26 sierpnia

1278 – Zm. Przemysł Ottokar II, król Czech. Protektor Krzyżaków, brał osobisty udział w ich przedsięwzięciach wojennych. Na jego cześć miasto w Prusach nazwano Królewcem. W ostatnich latach swego życia montował wielką koalicję, której celem miała być obrona Słowiańszczyzny przed ekspansją niemiecką. W koalicji tej brali udział też książęta polscy. Zginął w bitwie pod Duernkrut.
>> WEP IX, s. 532.

1332 – Jan Luksemburski, używający tytułu króla Czech i Polski, wystawił w Norymberdze dokument, w którym nie tylko zapewnił Krzyżaków o swej dla nich przychylności, lecz nadał im także prawo posiadania całych Kujaw, mimo że była to ziemia odziedziczona przez Władysława Łokietka i od 26 lat znajdowała się w granicach państwa, podległemu temu królowi.
>> Długopol., s. 241.

1341 – W Kurkach na zjeździe uroczystym w. mistrza i jego dostojników z 4-ma kanonikami i wójtem krajowym bpa warmińskiego zatwierdzono granicę między Warmią a zakonem na odcinku od źródeł Pasłęki do wsi Kurki. W tym czasie granica komturstwa ostródzkiego ciągnęła się od wspomnianej wsi Kurki do jeziora Łajskiego. Do ostródzkiego komturstwa należały miejscowości Jedwabno i Wielbark.
>> Toe., s. 92.

1530 – Cesarz Karol V na zjeździe w Augsburgu oddał ziemie zakonne w Prusach w lenno Walterowi Cronbergowi, mistrzowi zakonu niemieckiego.
>> Szym. Rola, s. 21.

1562 – Z Królewca do Francji wyruszył kupiec Antoine Maillet. Celem tej podróży było przekazanie prezentów księcia Albrechta królowi Henrykowi IX /4 konie/, a królowej Katarzynie Medycejskiej 4-ech koni wraz z powozem. Chodziło także o wyjednanie nowego przywileju na handel potażem pruskim we Francji. Sprawę udało się załatwić pomyślnie. Kupiec powrócił do stolicy księstwa po 2 latach.
>> KMW 1995, s. 416–417.

1640 – Bp warm. Mikołaj Szyszkowski przekazał do Rzymu sprawozdanie o stanie diecezji. W dokumencie tym dokładnie scharakteryzowano rozmiar zniszczeń na Warmii podczas I-szej wojny szwedzkiej.
>> Sz. DW, s. 177.

1704 – Zawarty został układ, na mocy którego Prusy objęły za zgodą Gdańska protektorat nad tym miastem.
>> Grzeg. Pam., s. 420.

1706 – W Lubiążu /wrocławskie/ zm. Michał Leopold Willman, ochrzczony 27.9.1630 w Królewcu, malarz śląski. Był synem malarza królewieckiego Krystiana Piotra. Kształcił się w Amsterdamie i Antwerpii. Był malarzem nadwor. elektora brandenburskiego Fryderyka Wilhelma w Berlinie. Po 1660 r. pracował w Lubiążu na zlecenie cystersów. Jego dzieła znajdują się w muzeach Warszawy i Wrocławia.
>> Or. SBWPKiZM II, s. 210–211.

1759 – W Dobrym Mieście ur. Jan Niedermann /Niederman/. Zm. 4.05.1833 w Wiedniu, malarz. Ojciec Stanisław był również malarzem i mieszkał w Dobrym Mieście. Pracował w Berlinie i Warszawie. Malował portrety oraz kompozycje religijne, histor. i mitologiczne.
>> Or. SBWPKiZM II, s. 58.

1860 – Starosta i burmistrz Pisza wystawił drukarzowi Antoniemu Gęsiorowskiemu świadectwo moralności, w którym pominięto jego „zasługi” w szerzeniu germanizacji. Nie wspomniano także o druku i przerzucaniu przez granicę polskich druków patriotycznych do zaboru rosyjskiego.
>> Choj. Szkice, s. 140.

1863 – W Zimnej Wodzie k. Nidzicy został zatrzymany transport broni dla powstańców polskich. Woźnica zbiegł. W beczce, w której transportowano z Królewca „naftę” naprawdę znajdowało się 88 karabinów, proch i ołów. Z przemytem pośrednio związany był Wojciech Kętrzyński. Wpadka nie była przypadkowa, policja pruska bowiem miała wśród konspiratorów swoją wtyczkę.
>> KMW 1967, s. 102. /zob. 22.08/

1885 – W Tamborowie ur. Włodzimierz Wakar /zm. 9.05.1933 w Warszawie/, statystyk, ekonomista, pedagog, działacz samorządowy, publicysta. Interesował się m.in. zagadnieniami demograficznymi Prus Wschod. oraz historią tego regionu.
>> Or. SBWMiP, s. 321.

1914 – Rozpoczęła się zwycięska dla Niemców bitwa pod Tannenbergiem /Stębarkiem/. Rosjanie zmuszeni zostali do wycofania się. Bitwa trwała do 31 lipca. Przyniosła ona straty po obu stronach, czego dowodem są cmentarze wojskowe, jak chociażby w Zerbuniu k. Jezioran, gdzie pochowano 314 żołnierzy niemieckich i 320 rosyjskich.
Trwają walki o Giżycko. Rosjanie spalili neogotycki pałac w Sorkwitach.
>> Kron. XX, s. 237; Wak, Giż., s. 80.

1920 – Przekroczyły granicę Prus Wschod. oddziały Armii Czerwonej. Był to już ostatni akord bitwy warszawskiej. Ogółem schroniło się, uciekając przed Polakami, na terenie Prus Wschod. 44 tysiące Rosjan. Internowani zostali umieszczeni w Salzwedel pod Berlinem w Dąbiu koło Szczecina.
>> Dav. Orzeł, s. 209.

– Wilno zostało przejęte od wojsk radzieckich przez władze nowo powstałej Republiki Litewskiej.
>> Mak. Litwini, s. 37.

– W Toruniu pod przewodnictwem wojewody Jana Brejskiego odbyło się zebranie, którego celem było utworzenie Komitetu Niesienia Pomocy Ofiarom Plebiscytowym na Warmii i Mazurach.
>> Staw. Pl., s. 458–459; Rocz. Dział. 1999, V, s. 41.

1923 – Na konferencji Komunistycznej Partii Niemiec w Prusach Wschodnich postanowiono organizować oddziały wojskowe. W prowincji tej siła komunistycznych oddziałów bojowych miała liczyć 8 tysięcy ludzi. Oddziały takie poza Królewcem istniały w Tylży, Ejtkinach, Olsztynie, Wstruci. Miały one stanowić zalążek przyszłej niemieckiej Armii Czerwonej.
>> KMW 1958, s. 256.

1929 – Związek Obrony Kresów Zachodnich wystosował memoriał do władz polskich, w którym postulowano zwiększenie emigracji sezonowej na teren Prus Wschod. W dokumencie mowa była o emigracji legalnej i nielegalnej, której intensyfikacja mogła mieć pozytywny skutek, gdy chodzi o łączność z Polonią Prus Wschod.
>> KMW 1977, s. 205.

1934 – Pruskiemu Ministerstwu Oświaty przedłożone zostało podanie o pozwolenie budowy gimnazjum polskiego w Kwidzynie. Rozpoczęciu budowy przeciwstawiały się przede wszystkim władze lokalne.
>> Wrzes. Rp/WMiP, s. 310.

– W Wymoju na Warmii odbyło się spotkanie uczniów i pedagogów szkół polskich i przedszkoli. Po 1934 roku podobne imprezy nie mogły już być organizowane.
>> Grot. W kręgu, s. 170.

– Zakończone zostały prace projektowe budynku gimnazjum polskiego w Kwidzynie.
>> Łuk. IV, s. 190.

1939 – Część floty polskiej odpływa do Anglii.
>> Cieś. PMW, s 331.

– O godz. 515 odwołano termin wybuchu wojny z Polską, jednak do jednego pododdziału w Prusach Wschod. rozkaz nie dotarł i związek ten przekroczył granicę polską /pod Ostrołęką, k. Myszyńca, blisko wsi Pełty/.
>> KMW 1971, s. 108; Pert. Wielkie, s. 28; KMW 1975, s. 537.

– Aresztowanie konsulów RP w Królewcu i Kwidzynie.
>> WiM 1986, nr 20, s. 13.

– Przed nadejściem świtu z pancernika niemieckiego „Schleswig-Holstein” zakotwiczonego w kanale portowym w pobliżu polskiej składnicy wojskowej Westerplatte wyokrętowano na ląd 500 żołnierzy kompanii szturmowej marynarki niemieckiej.
>> Pert. Wielkie, s. 31.

1940 – Niemcy zakończyli odbudowę mostu w Tczewie, zniszczonego podczas działań w 1939 r.
>> WiM zarys, s. 634.

1941 – W kwaterze głównej Adolfa Hitlera w Gierłoży pod Kętrzynem gości przywódca faszystów włoskich Benito Mussolini. Zastosowano dodatkowe środki ostrożności na linii kolej. prowadzącej do „Wilczego Szańca”.
>> KMW 1971, s. 119; Bull. Hitler, s. 520.

– „Suedostpreussische Tageszeitung”, urzędowy lokalny dziennik partii nazistowskiej w Prusach Wschodnich, doniósł o zakończeniu wywozu do Królewca zrabowanych zbiorów polskich. W tym 50 000 tomów biblioteki teologicznej z Płocka. W zbiorach płockich znajdowało się 100 rękopisów z XII i XIII wieku, a wśród nich Biblia Płocka – najstarsza biblia z obszaru całych ówczesnych północno-wschodnich Niemiec. Wspomniany biały kruk powrócił do Płocka dopiero w 1978 roku.
>> Gaz. Wybor. mag. 14.9.2000, s. 29–30.

1942 – Samoloty radzieckie bombardują Gdańsk, Szczecin i Berlin.
>> Kron. XX, s. 589.

Kalendarz Historyczny został sporządzony przez Bronisława Sałudę