14 lutego

1341 – Rada miasta Chełmna wydała pouczenie prawne radnym i sołtysowi Ornety. Miasto to założone było na prawie chełmińskim, więc gdy sołtys nie chciał partycypować w pracach rozszerzenia murów obronnych, a biskup nie wiedział, jak spór rozstrzygnąć, udano się „do miejsca wyjściowego prawa chełmińskiego”. Wskazano jednoznacznie, że racja leży po stronie władz miejskich.
>> Sz. DW, s. 271–272.

1454 – Związek Pruski zdobył zamki krzyżackie w Królewcu. Do Związku Pruskiego zgłosiła akces Kapituła Warmińska.
>> WiM zarys, s. 170; Or. SBWPKiZM I, s. 81.

1489 – W Lidzbarku Warm. zm. bp warm. Mikołaj Tungen. Był synem, mieszczanina z Ornety. Biskupem został wybrany przez kapitułę warm. wbrew woli króla Kazimierza Jagiellończyka. Korzystając z pomocy Krzyżaków wystąpił przeciw królowi /wojna klesza/. W 1479 ukorzył się przed królem w Piotrkowie. Zatwierdzony na warmińskim stolcu do samej śmierci był Tungen rzecznikiem pruskiego partykularyzmu.
>> Or. SBWPKiZM, II, s. 190–191; Achr. PBW, s. 77–80; KMW 1972, s. 636; WEP, XI, s. 703.

1520 – Rada miasta Gdańska na prośbę hetmana Mikołaja Firleja przesłała mu w formie pożyczki 800 florenów na opłacenie zaciężnych, dalsze 400 florenów w postaci żywności i sukna, wraz z pismem zachęcającym do dalszych działań oblężniczych przeciw Pasłękowi. W. mistrz Albrecht internował w Królewcu burmistrzów Braniewa /musieli mieszkać w gospodzie i codziennie meldować się na zamku/.
>> Bis. WP, s. 114, 122–123.

1521 – Załoga krzyżacka z Dobrego Miasta nagle napadła na leżące w pobliżu miasteczko Jeziorany, opanowała je i zrabowała. Jednak załoga zamku biskupiego w Jezioranach nie dała się zaskoczyć i agresorzy zmuszeni byli jeszcze tego samego dnia wrócić do Dobrego Miasta.
>> Bis. WP, s. 393.

– W Toruniu król polski Zygmunt I Stary wspólnie z doradcami ustalili i oświadczyli posłom zabiegającym o pokój między Polską a w. mistrzem krzyżackim, że jeśli Albrecht złoży przysięgę przepisaną traktatem toruńskim, wówczas odzyska łaskę królewską. Tekst tej przysięgi udostępniono posłom na ich prośbę. Stwierdzono, że król Zygmunt wyraża zgodę na zawarcie czasowego rozejmu.
>> Bis. WP, s. 433.

1529 – W Elblągu obraduje sejmik pruski. Warmię reprezentują bp Maurycy Ferber i kan. Mikołaj Kopernik, którzy zabiegali, by mieszkańcy Warmii ze szkodą dla własnych interesów nie musieli przyjmować małowartościowych monet bitych przez księcia pruskiego.
>> KMW 1966, s. 598.

1656 – Stany warm. oraz bp składają w Lidzbarku hołd elektorowi brandenburskiemu. Wojska Fryderyka Wilhelma zajmują Warmię.
>> WiM zarys, s. 815; Obł. HDW, s. 38.

1678 – Król Jan III Sobieski, by okazać niezadowoleni, bez oficjalnego pożegnania opuszcza Gdańsk. Gdańszczanie o wyjeździe monarchy dowiedzieli się już po fakcie. Uroczysty salut kilkudziesięciu strzałów armatnich był już tylko swojego rodzaju ceremonialną formalnością. Niechęć króla spowodowana była nadmiernym handryczeniem się przedstawicieli Gdańska, co powodowało przedłużanie się prowadzonych pertraktacji.
>> Rocz. Gd., XV/XVI, 1956, s. 180.

1688 – W Królewcu zm. Ahasver Lehndorf v. /ur. 9.02.1637 r. w Sztynorcie k. Węgorzewa/, płk, radca. Pochodził z rodziny, która tradycyjnie utrzymywała bliskie kontakty z Polakami. Studiował na uniw. w Lejdzie. Służył w wojsku koronnym. Po r. 1671 był starostą w Pruskiej Iławie, Bartoszycach i Szakach. Potem walczył w Niderlandach. W 1679 został gen. lejtnantem armii duńskiej. Pod koniec życia piastował godność nadmarszałka i nadburgrabiego Prus.
>> Or. SBWPKiZM II, s. 9; Toe., s. 282.

1724 – Krzysztof Andrzej Jan Szembek, mimo że nie był indegeną pruskim, został przez Augusta II mianowany bpem warm. Obronił w Rzymie samodzielność diecezji, uniezależniając ja od synodów metropolii gnieźnieńskiej. Walczył o prawa dla katol. w Prusach. Mecenas sztuki. Po zrabowaniu przez Szwedów portretów bpów z Lidzbarka zlecił namalowanie nowych. Zorganizował straż, w celu obrony ludności warm. przed napadami oddziałów brandenb. Porywających chłopów do armii pruskiej. Ufundował jedno stypendium dla mieszczanina lub chłopa.
>> Or. SBWPKiZM II, s. 173–175.

1734 – Wojska rosyjskie zajęły Pruszcz Gdański w ramach operacji przeciw miastu Gdańsk, gdzie schronił się król Stanisław Leszczyński.
>> Lesz. Opis, s. XXVIII.

1765 – W Rynie zm. Jakub Głodkowski /Glotckovius, Glodkowski/, /ur. 11.06.1682 w Linowie k. Szczytna/, kaznodzieja pol., ewangelicki, pisarz. W Linowie k. Szczytna jego ojciec był sołtysem. Studiował w Królewcu. Rektor szkoły w Mikołajkach, prob. w Bożym k. Mrągowa i Rynie k. Giżycka. Ceniony jako autor i tłumacz.
>> Or. SBWPKiZM I, s. 68.

1818 – Jakub Fryderyk Hoffman mianowany prof. zwyczajnym na Wydziale Lekarskim Uniw. Warszawskiego. Syn aptekarza z Ostródy. Studiował w Królewcu, Rydze, Petersburgu i Frankfurcie. Zasłużony jako lekarz w wojsku polskim. Zajmował się także zagadnieniami technicznymi /jako pierwszy zaprojektował łódź podwodną/.
>> Or. SBWMiP 1963, s. 114–115; Per. Pol. pion., s. 15–17.

1827 – Na Warmii w Nowej Wsi k. Olsztyna ur. Johannes Mrowitzki. Pochodził z rodziny ewangelickiej, po ukończeniu preparandy w Rozogach pracował jako nauczyciel w szkołach w Łajsach k. Szczytna /równocześnie był organistą w oddalonym o 2 mile Jedwabnie/, Narzymiu k. Działdowa i Jezutkach k. Szczytna. Zm. w Królewcu 29.11.1902 r., pozostawiając bardzo interesujący pamiętnik.
>> KMW 1993, s. 529–546.

1828 – W Główczycach na Kaszubach zm. Jan Krzysztof Koberstein /ur. w Czarnicach – Prusy Zachod./, ks. ewang., współpracownik K.C. Mrongowiusza. Zasługą pastora Kobersteina było to, że Główczyce stanowiły ostatni bastion polskich nabożeństw ewang. na Pomorzu. Zlikwidowano je 1886 r.
>> Bień. KCM, s. 79, 178.

1846 – W Pniewach pod Poznaniem aresztowano Michała Słomczewskiego, emisariusza Tow. Demokratycznego Polskiego, publicystę, filozofa. Urodzony w Kaliskiem zbiegł do Poznania, aby uniknąć represji ze strony władz rosyjskich /działał w tajnych organizacjach patriotycznych/. Studiował na uniw. berlińskim. Z ramienia TDP wielokrotnie przebywał w Królewcu, odgrywając ważną rolę w organizacji siatki powstańczej w Prusach Wsch. Zm. w 1893 r. we Francji.
>> Or. SBWMiP, s. 291.

1864 – Przedstawiciel Agentury Prusy Wschod. Stanisław Rychter donosił: „W Niborku /Nidzica – B.S./ przeprowadzono przez granicę /…/ 60 sztucerów z bagnetami oraz 60 form do lania kul i 60 brantek zapasowych.”.
>> KMW 1984, s. 255; Szos. PW, s.247.

1888 – W Duesseldorfie zm. Jan Artur Seweryn Nikutowski /ur. 9.01.1830 w Kaniach k. Bartoszyc/, artysta malarz. Pochodził z rodziny ziemiańskiej. Studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Królewcu. Osiedlił się w Duesseldorfie. Malował głównie sceny batalistyczne oraz obrazy z dziejów polskich powstań narodowych. W polskich muzeach brak jego prac.
>> Or. SBWMiP, s. 226.

1898 – W Ełku ur. Gustaw Jagiełło, działacz ruchu robotniczego /zm. 14.05.1966 w Olsztynie/. Podczas I wojny światowej, służąc w armii niemieckiej, wstąpił do Zw. Spartakusa /Spartakusbund/, brał udział w rewolucji w Berlinie /1918/. W okresie plebiscytu jako czł. KPD stał po stronie polskiej – działał w rodzimym Ełku. Na przełomie lat 1923–1924 odbył 6-miesięczną karę więzienia. Wyemigrował o Westfalii i pracował jako górnik. Zwolniony za przekonania polit., wyjechał do Berlina i 6 lat był bez pracy. Od 1930 r. kierował zbrojną ochroną KPD i prowadził działalność antyhitlerowską. W stycz. 1935 uwięziony, katowany, skazany na 10 lat więzienia. Po 1945 był działaczem PPR i PZPR w woj. białostockim, a następnie w olsztyńskim.
>> Or. SBWMiP, 1983, s. 137.

1920 – Odezwa Komisji Międzysojuszniczej do mieszkańców rejencji olsztyńskiej i powiatu oleckiego o objęciu władzy na terenie plebiscytowym.
>> Staw. Pl., s. 881, 508; Wak. GO, s. 214.

1932 – Na wyspie Sylt zm. Ernest Beissert, prof. sem. Nauczycielskiego w Ełku, miłośnik folkloru mazurskiego. Za propolskie i promazurskie sympatie karnie przeniesiony na wyspę Sylt /Szlezwik-Holsztyn/.
>> Or. SBWMiP, s. 55.

1945 – Zdobyta została Orneta. Dokonały tego wojska dowodzone przez gen. pułkownika Aleksandra Gorbatowa. Podczas bitwy powietrznej stoczonej nad Bartoszycami między radzieckimi i niemieckimi samolotami spłonęło kilka domów.
>> Gor. Lata, s. 458; Hryc. Bart., s. 187.

1947 – w Sorkwitach k/Mrągowa ur. bp Janusz Jagucki; ojciec był pastorem. Proboszcz w Giżycku. Na 7 sesji X Synodu wybrany zwierzchnikiem Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP.
>> Kruk Sz., s. 273

Kalendarz Historyczny został sporządzony przez Bronisława Sałudę