30 czerwca

1294 – Najstarsza znana oznaczona dokładną datą wzmianka o wsi Goryń k. Kisielic. Pierwotnie pisano „Gohryn”. Jeden z kolejnych dokumentów lokacyjnych z 1381 roku mówi, że bp pomezański Jan pozwolił na wybudowanie karczmy, oraz że karczmarz będzie płacił biskupowi 2 grzywny czynszu.
>> Ił., s. 223.

1414 – Król Władysław Jagiełło ogłosił odezwę do ludności państwa zakonnego z wezwaniem przyłączenia się do Polski. Dokument wymieniał krzyżackie niegodziwości.
>> KMW 1966, s. 57.

1441 – Na sejmiku elbląskim sąd złożony z 4 komturów, z 4 biskupów, 4 przedstawicieli szlachty i 4 mieszczan rozstrzygnął spór między chłopami a kapitułą warmińską. Chodziło o nowe ciężary i robocizny. Chłopom, jak można się było spodziewać, nie przyznano racji. Sołtysów i chłopów skazano na pokutę boso, bez pasów i czapek przed kanonikami, których obrazili. Sąd jednak wypowiedział się równocześnie przeciw nakładaniu na poddanych nowych ciężarów. Chłopi nie przyjęli wyroku i odwołali się do bpa warmińskiego i w. mistrza.
>> Gór. PkwP, s. 179–180; Zi. Powstanie, s. 50.

1577 – Morąg nawiedziła niesamowita ulewa. Woda zalała piwnice większości domów, a grad wielkości kurzych jaj poczynił olbrzymie szkody. Pamięć tego strasznego dnia przetrwała w Morągu w ustnej tradycji aż do czasów dzieciństwa J.G. Herdera.
>> Gł. Olszt. 1963, grudz. 14–15, s. 8.

1598 – Biskup warmiński Andrzej Batory zawarł z księstwem pruskim porozumienie dotyczące pewnego ograniczenia wolnego handlu na rynku podczas targów tygodniowych. Powrócono do prawa z roku 1529, które stanowiło, że pełna swoboda zakupów następowała dopiero wówczas, gdy z ratusza ściągnięto chorągiew. Do tego momentu wystawiać towary mogli wszyscy, ale pierwszeństwo kupna mieli mieszkańcy danego miasta.
>> Sz. DW, s. 298, 296.

1599 – Wystawiony został przez biskupa chełmińskiego Piotra Tylickiego przywilej na karczmę dla miasta Lubawy. W dokumencie zaznaczono, że w owej karczmie wolno sprzedawać jedynie piwo warzone przez mieszczan lubawskich.
>> Nowe M., s. 57.

1626 – Flotylla dowodzona przez Gustawa Adolfa, żeglując Zalewem Wiślanym, dotarła pod Braniewo i zajęła miasto. Najeźdźcy całą niemalże bibliotekę jezuitów braniewskich wraz ze znaczną liczbą rękopisów wywieźli do Szwecji.
>> KMW 1968, s. 516.

1634 – Na sejmiku w Lidzbarku Warmińskim podjęto restrykcyjne uchwały przeciwko kupcom wędrownym. Podjęto także uchwałę, by wszystkie akta pisane były po niemiecku, próbowano w ten sposób położyć tamę zdobywającej coraz większe znaczenie międzynarodowej łacinie. Dyskutowana była także sprawa stałych straży na warmińskich zamkach biskupich i kapitulnych.
>> Sz. DW, s. 130, 294, 315.

1733 – Papież Klemens XII za pośrednictwem biskupa K.A.J. Szembeka zezwolił kapitule warmińskiej sprzedać Annie Kalinowskiej 10 łanów w Gągławkach k. Olsztyna z przekształceniem tej posiadłości z prawa magdeburskiego na chełmińskie. Papież zobowiązał jednak kapitułę, by pozwolenie to odnawiała co 29 lat przez wpis do akt kurii biskupiej.
>> Sz. DW, s. 205.

1794 – Insurekcja kościuszkowska wyzwoliła w Prusach Wschodnich sporo niepokojów oraz sympatii tak u Mazurów, jak i u Warmiaków. „Gazeta Rządowa” pisała, że jedni mieszkańcy obawiają się Polaków, „drudzy zaś w duchu żądają ich oglądania w najprędszym czasie”.
>> WiM zarys, s. 386.

1809 – Z Bartąga do Berlina wysłano petycję: „Nieodzowna konieczność zmusza nas do tego, by Waszej Królewskiej Mości złożyć przedstawienie naszej prośby i jak najuniżniej prosić o jak najłaskawsze darowanie zaległych podatków. /…/ Nie ma wśród mieszkańców parafii takiego, który byłby w stanie zapłacić choćby talara daniny, bo naszym jedynym pożywieniem jest teraz zielsko, które zbieramy codziennie na polach i jemy bez chleba… tak, że giniemy prawie od złych i niezwyczajnych nam pokarmów. Co prawda z Księstwa Warszawskiego dowożą do Warmii żyto, jęczmień itd., lecz nie jesteśmy w stanie kupić obecnie nawet pół korca żyta na swoje utrzymanie i także od nikogo w naszej okolicy nie wydobędzie się żadnych pieniędzy…”.
>> Mart. Polscy, s. 27.

1812 – Na polecenie francuskiego komendanta wojskowego, który zażądał od miasta Biskupca 15 korcy owsa, 10 korcy innych zbóż, 6 cetnarów siana i 30 snopków słomy, magistrat odpowiedział: „żądanego furażu nie jesteśmy w stanie dostarczyć. Nie było u nas żadnego magazynu, a przeciągające przez miasto oddziały zaopatrywane były przez nas, a ponadto same rekwirowały wszelkie środki żywnościowe”.
>> Bis., s. 73.

1849 – W Królewcu odbył się zjazd klubów demokratycznych prowincji pruskiej, uczestniczyli w nim również przedstawiciele stowarzyszeń warmińskich. Postanowiono zbojkotować zbliżające się wybory, gdyż uważano, że cenzus majątkowy zapisany w ordynacji jest nie do przyjęcia w postępowym ustroju parlamentarnym.
>> KMW 1960, s. 540.

1850 – Ukazał się ostatni nr „Neue Koenigsberger Zeitung”. Była to gazeta demokratyczna. Pełny komplet tego pisma znajduje się jedynie w biblotece Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie. Gazeta wychodziła od 28.5.1848.
>> Greg. Idea, s. XIII.

1901 – W Rydze zmarł Józef Gąsiorowski /ur. 19.09.1853 w Zelowie k. Łasku/, działacz, folklorysta, bibliotekarz. Studiował w Warszawie. Bibliotekarz Carskiej Akademii Nauk w Petersburgu. Podróżował po Mazurach /1884/, poznał tutejszych działaczy polskich i po powrocie do Petersburga gromadził fundusze dla wsparcia prasy polskiej w Prusach Wschodnich. Subwencją 600 rubli przyczynił się do powstania „Gazety Olsztyńskiej”.
>> Or. SBWMiP, s. 106.

1920 – Rząd polski zawiadomił Komisarza Plebiscytowego w Olsztynie: „w razie przypadnięcia plebiscytowego terenu Mazowsza Pruskiego do Polski /zamierzamy – BS/ z kraju tego utworzyć osobne województwo, wyposażone szerokim samorządem. Rząd polski nie zamierza na terenie plebiscytowym mazurskim w razie jego przyłączenia do Polski zażądać poboru popisowych w czasie obecnej wojny z bolszewikami”. W powyższej sprawie złożył także oficjalne oświadczenie premier rządu polskiego.
Tłum niemieckich szowinistów /600 osób/ zaatakował Dom Polski w Olsztynie. szturm trwał do późnej nocy. Niemieckie władze porządkowe zachowywały się biernie. Kres oblężeniu położyło dopiero przybycie żołnierzy angielskich.
>> Staw. Pl., s. 377, 392, 510; Sik. Galop., s. 134.

Mężczyźni z Działdowszczyzny uciekający do Prus Wschodnich przed poborem do Wojska Polskiego napadli na stacji Olsztynek polskich działaczy jadących do Olsztyna. Wśród poturbowanych był ksiądz amerykański Gogolewski, księżna Czartoryska i żona francuskiego majora z Międzysojuszniczej Komisji nadzorującej obszar plebiscytowy.
>> Rocz. Dział. 1999, V, s. 38, 39.

1922 – Z Warmii wyjechała do Polski pierwsza wycieczka krajoznawczo-propagandowa. Organizatorem było Towarzystwo Szkolne. Trasa wiodła przez Poznań, Kraków, Częstochowę i Warszawę. Prasa niemiecka oskarżała władze, które udzieliły pozwolenia na zorganizowanie tej imprezy, o zdradę stanu.
>> Sz. Ol., s. 275–276.

1933 – Nadprezydent Prus Wschodnich zawiadomił prezydentów rejencji, że wszystkie osoby aresztowane powinny być tymczasowo kierowane do więzienia fortowego w Quennau, a dopiero stamtąd zostaną przekazane do stałego obozu koncentracyjnego, gdzie ich siła robocza będzie produktywnie wykorzystana. W tym czasie w Prusach istniało już 6 takich obozów finansowanych z budżetu państwa.
>> KMW 1995, s. 74.

1944 – W Wólce Majdańskiej starszy szeregowiec Roeder ujął zbiegłego ze Stalagu IB w Olsztynku jeńca radzieckiego Iwana Saltanowa /nr jen. 15 384/ i zastrzelił go na miejscu.
>> KMW 1977, s. 426.

Kalendarz Historyczny został sporządzony przez Bronisława Sałudę