1520 – W. mistrz Albrecht z obozu pod Lidzbarkiem Warm. pisze do księżnej mazowieckiej i stanów tego księstwa, proponując zaniechanie wszelkiej działalności zbrojnej prowadzonej przez oddziały mazowieckie w prusach Zakonnych. W. mistrz wyliczył, że dotychczasowe zniszczenia Mazowszan przyniosły Krzyżakom szkody w wysokości 200 tysięcy złotych węgierskich. Jednocześnie Albrecht proponował odbycie spotkania przedstawicieli obu stron w bliskim terminie w Królewcu.
>> Bis. WP, s. 374.
1551 – W odpowiedzi na ponaglający list bpa warm. Stanisława Hozjusza wojewoda chełmiński Stanisław Kostka usprawiedliwia się, że może przesłać dokumentów dotyczących rewizji prawa chełmińskiego, bo znajdują się one u jego sekretarza, którego właśnie wysłał do Gdańska. Było to, jak się wydaje, zwyczajne kłamstwo, gdyż już dwa dni później wyjaśnił, że owych pism po prostu nie może znaleźć.
>> Sz. DW, s. 335.
1633 – Kanonik Euchardus Zornhausen został sędzią miasta Fromborka. Sędziego miejskiego mianował co roku kanonik administrator. Kapituła zatwierdzała tę nominację. Na Warmii obowiązywała pełna autonomia sądownicza, bez prawa odwoływania się do instancji zagranicznych. Sędziemu miejskiemu asystowało dwóch rajców. Apelacje od takiego wyroku rozpatrywała rada miejska. Ostatnią instancją była kapituła.
>> Sz. DW, s. 389.
1648 – Bp Wacław Leszczyński zapisał swemu sufraganowi Wojciechowi Pilchowiczowi wieś Konradowo k. Dobrego Miasta. Wieś ta posiadała areał 60 łanów, zapis został dokonany za zgodą papieża. Transakcję taką uważano za uszczuplenie stanu posiadania biskupstwa, stąd konieczność pytania o zgodę stolicy apostolskiej. Czyniono tak zawsze, gdy chodziło o przekazanie po raz pierwszy obiektów o większym obszarze i na dłuższy okres.
>> Sz. DW, s. 194.
1657 – W Bydgoszczy ratyfikowano traktat pokojowy, na mocy którego Warmia znów wróciła do Korony. Wiarołomny lennik Polski, elektor Fryderyk Wilhelm, odstąpił Szwedów. Układ przyznawał elektorowi i jego potomstwu męskiemu w linii prostej suwerenność w Prusach Książęcych. Zapowiedziano równocześnie, że w razie wygaśnięcia linii elektorskiej Prusy staną się integralną częścią Polski. Przy każdej zmianie na tronie książęcym podczas hołdu stany pruskie miały obowiązek złożyć przysięgę swemu władcy, królowi polskiemu i Rzeczypospolitej przysięgę wierności.
>> Obł. HDW, s. 38; WEP V, s. 194; WiM zarys, s. 223, 815; Szos. Dzieje, s. 65–67.
1723 – Bp warm. Teodor Andrzej Potocki wysłał do króla pruskiego w Berlinie szlachcica warmińskiego Grzymałę /najprawdopodobniej Wojciech Ludwik, sprawował u bpa Potockiego funkcję notariusza/ z wykazem szkód i gwałtów /m.in. porwania obywateli warmińskich zdatnych do służby wojskowej/ wyrządzonych na Warmii. Król posła nie przyjął, skierował go do tajnego radcy, który udzielił wysłannikowi biskupa odpowiedzi wymijającej.
>> KMW 1972, s. 564.
1725 – Oddział wojska pruskiego napadł na warmińską wieś Jagoty koło Lidzbarka. W owej wsi porwano chłopa. Parobek próbował się bronić i został zabity. Wydarzenie to stało się przyczyną, że bp warm. Krzysztof Andrzej Jan Szembek wydał uniwersał, w którym pouczał miasta i wsie, jak mają się bronić przeciw gwałtom pruskim. Potężny sąsiad już całkiem przestał się liczyć ze słabą Warmią, która nie mogła liczyć na interwencję Polski, ta również bowiem nie stanowiła siły mogącej obronić daleką Warmię.
>> KMW 1972, s. 563.
1735 – W Kołbutach k. Szczytna ur. Jan Wilhelm Alexius /Aleksjusz/, zm. w Nidzicy 11.7.1805, ks. ewangel., pisarz, tłumacz. Jako jeden z pierwszych pisał dla ludu utwory świeckie w języku polskim o charakterze moralizatorskim.
>> Or. SBWPKiZM I, s. 5.
1737 – We Fromborku zm. Ludwik Michał Fantoni /ur. Około 1650/, kan. warm. Kształcił się w gimnazjum reszelskim. Był on agentem kapituły warmińskiej w Rzymie i rzecznikiem jej praw na tamtejszym terenie.
>> Or. SBWPKiZM I, s. 59.
1814 – Ur. Aurora z Brothnerów Kanter /zm. 2.3.1893 w Kwidzynie/, wdowa po Konstantynie Gustawie Kanterze. Przez wiele lat zarządzała oficyną drukarską w Kwidzynie /1866–1877/. Jej staraniem wyszła w 1867 roku reedycja elementarza polsko-niemieckiego /jego pierwsze wydanie ukazało się w 1829 roku/.
>> KMW 1963, s. 518.
1823 – We wsi Kruklanki k. Giżycka ur. Karol Sembrzycki /sen./, zm. 6.05.1886 w Królewcu, nauczyciel ludowy, poeta i folklorysta mazurski. Swoje utwory poetyckie pisał po polsku. W jego domu istniała pierwsza na Mazurach biblioteczka Towarzystwa Czytelni Ludowych.
>> Or. SBWMiP, s. 284; Choj. WiM, s. 691–693; Kasp. Sembrz., s. 31.
1831 – Król pruski nakazał szeregowym żołnierzom internowanym w Prusach Wschodnich powrót do Królestwa Polskiego /miało to związek z ogłoszoną 1.11.1831 amnestią cara/. Władza pruska obiecywała równocześnie oficerom powstańczym wstawiennictwo u cara rosyjskiego, jeżeli zdadzą się na łaskę imperatora.
>> Szos. PW, s. 60.
1883 – Karol Edward Salewski z Ostródy zawarł umowę z mieszkającym w Tylży aptekarzem Janem Karolem Sembrzyckim, powierzając mu wydawanie tygodnika „Mazur”. Pierwszy nr tego pisma ukazał się w tydzień po zawarciu wspomnianej umowy /14.11.1883/. Pismo nie zdobyło dużej liczby czytelników /w 1884 miało 211 prenumeratorów/. Utrzymało się dzięki wsparciu pieniężnemu napływającym za pośrednictwem Wojciecha Kętrzyńskiego. Przestał „Mazur” ostródzki wychodzić w grudniu 1884 r.
>> Choj. Szkice, s. 148–149.
1918 – W Olsztynie rozpoczęły się burzliwe demonstracje, które trwały ponad tydzień. Podobnie działo się i w innych miastach Warmii i Mazur.
>> Wak. Ol., s. 301; KMW 1958, s. 13.
1920 – W Żninie odbył się ślub Seweryna Pieniężnego /jun./ z Wandą Dembińską. Ojcem panny młodej był żniński listonosz. Świadkowali Nepomucen Tomaszewski, wuj panny młodej, kowal, oraz krawiec Leon Październy. Zaraz po skromnym przyjęciu młodzi wrócili do Olsztyna i zamieszkali przy ul. Młyńskiej 2, gdzie na parterze mieściła się drukarnia i redakcja „Gazety Olsztyńskiej”.
>> Chł. SP, s. 51.
1929 – Ukazał się pierwszy numer dodatku do pisma „Mazur” pt. „Twierdza Ewangelicka”. Pismo było drukowane w olsztyńskim wydawnictwie Pieniężnych. „Twierdza Ewangelicka” powstała dzięki staraniom konsula Józefa Gieburowskiego. Redakcja w następujący sposób charakteryzowała program pisma: „Słowo Boże i wierność mowie naszych ojców i matek były nam zawsze jasnym przewodnim światłem /…/ służymy naszej ojczyźnie mazurskiej. Praw ludu mazurskiego i jego polskiej mowy będziemy bronić wytrwale i czujnie. To nasz chrześcijański obowiązek”.
>> KMW 1976, s. 526.
1932 – Odbyły się ostatnie wolne wybory w rzeszy Niemieckiej. W Prusach Wschodnich na SPD i KPD padło 33,5 % ważnych głosów. Na NSDAP – 39,5 %. Na partię hitlerowską głosowała przede wszystkim wieś, natomiast miasta popierały partie robotnicze.
>> KMW 1995, s. 67.
1933 – Przeprowadzone rewizję w drukarni „Gazety Olsztyńskiej” i skonfiskowano 17-ty numer „Głosu Ewangelijnego”. Policja motywowała, że „Głos Ewangelijny” zastępuje zawieszonego „Mazura”. Jednocześnie przeprowadzono rewizję u Reinholda Barcza w Szczytnie, gdzie skonfiskowano dwa ostatnie numery „Głosu”.
>> KMW 1977, s. 85; Łuk. IV, s. 189.
1938 – Jan Krenglewski został wybrany posłem do sejmu polskiego. Kandydował z okręgu grudziądzkiego, będąc mieszkańcem Brodnicy. W młodości był górnikiem w Westfalii, gdzie działał w polskich organizacjach. Podczas plebiscytu z ramienia Mazurskiego Komitetu działał w ełckim. Potem działał na obszarze Działdowszczyny i na Pomorzu.
>> Or. SBWMiP, s. 173.
1945 – Tadeusz Pałucki objął urząd prezydenta miasta Olsztyna. Był działaczem Polskiej Partii Socjalistycznej. Zastąpił on na tym stanowisku Bronisława Latosińskiego, który na posiedzeniu Zarządu miejskiego oświadczył, że po wykorzystaniu urlopu nie powróci na zajmowane dotychczas stanowisko.
>> Szu. Ol., s. 316; Łuk. Ol., s. 24; Sik. Galop., s. 165.