasko. O Boże, wybaw nas z tej opresji. Czy nie lepiej wstrzymać się od głosowania?”.
>> Staw. Pl., s. 156.
1929 – Dzień ten został ogłoszony dniem bezrobotnego. Na obszarze Prus Wschod. doszło do demonstracji w Królewcu, Wystruci, Tylży, Olsztynie, Elblągu, Ostródzie, Ełku i w innych miastach. W manifestacjach brały także udział osoby sympatyzujące z ludźmi nie posiadającymi zatrudnienia, nienależący do partii komunistycznej czy socjalistycznej.
>> Z dziejów, V, s. 4.
1933 – Władze niemieckie zakazały wydawania „Gazety Olsztyńskiej” w okresie 6–16 marca, oraz „Mazura” w dniach 6–30 marca.
Trwa pod Królewcem budowa obozu koncentracyjnego. Wg H. Goeringa obozy koncentr. to ośrodki odosobnienia dla „funkcjonariuszy marksistowskich”. Był on zdania, że „w Niemczech oficjalnie przyznawało się do komunizmu 6 milionów ludzi”.
>> WiM 1989, nr 4, s. 9; KMW 1971, s. 93.
– Na Westerplatte w Gdańsku, gdzie mieściły się składy importowanej amunicji WP, wylądował dodatkowy oddział polskiej piechoty. Jednocześnie na Pomorzu przeprowadzono koncentrację wojsk i zarządzono pogotowie w dywizjach. Jak się spodziewano senat gdański natychmiast wystąpił ze skargą do Rady Ligi Narodów; skargę poparli przede wszystkim Brytyjczycy.
>> Ter. Z dziejów, s. 263; Kron. XX, s. 463.
1938 – W 15 rocznicę powstania Związku Polaków w Niemczech obradował w Berlinie I Kongres Ludności Polskiej, na którym uchwalono „Prawdy Polaków”. Kongres był protestem, którego echo odbiło się echem na całym świecie, przeciw nasilającym się prześladowaniom polskości w hitlerowskich Niemczech. Ogólnym przesłaniem zjazdu było: nie tylko trwać, ale i oskarżać!
>> Tyg. Pow. 1988, nr 10, s. 3; Tyg. Pow. 1986, nr 27, s. 6; Boe. Mw, s. 121–122; KMW 1960, s. 207; Kron. XX, s. 526; Łuk IV, s. 193.
1945 – W rejonie Wejherowa koło wsi Sulicice miało miejsce najprawdopodobniej ostatnie podczas II wojny światowej starcie partyzantów polskich z Wehrmachtem. W lesie żandarmi wykryli bunkier, w którym ukrywało się 5 partyzantów „Gryfa”. Dowodził nimi Alfons Jeka. Otoczeni podjęli walkę, w której wszyscy ponieśli śmierć.
>> Ślas. Polska, VI, s. 330.