1520 – W. mistrz Albrecht osobiście dowodził napadem na Pieniężno. Miasto było bronione przez 400 Polaków; Krzyżacy dysponowali 2 tysiącami konnych i kilkaset piechoty, posiadali także artylerię. Strzelano także pociskami zapalającymi. Skruszono część murów. Mieszczanie zaatakowali od tyłu. Miasto i zamek zdobyto. W tym samym czasie statki gdańskie rozpoczęły blokadę Cieśniny Bałgijskiej.
>> Bis. WP., s. 145, 239, 485.
1521 – W. mistrz krzyżacki Albrecht przybył do Prabut na rokowania pokojowe. Obrady rozpoczęły się następnego dnia.
>> Bis. WP., s. 438.
1570 – Senacka Komisja zwana Komisją arcybpa Stanisława Karnkowskiego po śledztwie przeprowadzonym w Gdańsku potępiła miasto za sąd i stracenie 11-stu kaprów królewskich. Fakt ten uznano za zbrodnię popełnioną na sługach króla polskiego.
>> Lepszy, Dzieje, s. 99, 105.
1581 – Ojciec Święty Grzegorz XIII powołał w Braniewie międzynarodowe Kolegium Papieskie. Kształcili się w nim, oprócz Polaków, Szwedzi, Niemcy, Kurlandczycy i Litwini. Równie międzynarodowy był skład ciała pedagogicznego.
>> Rocz. Gd. 1956–1957, XV–XVI, s. 409.
1624 – W Dzierzgoniu spisano akt, na mocy którego od starosty Achacego Czemy kupił 17 i pół łana gruntu miary chełmińskiej kanonik warm. Jan Vostovius za 5000 zł polskich.
>> Sz. DW, s. 150.
1677 – W Siemionkach k. Giżycka ur. Adam Maciewski, nauczyciel języka polskiego w gimn. toruńskim, kantor i poeta polski. Zm. 28.04.1717 w Toruniu.
>> Or. SBWPKiZM, II, s. 26–27.
1697 – W Królewcu ur. Jakub Henryk Liedert, prawnik, bibliofil – zbierał dokumenty dotycz. historii Prus, Polski i Inflant. Zm. w Królewcu 16.01.1776 r.
>> Or. SBWPKiZM, II, s. 14–15.
1817 – Rejencja królewiecka pismem okólnym zaleciła landratom przeciwdziałanie migracji z Prus do Królestwa Polskiego. Zalecano wszelkimi środkami utrudniać emigrację, „wyjaśniać ludności, że w Polsce wcale dobrze nie jest /…/ zatrzymywać bydło i ruchomości”.
>> KMW 1965, s. 627–628.
1826 – W Halle zm. Jan Seweryn Vater, niemiecki orientalista, slawista i teolog /ur. w Altenburgu 27.05.1771 r./. Studiował na uniwersytetach w Jenie i Halle. W l. 1809–1820 wykładał na uniwersytecie królewieckim, gdzie opiekował się polskim seminarium. Wydał m.in. pracę o języku staropruskim. Znany był polskim naukowcom w Wilnie i Warszawie.
>> Or. SBWPKiZM, II, s. 196–197.
1848 – Rada Miejska Królewca wystosowała adres do króla, żądając „udziału uzbrojonego mieszczaństwa w utrzymaniu spokoju i porządku oraz zatrudnienia dla proletariatu”. Żądanie to spowodowane było wcześniejszymi wydarzeniami, kiedy to w czasie robotniczych manifestacji antyrządowych zdarzyły się przypadki plądrowania sklepów.
>> KMW 1965, s. 636.
1852 – Krzysztof Celestyn Mrongowiusz, dziękując za przyznanie członkostwa i pamiątkowego medalu, wysłał na adres Towarzystwa Historycznego Polskiego w Paryżu pismo, w którym m.in. czytamy: „Z rozczulonem sercem uznaję wielkość obowiązku do wywdzięczenia się za łaskawe względy, któremi mnie Panowie zaszczycili. Żałuję tylko, że mój wiek podeszły, w 88 roku życia i ciągła chorowitość przeszkadza mi być czynnym. /…/ Któż by nie ubolewał nad losem narodu polskiego. Niezbadane są drogi Pańskie. Ale koniec może być wesoły”.
>> Bień. KCM, s.121.
1854 – W Ławicach k. Iławy ur. Emil Behring, lekarz, asystent bakteriologa Roberta Kocha, wynalazca surowicy przeciwtężcowej i antydyfterytowej. Studiował w Berlinie i Bonn. W 1901 roku po raz pierwszy przyznana została nagroda Nobla w dziedzinie medycyny. Otrzymał ją Emil Behring. Jednak największą dla niego nagrodą była wdzięczność setek tysięcy matek, gdyż od jego odkrycia słowo „dyfteryt” przestało być synonimem śmierci.
>> WEP, I, s. 670; Mart. Nk, s. 14–19;Ił., s. 163.
1875 – W Staninie k. Łukowa ur. Józef Ostaszewski /Ost./, lekarz, działacz społ.-oświat. Zm. w Warszawie 25.06.1942 r. Wieloletni mieszkaniec Mławy.
>> Or. SBWMiP, s.241–242.
1894 – W Bukowca k. Starogardu Gd. ur. Józef Ukleja /zm. w Lubawie 24.06.1971 r./, działacz plebiscytowy, z zawodu ślusarz. Podczas plebiscytu mieszkał w Lewałdzie pod Ostródą. Po ukończeniu kursu dla działaczy plebiscyt. w Szczytnie mianowany agitatorem Mazurs. Kom. Plebiscyt. w obwodzie Marwałd k. Ostródy. Brał udział w obronie wielu polskich wieców. W 1969 r. odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi.
>> Or. SBWMiP, s. 318.
1919 – W Nieświeżu propolska manifestacja zbrojna. Dla jej upamiętnienia w r. 1931 wzniesiono pomnik poświęcony nieświeskiemu powstaniu. Jeszcze w styczniu 1989 roku na jego miejscu stał posąg Lenina.
>> Tyg. Pow., 15.01.1989, s. 4. /nr 3/.
1920 – Rada Ludowa w Sztumie podjęła uchwałę, by województwa pomorskie i poznańskie nie przyjmowały na swój teren osób uchodzących z terenów plebiscytowych, by nie zezwalały tym osobom na zakup ziemi i nie osadzały ich na urzędach.
>> Staw. Pl., s. 164–165.
1923 – Rada Ambasadorów usankcjonowała zmiany terytorialne między Polską a Litwą, wywołane akcją podjętą przez „zbuntowanego” gen. Lucjana Żeligowskiego.
>> Mak. Litwini, s. 16, 39, 245; Kron. XX, s. 303; Rusz. II, s. 204, 231.
1928 – Jan Baczewski wygłosił w pruskim sejmie kolejne świetne przemówienie. Zostało ono wydrukowane 5 dni później w „Gazecie Olsztyńskiej” pt. „Polacy w Niemczech i Niemcy w Tyrolu południowym”. Czytamy tam: „Skarżycie się, że w południowym Tyrolu nauka religii nie jest udzielana w mowie ojczystej. Panie i Panowie, a jak sprawa wygląda tutaj? /w Prusach Wschod. i na Pograniczu – przyp. autora/. Spośród 150 000 dzieci w wieku szkolnym o języku ojczystym polskim nie więcej jak 200 udziela się naukę religii w języku ojczystym. Jeśli tego rodzaju stosunki panują tutaj, wówczas nie rozumiem, jak można się oburzać na zwalczanie Niemców w południowym Tyrolu /…/”.
>> KMW 1983, s. 44.
1930 – Reinhold Barcz przybył do Essen w celu nawiązania kontaktów Mazurów wschodniopruskich ze społecznością emigrantów z Mazur.
>> Łuk. IV, s. 186.
1933 – W powiecie sztumskim powstało 5 nowych bibliotek polskich: Stary Targ, Postolin, Trzciano, Mikołajki Pom., Nowa Wieś. Posiadały one łącznie 506 książek.
>> Rocz. Ol. 1963, V, s. 124.
1937 – W Pierzchowicach k. Sztumu zm. Franciszek Lemkowski /ur. 23.03.1889 r./, działacz ruchu polonijnego na Powiślu. Zginął tragicznie, zamordowany skrytobójczo przez żandarma Bartelsa i kowala Goertza z Postolina. Bezpośrednim powodem miało być przeniesienie przez Lemkowskiego dzieci ze szkoły niemieckiej do polskiej. Manifestacyjny pogrzeb był hołdem dla oddanego sprawie polskiej działacza. Żegnały go liczne rzesze Polaków z całego Powiśla. F. Lamkowski miał dwóch synów, obaj byli uczniami gim. polskiego w Kwidzynie.
>> Or. SBWMiP, s. 182.
1939 – W sztabie Głównym WP rozpoczęto mocno spóźnione prace nad planem wojny z Niemcami. Pośpiech spowodowało bezpośrednie zagrożenie spowodowane zajęciem Czechosłowacji oraz aneksja Kłajpedy. W planie tym stwierdzano m.in.: „Działania wychodzące z Prus Wsch. mogą się rozwinąć wzdłuż Wisły /…/ bądź też będą zmierzały do głębszego wejścia na tyły przez Siedlce na Lublin lub Brześć. /…/ Prusy Wsch. są więc groźbą, ciążącą nie tylko nad Warszawą, lecz i całym zapleczem zachodniego frontu”.
>> Rocz. Ol. 1963, V, s. 157.
1943 – Z Olsztyna do Teresina odjeżdża trzeci transport Żydów. W Berlinie doczepiono dalsze wagony. W sumie do Teresina tym transportem dotarły 1354 osoby. Część z tej grupy odesłano do Oświęcimia. Nikt z tej grupy nie ocalał.
>> Jas. Między PaP s. 704; GO 1997, sierp. 29–31, s. 5.
1944 – Związana z rządem emigracyjnym w Londynie Rada Jedności Narodowej m.in. postulowała: „Do Rzeczyposp. winny być włączone całe Prusy Wsch., zniemczone siłą i podstępem, odwieczny port dorzecza Wisły – Gdańsk”.
>> Rocz. ZZiPn, 1960, s. 44.
1945 – W ostródzkiej „wagonówce” już od pięciu dni przebywała grupa polskich kolejarzy, którzy pracowali nad uruchomieniem zakładu. Nie była to sprawa łatwa. Zaczęto od stołówki, którą zorganizowano przy pomocy Polek, dla których Ostróda była miastem rodzinnym.
>> WiM 1988, nr 17, s. 13.