21 lutego

1260 – Papież Aleksander IV specjalną bullą zobowiązał biskupów diecezji erygowanych na obszarach zamieszkanych przez Prusów, a podbitych przez Krzyżaków, aby razem ze swymi wasalami i poddanymi wspierali zakon w walce i przy wnoszeniu fortyfikacji. Obowiązek ten dotyczył także biskupa Warmii.
>> Sz. DW, s. 301; Ptak, Wojskowość, s. 175.

1440 – W Elblągu odbył się zjazd przedstawicieli Ziem: Chełmińskiej, Ostródzkiej, Dzierzgońskiej, Elbląskiej, Pomezanii biskupiej i Warmii. Zebrani postanowili założyć konfederację, znaną później pod nazwą Związek Pruski. W uchwalonym akcie mówiło się jedynie o wzajemnej pomocy przeciw bezprawiom. Dyplomatycznie nie wspomniano, że chodzi o opór przeciw Krzyżakom.
>> Gór. PkwP, s. 174; Zw. Pruski i, s. XXXI; KMW 1984, s. 452.

1454 – Akces do Związku Pruskiego w Toruniu zgłosiły: biskup pomezański Kasper Linke wraz z kapitułą, miasta biskupie Kwidzyn, Prabuty, Gardeja, Susz, Kisielice, Biskupiec Pom. oraz całe rycerstwo pomezańskie.
>> WiM, s. 169.

1456 – Dostał się do krzyżackiej niewoli kan. Krzysztof Cygenberg /Czegenberg/. Był stronnikiem Związku Pruskiego /ułatwił atak i zdobycie Fromborka przez najemników czeskich pod wodzą J. Skalskiego/. W latach późniejszych wiadomo, że ożenił się z Lokówną z Pomorza, osiadł w rodowym Orlu, znany pod przydomkiem Orłowski.
>> Or. SBWPKiZM II, s. 235–236.

1521 – W. mistrz Albrecht zakłada sprzeciw wobec propozycji rozejmu w wojnie polsko-krzyżackiej. Odesłał glejt królewski, zażądał nowego, w którym byłyby uwzględnione postawione przezeń warunki.
>> Bis. WP, s. 435.

– Krzyżacy oblegają Olsztyn, którego broni Mikołaj Kopernik. Oblężenie trwało 5 dni, lecz napastnicy nie przełamali obrony. Obrócili jedynie w perzynę okoliczne wsie.
>> Dob. Z dziejów, s. 77.

– W Czelákowicych /Czechy/ ur. Maciej Czervenka /Czerwonka, Ćervenka, Erythaeus/, pisarz, teolog, przywódca braci czeskich osiadłych w Prusach Książęcych. Przebywał i działał w Brodnicy, Rynie, Toruniu, Dąbrównie i Królewcu. Był bpem braci czeskich oraz bpem Jednoty na Morawach. Jest autorem dzieł teologicznych, literackich oraz pieśni religijnych. Zm. 4.03.1569 r.
>> Or. SBWPKiZM I, s. 40.

1565 – Książę Albrecht przebywając na zamku myśliwskim w Pupach /obecnie Spychowo/ zapisał Jerzemu „Moelner” z Sawicy /prawdopodobnie młynarzowi/ 4 włóki dąbrowy między jeziorami Sędańskim i Natać. W przyszłości na tym obszarze powstała wieś Sędańsk.
>> Szczyt., s. 115.

1587 – W Królewcu ur. Fryderyk Adersbach, podpułkownik w służbie polskiej. Zm. 14.08.1655.
>> Or. SBWPKiZM I, s. 1.

1646 – Królowa Maria Ludwika przebywała na zamku w Malborku.
>> Rad. Pam., t. II, s. 478.

1657 – W Gdańsku zm. Jakub Wejher /Weiher, Weyher/, płk. król., wojewoda malb., mecenas sztuki. Studiował w Bolonii. Dowodził ważnymi punktami obrony polskiego wybrzeża. Był głównym pomocnikiem Władysława IV i Jana Kazimierza w realizacji ich polityki morskiej. Czynny w wojnach ze Szwedami /pełnił ważne funkcje dowódcze/. Trzymał do śmierci starostwa: dzieżgońskie, borzechowskie, bytowskie, człuchowskie. Założyciel Wejherowa. Fundator licznych kościołów i klasztorów /m.in. Kalwarii Wejherowskiej/.
>> Or. SBWPKiZM II, s. 205.

1807 – Do Ostródy dotarli czterej honorowi gwardziści /Kozietulski, Byszewski i dwaj bracia Łubieńscy/, by zorganizować kwaterę dla cesarza Napoleona. W tym samym dniu zjawił się na zamku ostródzkim sam cesarz, który przebywał tu do 1 kwietnia. Z Ostródy przeniósł się Napoleon do barokowego zamku hrabiów Finckensteinów w Kamieńcu k. Susza, gdzie spędził z Marią Walewską dwa miesiące wiosny 1807 r.
>> Brand. Koz., s. 97.

1846 – Data wybuchu powstania wyznaczona przez Towarzystwo Demokratyczne Polskie. Ludwik Mierosławski wyznaczył komendantem na Litwę Jana Roehra, na Żmudź Teofila Magdzińskiego. Po aresztowaniu Trojanowskiego nominację na komisarza obwodu starogardzkiego otrzymał Florian Ceynowa.
>> WiM zarys, s. 403.

– W Starogardzie aresztowano Erazma Karola Niesiołowskiego, wysłannika Centralizacji Poznańskiej Tow. Demokratycznego Polskiego, który działał w Prusach Wschodnich. M.in. próbował wciągnąć do spisku ks. Gustawa Gizewiusza. Skazany w procesie berlińskim. Urodził się w Górce Dąbskiej k. Szubina. Kształcił się w Królewcu. Nieznane są dokładne daty urodzin i śmierci /ur. w 1824, zm. po 1866 r./.
>> Or. SBWMiP, s. 225–226.

1863 – Rosyjski konsul w Kłajpedzie Aleksander Trentowius zawiadomił swego zwierzchnika, że jest w posiadaniu agenturalnych informacji, że nieznani ludzie zamówili 2000 ręcznych granatów, oraz że spodziewane jest przybycie w ten rejon 2 statków brytyjskich z bronią. W tym samym dniu gubernator w Grodnie otrzymał informację, że w Prusach Wschodnich w pobliżu granicy zbierają się grupy powstańców, które po sformowaniu się przejdą na teren Królestwa Kongresowego /szczegółowe rozpoznanie stwierdziło np., że koło Białej kwaterował oddział liczący ok. 250 powstańców/.
>> Szos. PW, s. 233.

1878 – W Trzyńcu /Śląsk Cieszyński/ ur. Józef Biedrawa, pedagog, działacz oświatowy i społeczny, dyrektor seminarium nauczycielskiego w Działdowie. W okresie okupacji na zlecenie podziemia pracował nad planami rozwoju szkolnictwa po przyłączeniu Prus Wschodnich do Polski. Ukrywał się pod zmienionym nazwiskiem. Zm. 28.04.1944 w Krośnie nad Wisłokiem.
>> Or. SBWMiP, s. 57–58.

1885 – W Bronisławiu k. Strzelina /Kujawy/ ur. Władysław Herz, działacz niepodległ., działał w okresie plebiscytu na Warmii i Mazurach. Jako poseł do sejmu polskiego wielokrotnie stawiał kwestie związane z plebiscytem w parlamencie, a po niekorzystnym wyniku głosowania zgłosił wniosek, by Liga Narodów unieważniła plebiscyt. Tezę swoją udokumentował w obszernym raporcie, który był gotowy już w kilkanaście dni po plebiscytowej klęsce. W tym czasie zajął się sprawa pomocy tym wszystkim, którzy zmuszeni byli opuścić obszar plebiscytowy. Sprawował wiele funkcji społecznych i politycznych związanych z polskim stanem posiadania na kresach zachodnich. Dokładna data śmierci nieznana, wiadomo jedynie, że został zamordowany przez hitlerowców w 1943 r. na podwórzu własnego domu.
>> Or. SBWMiP, s. 131.

1900 – W Palgulbinen k. Kłajpedy ur. Peter Paul Brock, pisarz niemiecki. Z zawodu był marynarzem. Jakiś czas mieszkał w Hamburgu. Potem mieszkał w Tylży. Po 1945 r. znów osiedlił się w Hamburgu, gdzie pracował w tygodniku „Das Ostpreussenblatt”. Zm. 25.10.1986 r. w Grosshausdorf pod Hamburgiem. W swej twórczości preferował wątki związane z ziemią rodzinną. Wiele fragmentów jego utworów znalazło się w antologiach dotyczących Prus Wschodnich. Jest laureatem nagrody im. Herdera oraz nagrody kulturalnej Ziomkostwa Wschodniopruskiego /Kulturpreis der Landsmannschaft Ostpreussen/.
>> Chł. Pr. Wsch., s. 24.

1907 – W Żelaznej k. Opola ur. Ryszard Knosała. Nauczyciel szkół polskich w Niemczech. Zm. w obozie koncentr. Dachau 6.02.1945 r.
>> Or. SBWMiP, s. 160–161; Fil. Wopt, s. 75–77.

1915 – We Fromborku zm. Franciszek Dittrich, ks. katol., historyk Kościoła, niemiecki działacz polityczny. Znał język polski sympatyzował z Polakami. Studiował w Rzymie i Monachium. Wykładał historię Kościoła w sem. duchownym w Braniewie. Współzałożyciel, a później prezyd. niemieckiego Warmińskiego Towarzystwa Historycznego. Z ramienia katol. partii Centrum posłował do parlamentu Prus. Przeciwnik polityki germanizacyjnej. Pod koniec życia proboszcz katedralny we Fromborku, a od 1908 r. wikariusz diec. warm. /ur. 29.01.1839 w Rokitniku k. Lidzbarka Warm./.
>> Or. SBWMiP, s. 86–87.

– Koniec dwutygodniowych walk na Pojezierzu Mazurskim. Rosjanie stracili około 200 tys. zabitych, a 90 tys. żołnierzy dostało się do niewoli.
>> Kron. XX, s. 181.

1929 – Weszła w życie ordynacja dotycząca szkolnictwa dla mniejszości polskiej w Niemczech. /Dokument podstawowy uchwaliła pruska Rada Ministrów 31.12.1928/.
>> Fil. Wopt, s. XXIII; Grot. W kręgu, s. 125; KMW 1995, s. 258.

1933 – W nocy miał miejsce napad na plebanię w Butrynach, gdzie mieszkał ks. Wacław Osiński, piastujący wówczas funkcję prezesa IV Dzielnicy Związku Polaków w Niemczech. Napastnicy próbowali wywabić księdza na dwór pod pozorem nagłego wezwania do ciężko chorego. Wtargnięciu na plebanię udaremniły mocne drzwi i okiennice. Agresorzy posługiwali się bronią palną. /W ogólnie dostępnych źródłach nie ma zgodności co do daty napadu, W. Wrzesiński pisze o nocy z 21 na 22.02.1933, natomiast J. Wróblewski twierdzi, że fakt ten miał miejsce w nocy z 25 na 26 marca 1933 r./.
>> Wrzes. Rp/WMiP, s. 290; Wrób. Bp, s. 93.

1937 – Wierni parafii w Łynie wystosowali petycję do konsystorza, protestując przeciw likwidacji nabożeństw w języku „mazurskim”. Parafianie z Łyny gotowi byli zgodzić się na nabożeństwa w zrozumiałym dla nich języku co trzecią niedzielę /dotychczas polskie i niemieckie msze odprawiane były na przemian/.
>> So. Po obu, s. 138.

1940 – Ks. Wacław Osiński skazany przez sąd w Olsztynie na 9 miesięcy więzienia za udział w akcji niesienia pomocy jeńcom polskim. Dzięki staraniom ks. Hanowskiego kara została zamieniona na areszt szpitalny. Ks. Osiński w tym czasie był już emerytem i mieszkał w Olsztynie.
>> Or. SBWMiP, s. 240.

1944 – Minister obrony narodowej w rządzie na uchodźstwie Marian Kukiel pisał w piśmie okólnym: „Wiadome z prasy zamiary Sowietów przyłączenia Królewca są sprzeczne z dążeniem do zapewnienia Polsce swobodnego dostępu do Bałtyku /…/ Żądanie to spotkało się ze sprzeciwem rządu polskiego”.
>> KMW 1992, s. 333; KMW 1996, s. 178.

1945 – Rozwiązany został Front Bałtycki. Armie tego frontu przemianowano na sambijską grupę wojsk i włączono w skład 3 Frontu Białoruskiego. Nad tym nowym związkiem taktycznym objął dowództwo marszałek Aleksander M. Wasielewski.
>> Bagr. Tak wyk., s. 527.

– Karol Małłek jako przewodniczący Powiatowej Rady Narodowej w Działdowie inicjuje wysłanie petycji do Warszawskiej Wojewódzkiej Rady Narodowej w sprawie poprawy sytuacji ludności miejscowej.
>> Chł. Pierwszy, s. 189.

Kalendarz Historyczny został sporządzony przez Bronisława Sałudę