18 marca

1187 – Zm. książę Pomorza Zachodniego Bogusław I. Obawiając się agresji ze strony Sasów i Duńczyków, szukał oparcia u księcia Polski Mieszka III Starego. W tym celu po śmierci pierwszej żony /była księżniczką duńską/ poślubił córkę Mieszka III, Anastazję. Upadek suzerena zniweczył sojusz. W r. 1181 uznał zwierzchnictwo cesarza Fryderyka Barbarossy, a później po krwawych walkach poddał się opiece Duńczyków. W taki to sposób Pomorze Zach. wyłączone zostało z polskiej wspólnoty politycznej.
>> WEP, II, s. 36.

1313 – Zm. Rudiger /Ruediger/, opat klasztorów cystersów w Oliwie, był dwunastym z kolei zwierzchnikiem konwentu oliwskiego. W źródłach klasztoru jego nazwisko pojawia się po raz pierwszy w r. 1283 – piastował wtedy funkcję notariusza, opatem został przed r. 1291.
>> KMW 1987, s. 113–114.

1341 – Przywilej lokacyjny dla wsi Kikity w komorze Jeziorany. Obszar 24 łanów dla tej jednostki osadniczej wytyczył w lesie wójt biskupi Henryk Luter.
>> Sz. DW, s. 167.

1404 – Bulla papieża Bonifacego IX polecająca podjęcie prac związanych z kanonizacją Doroty z Mątowów /diecezja pomerańska/. Przesłuchania naocznych świadków miały miejsce od 23 czerwca 1404 r. do 10.02.1406 r. Jednak beatyfikacja miała miejsce dopiero w 1976 r.
>> KMW 1981, s. 456–460.

1522 – Na zjeździe stanów w Grudziądzu przedstawiciele Warmii, Mikołaj Kopernik i Tiedeman Giese, zaprotestowali przeciw nakładaniu nowych ceł przez w. mistrza na towary wywożone z księstwa warmińskiego przez terytorium krzyżackie.
>> KMW 1994, s. 391.

1569 – „Na rozkaz króla jawią się przed sejmującymi stany pruskie, by zająć na stałe wyznaczone im miejsca”. Król Zygmunt August „nie zaniedbał im przypomnieć na końcu posiedzenia, że są Polakami chociaż mieszkają w Prusach”. W tym dniu podjęto także sprawę Gdańska. „Wśród wielu zarzutów, nierównych ciężarem, do najpoważniejszych należało oskarżenie o śmierć 11 kaprów królewskiej straży morskiej”. Ponadto król podniósł 4 kapitanów okrętowych swej floty do godności szlacheckiej.
>> Rocz. Gd., 1932, VI, s. 76–77.

1583 – Bp Marcin Kromer zatwierdził regułę zakonu sióstr katarzynek. Celem założonego w Braniewie przez Reginę Protman zgromadzenia, oprócz uświęcenia własnego, była opieka nad chorymi oraz kształcenie i wychowanie dziewcząt. Poza domem macierzystym katarzynki posiadały klasztory w Ornecie, Lidzbarku Warm., Reszlu i Krokach na Litwie. W drugiej połowie XIX w. filie zakonu znajdowały się niemal w każdej parafii na Warmii, powiększyły katarzynki stan swego posiadania na Litwie, powstała także pewna liczba ich domów w Brazylii.
>> Obł. HDW, s. 134; KMW 1994, s. 23–33.

1734 – Carski feldmarszałek Burchard Krzysztof hr. von Muennich zażądał od władz miasta Gdańska, by w przeciągu 24 godzin miasto skapitulowało przed wojskami rosyjskimi, wydało króla Stanisława Leszczyńskiego, uznało Augusta III królem polskim. W przypadku niewypełnienia żądań d-ca rosyjski groził zbombardowaniem i spaleniem miasta oraz potraktowaniem mieszkańców jako wrogów carycy i Rzeczypospolitej. Miasto nie ugięło się, mimo spotęgowania działań wojennych.
>> Lesz. Opis, s. XXIX.

1794 – Zm. /prawdopodobnie w Iławie/ Jan Krzysztof Schwartz /ur. w Brodnicy 22.02.1718 r./, kaznodzieja ewang., tłumacz, autor słownika niemiecko-polskiego. Był redaktorem szkół na Mazurach /Muszaki, Gardeja, Lipowo/ oraz proboszczem w Iławie. Na język polski z niemieckiego przetłumaczył wiele pieśni religijnych, których większość została opublikowana w popularnych wśród ludu mazurskiego kancjonałach.
>> Or. SBWPKiZM, II, s. 142–143.

1799 – Ogłoszone zostało rozporządzenie o zniesieniu szarwarków w domenach królewskich w Prusach Wschodnich i Zachodnich. W zamian za zwolnienie od szarwarku chłopi zostali zmuszeni do wnoszenia opłat w pieniądzach, spowodowało to niechęć do realizowanej reformy.
>> KMW 1957, s. 144; Sz. Ol., s. 134.

1848 – Wśród oswobodzonych z więzienia moabickiego podczas rewolucji w Berlinie był Florian Ceynowa, który za propolską działalność spiskową skazany był na konfiskatę majątku i ścięcie toporem.
>> Cieś. Sylw., s. 72.

1867 – „Żelazny kanclerz” Otto von Bismarck w programowym przemówieniu udowadniał, że Polska historycznie nie ma żadnych praw do Wschodnich i Zachodnich Prus. Stwierdził także, że dążenie do odbudowy Rzeczypospolitej jest czystą utopią.
>> Sys. Okruchy, s. 5–6.

1886 – We wsi Odmy k. Ostródy ur. Antoni Kremski /zm. 26.10.1963 r. w Brzeźnie k. Dąbrówna/, działacz plebiscytowy. Kierował obwodem plebiscytowym w Lewałdzie Wielkim k. Ostródy. Ukończył kurs dla działaczy plebiscytowych. Był pracownikiem wydziału agitacyjnego Mazurskiego Komitetu Plebiscytowego w Ostródzie.
>> Or. SBWMiP, s. 172.

1889 – We wsi Frąca k. Starogardu Gd. ur. Juliusz Hewner /zm. 23.03.1964 r. w Gutowie k. Ostrowa Wielkopolskiego/, nauczyciel. Przed 1930 rokiem pracował w Poznańskiem. Od lipca 1930 r. był kierownikiem polskiej szkoły w Mikołajkach Pomorskich, gdzie był obiektem stałych szykan i napaści bojówek nacjonalistów niemieckich. Sprawa napadu i zdemolowania szkoły w Mikołajkach /28.10.1930 r./ była szeroko znana, zawędrowała nawet do Ligi Narodów. Związek Polskich Towarzystw Szkolnych wytoczył w tej sprawie proces, który toczył się w Malborku. Mimo dowodów winy tylko 2 hitlerowców zostało skazanych na kary krótkoterminowego więzienia.
>> Or. SBWMiP, s. 131–132.

1893 – Ur. Edward Czyżewski, konsul polski w Kwidzynie. Na tym stanowisku wykazał się dużymi umiejętnościami współpracy z działaczami ruchu polskiego na Powiślu. Od 1934 r. współpracował owocnie z polskim wywiadem wojskowym. W sierpniu 1939 r. został aresztowany przez hitlerowców i od tego momentu nieznane są jego losy.
>> Or. SBWMiP, s. 82.

1898 – W Brodowie k. Działdowa ur. Karol Małłek /zm. 28.08.1969/, pisarz, publicysta i folklorysta, nauczyciel, działacz mazurski. Prowadził wszechstronną działalność kulturalno-oświatową na wsi, był współzałożycielem i prezesem Związku Mazurów w Działdowie. Zbierał folklor. Współpracował z „Gazetą Mazurską”. W czasie wojny ukrywał się – był współorganizatorem i prezesem konspiracyjnego Instytutu Mazurskiego. Po wojnie był krótko starostą działdowskim. W latach 1945–1950 i 1957–1960 kierował Uniwersytetem Ludowym w Rudziskach Pasymskich. Był członkiem Związku Literatów Polskich, piastował różne funkcje w PZPR, FNJ i TRZZ. Autor widowisk, śpiewników, zbiorów legend i wspomnień. Kawaler Krzyża Kawalerskiego OOP, odznaczony Orderem Sztandaru Pracy II kl.
>> OBL 50–52; Or. Twórcy, s. 108–109; Or. SBWMiP, s. 207–208.

1909 – Feliks Nowowiejski prowadzi w Krakowie koncert, który miał zadecydować o powierzeniu mu stanowiska dyrektora Krakowskiego Towarzystwa Muzycznego. Nowowiejski zwrócił uwagę umiejętnościami kapelmistrzowskimi. Uznanie wzbudziły utwory własne. To wystarczyło, by władze KTM podjęły korzystną dla kompozytora decyzję zaangażowania go na wakujące stanowisko.
>> KMW 1965, s. 34; Boehm FN, s. 48.

1919 – Stanisław Zieliński, znany z wcześniejszej działalności na Mazurach, wystosował memoriał do Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego, w którym postulował maksymalne opóźnienie terminu plebiscytu.
>> Wrzes. WiM, s. 225–226; KMW 1980, s. 414–415.

– Rada Miejska w Działdowie uchwala protest przeciw decyzjom przyłączenia polskich powiatów do Prus Wschodnich.
>> Dział., s. 174–175.

– Z Paryża M. Seyda do Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej w Poznaniu: „Projektuje się przyłączenie do Polski z góry cypla zachodnio-południowego Prus Wschodnich, żebyśmy mieli zabezpieczoną kolej: Gdańsk – Mława – Warszawa”.
>> Staw. Pl., s. 9.

1920 – Po długich pertraktacjach udało się Janowi Baczewskiemu wyjednać zgodę Komisji Alianckiej na organizowanie na terenie plebiscytowym polskich szkół.
>> KMW 1968, s. 680.

– Na mocy zarządzenia wojewody pomorskiego powołana została tymczasowa Powiatowa Rada w Działdowie. W jej skład weszli: Tadeusz Bogdański, Grabski, Kowalski, Wasilewski, Alfred Wellenger i Leon Wojnowski.
>> Dział., s. 181; Rocz. Dział. 1999, V, s. 21.

1921 – Bunt marynarzy Floty Bałtyckiej w Kronsztadzie zdławiony przez Armię Czerwoną.
>> Kron. XX, s. 274, 276.

– W Rydze został podpisany traktat pokojowy między Polską a Rosją i Ukrainą radziecką. Sprawę granicy polsko-litewskiej pozostawiono do rozstrzygnięcia przez dwa bezpośrednio zainteresowane państwa.
>> Kron. XX, s. 274, 276; Rusz. II, s. 103.

1925 – W Hohenfuerst k. Świętej Siekierki /obw. Kaliningradzki/ ur. Hans Ulrich Nichau, pisarz niemiecki. Zm. 29.08.1971 w Bleichach /Allgaen/.
>> Chł. Pr. Wsch., s. 58.

1928 – Na konferencji NSDAP w Królewcu Erich Koch został zaproponowany na urząd gauleitera Prus Wschodnich. Hitler zatwierdził go na to stanowisko 3.09.1928 r.
>> KMW 1995, s. 313; WiM 1987, nr 19, s. 7.

1932 – Na stanowisku Komisarza Generalnego RP w Gdańsku Henryka Leona Strasburgera zastąpił Kazimierz Papee.
>> Prusz. Niezadowoleni, I, s. 65.

1933 – W Berlinie na zebraniu kierowników Związku Mazurów zawieszono wydawanie pisma „Czech”. Zawieszenie to miało być krótkotrwałe. Jednak po tej dacie nie ukazał się już żaden numer tego wydawnictwa.
>> Wrzes. Rp/WMiP, s. 293; Łuk. IV, s. 188.

1935 – Konsul RP w Olsztynie raportuje swej władzy zwierzchniej o nasileniu się prześladowań wobec rodziców posyłających swe dzieci do ochronek i szkół polskich. Przejawiało się to w postaci odmowy zasiłków rodzinnych, zwolnień z pracy. Represjonowani bywali także ci, co uczęszczali na polskie zebrania.
>> KMW 1986, s. 60.

– Gestapo aresztowało ks. Józefa Przeperskiego, wikarego z Postolina. Oto powody zatrzymania: 1. Podczas lekcji religii często w szkole niemieckiej posługiwał się językiem polskim /gdy mówił po niemiecku, dzieci nie rozumiały wykładu/. 2. Gestapo otrzymało donos, że podczas kolędy zwrócił uwagę synom Korzeniowskiej z Miran, że jako Polacy powinni posługiwać się językiem ojczystym.
>> WiM 1989, nr 5, s. 9.

1937 – W Sieradzu ur. Edward Bonusiak, dziennikarz, sekretarz redakcji „Głosu Olsztyńskiego”. Zginął w wypadku samochodowym 12.09.1969 r.
>> Or. Twórcy, s. 34.

1939 – Polska marynarka wojenna postawiona w stan częściowego pogotowia wojennego, co wiązało się z przewidywaną przez wywiad wyprawą Kriegsmarine w celu zajęcia Kłajpedy.
>> Per. Wielkie, s. 25.

1942 – W Moskwie gen. Władysław Anders w rozmowie z Józefem Stalinem stwierdził, że w 1939 roku informacji o sytuacji w Prusach Wschodnich dostarczali mu tamtejsi Mazurzy.
>> Chł. Pierwszy, s. 81.

1943 – W Radości pod Warszawą w mieszkaniu robotnika Michała Skoryny /było to konspiracyjne nazwisko Karola Małłka/ grupa działaczy powołała do życia Instytut Mazurski, którego celem było przywrócenie Mazur Polsce po zakończonej wojnie.
>> KMW 1965, s. 111; KMW 1968, s. 317; Faj. RL, s. 224; Chł. Pierwszy, s. 188.

1945 – Trwają walki w kotłach braniewskim i królewieckim. Zaślubiny żołnierzy I armii WP z morzem, zdobycie Kołobrzegu.
>> Szturm, s. 113, 213; Dob. Z dziejów, s. 160, 164, 165; Kron. XX, s. 652.

Kalendarz Historyczny został sporządzony przez Bronisława Sałudę