10 lutego

1321 – W Inowrocławiu sąd papieski wydaje wyrok, skazując Krzyżaków na zwrot Pomorza w ciągu miesiąca, na zapłacenie 30 tys. grzywien polskich odszkodowania oraz 150 grzywien groszy praskich kosztów sądowych. Na wypadek odmowy wykonania wyroku na zakon spadał interdykt. Komturowie na Pomorzu byli obłożeni klątwą.
>> Gór. PkwP, s. 89; WiM, s. 808; KMW 1966, s. 19.

1369 – Bp warm. Jan Stryprock nadał 32 włóki lasu między Wilimami, Biesowem i Miejską Wsią czterem Prusom, braciom o imionach Clawko, Herman, Heinko i Dyngon. Powstała w ten sposób włość o nazwie Zerbuń. Przywilej oparty był na prawie chełmińskim za cztery służby konne. Przez Zerbuń biegła granica między południową – polską i północną – niemiecką Warmią. W Zerbuniu większość mieszkańców stanowili Polacy.
>> Bis., s. 195–196.

1424 – W. mistrz Karol z Trewiru stanął przed papieżem i wysłuchał niepomyślnego wyroku w sporze z arcybpem ryskim i miastem Rygą. Jednocześnie /ponoć dzięki wymowie i b. dobrej znajomości języka włoskiego/ „odwojował” sprawę Pomorza. Papież stwierdził, że król Łokietek podał nieprawdziwe dane, i przysądził Pomorze Krzyżakom.
>> Gór. PkwP, s. 90.

1454 – Wielkie poselstwo Tajnej Rady Związku Pruskiego wyrusza do Krakowa pod przewodem Jana Bażyńskiego, by prosić króla polskiego o wcielenie do Korony.
>> KMW 1992, s. 231; Gór. PkwP, s. 219; WiM, s. 167.

1508 – Na sejmie w Piotrkowie król Zygmunt Stary potwierdził oficjalnym dokumentem prawa biskupa warm. do Tolkmicka oraz darował trzy wsie, które znajdowały się w posiadaniu Elbląga.
>> Sz. DW, s. 26.

1517 – W Kumajnach koło Pieniężna Hans Molner objął 2 łany, które mu sprzedał Jorge Hausberg. Transakcje opisał i zatwierdził Mikołaj Kopernik, ówcześnie administrator komornictwa pieniężniańskiego.
>> Kop. Lok., s. 43.

1520 – Hetman Mikołaj Firlej odstąpił od oblężenia zamku w Pasłęku.
>> Bis. WP, s. 115.

1555 – Książę Albrecht nadał 26 włók na prawie chełmińskim Jakubowi Jelończykowi w celu lokacji wsi czynszowej. Zasadźca otrzymał 6 włók sołeckich. Od nazwiska lokatora wieś została nazwana Jeleniowem /kapitanat Szczytno/. W r. 1579 powierzchnia wsi wynosiła 60 włók. Pod koniec XVIII stulecia Jeleniowo liczyło 33 dymy.
>> Szczyt., s. 113.

1603 – Według relacji nuncjusza Claudio Rangoniego na tajnej radzie senatu negatywne stanowisko w sprawie lenna pruskiego dla elektora brandenburskiego zajęli kardynał Maciejowski i kasztelan krakowski Ostrogski, motywując swoje stanowisko niechęcią Hohenzollernów wobec religii katolickiej.
>> Janisz. RPaPK, s. 70.

1609 – W sejmie polskim przemawiali przedstawiciele wielu dworów zachodnioeuropejskich, optując za przyznaniem sukcesji elektorom brandenburskim. Poseł Duński posunął się nawet do swojego rodzaju szantażu. Przedstawiciel stanów pruskich Otto von Groeben przedkładał, że sukcesja oznacza oderwanie księstwa pruskiego od Korony.
>> Janisz. RPaPK, s. 162–163.

1629 – Szwedzi zajęli Lidzbark Welski, dowodził marszałek Hans Wrangel, jego wojsko przybyło spod Lubawy i po przenocowaniu pomaszerowało w kierunku Radoszek.
>> Dział., s. 132; Toe., s. 266.

1657 – Do Giżycka wpadli Tatarzy posiłkujący Polskę w wojnie ze Szwedami i puścili miasto z dymem. Ocalał tylko zamek, ratusz i kościół. Zamordowano lub porwano i sprzedano w niewole ponad 1000 osób.
>> Wak. Giż., s. 56.

1846 – W Kłajpedzie aresztowano Teofila Magdzińskiego, wyznaczonego przez wielkopolską konspirację na naczelnika powstania na Żmudzi. Po zebraniu oddziałów żmudzkich i wschodniopruskich miał zająć Kowno. Po zatrzymaniu przewieziono go do Poznania, skąd zbiegł do Francji.
>> Or. SBWMiP, s. 204.

1863 – Na jednej ze stacji kolejowych linii Gdańsk–Bydgoszcz skonfiskowano transport broni dla polskiego powstania. Przesyłka zawierała 53 strzelby myśliwskie, 1 karabin z bagnetem, 1 rewolwer, 11 pistoletów, 25 szpad kawalerii i piechoty, przybory do odlewania kul.
>> Szos. PW, s. 232, 263.

1884 – We wsi Markowskie k. Olecka zm. Jan Janczio /Jenczo, Jencio/, rolnik, działacz mazurski, pisarz, bibliofil, wydawca, kaznodzieja ewangelicki. Pochodził z niezamożnej rodziny chłopskiej, ukończył tylko miejscową szkołę wiejską. Zwalczał pijaństwo, propagował nowoczesne metody uprawy roli. Za zezwoleniem konsystorza odprawiał nabożeństwa domowe i wygłaszał kazania.
>> Or. SBWMiP, s. 144; KMW 1992, s. 145.

1898 – W Bukwałdzie k. Olsztyna ur. Franciszek Kellmann, działacz warm. ukończył kurs nauczycielski w Olsztynie. Aktywny w czasie plebiscytu, organizator polskiego ruchu młodzieżowego. Aresztowany przed wybuchem II wojny światowej, więziony w Hohenbruch, skąd udało mu się zwolnić, powołując się na inwalidztwo z okresu I wojny światowej. Zmarł tragicznie pod koniec wojny /?/.
>> Or. SBWMiP, s. 153.

1916 – W Rogielnicy k. Ełku ur. Hedy Gross, pisarka niemiecka /zm. w 1988 r./. ukończyła gimnazjum w Ełku. Po 1945 roku zamieszkała w Hamburgu. Była absolwentką szkoły plastycznej i jako malarka wiele podróżowała. Jej najlepsze teksty literackie znalazły się w zbiorze „Ostpreussen Sommer Heute” /Wschodniopruskie lato dzisiaj/. Prawie wszystkie jej opowiadania były drukowane w „Das Ostpreussenblatt”.
>> Chł. Pr. Wsch., s. 38.

1920 – Wczesnym deszczowym popołudniem odbyły się w Pucku zaślubiny Polski z morzem. Po mszy polowej na brzegu morskim z odśpiewaniem „Te Deum” przy akompaniamencie hymnu i salutu artyleryjskiego podniesiono banderę morską Rzeczypospolitej. Dowódca Frontu Pomorskiego gen. Józef Haller rzucił pierścień, który potoczył się po lodzie i znikł w głębinie Bałtyku.
>> Ter. Z dziejów, s. 85; Cies. PMW, s. 13, oraz ilustr. 1, 2. pos. 112; Wań. Wal., s. 71, 334; Kron. XX, s. 259.

1925 – Powstała ultragermanizatorska organizacja niemiecka pod nazwą „Bund der deutschen Ostverband” /BDO/.
>> KMW 1960, s. 195.

1931 – Wacław Jankowski, redaktor „Gazety Olsztyńskiej”, skazany przez sąd niemiecki na 3 miesiące więzienia za krytykę stosunków narodowościowych w jednej z wiosek Pogranicza, zgłosił się do zakładu karnego w celu odbycia kary. W czasie odsiadywania wyroku doręczono mu nowe orzeczenie sądu przedłużające jego odosobnienie o dalsze dwa miesiące.
>> KMW 1960, s. 173–174.

1936 – Podniesiono banderę na trałowcu „Czajka”. Uroczystość odbyła się w dniu święta Marynarki Wojennej.
>> Cies. PMW, s. 41.

– Gestapo po przedstawieniu orzeczenia sądu zabroniło S. Pieniężnemu dalszego zatrudniania W. Jankowskiego w jego wydawnictwie.
>> Wak. GO, s. 433.

1938 – W Gdyni zm. Aleksander Majkowski /ur. 17.07.1876 w Kościerzynie/, działacz społeczny, pisarz, organizator walki o narodowe odrodzenie kaszubszczyzny. Z zawodu lekarz, założyciel pisma „Gryf”. Z jego inicjatywy w 1913 r. powstało w Sopocie Muzeum Kaszubsko-Pomorskie /1918–1920/. Dużo energii poświęcił sprawie włączenia Ziemi Kaszubskiej do Polski.
>> Dob. Z dziejów, s. 220–222; Cieś. Sylw., s. 136–148; WEP VI, s. 790.

1939 – W gdyńskim porcie wojennym odbyło się uroczyste powitanie okrętu podwodnego ORP „Orzeł” zbudowanego całkowicie z dobrowolnych składek społeczeństwa, zgromadzonych w ramach Funduszu Obrony Narodowej. Uroczystość zbiegła się z obchodami 19-stej rocznicy zaślubin Polski z morzem.
>> Per. Wielkie, s. 25, 86; Cies. PMW, s. 38; Kron. XX, s. 536.

1945 – Wojska radzieckie zdobyły Elbląg. Przystąpiono do likwidacji lidzbarskiego zgrupowania wojsk niemieckich.
>> Sob. Om-m, s. 320–321; Dol. Walki, s. 80; KMW 1961, s. 15; WiM 1972, nr 1, s. 5.

– W Lublinie w Polskim Komitecie Wyzwolenia Narodowego trwają prace nad instrukcją dla Pełnomocnika Rządu na obszar Prus Wschodnich.
>> Bar. Warmiacy, s. 3–4; Woj. Warmia, s. 56.

Kalendarz Historyczny został sporządzony przez Bronisława Sałudę