1245 – Pismo papieża Innocentego IV do Księcia Świętopełka, w którym papież życzy księciu ducha dobrej rady, a następnie wzywa go, aby z potęgi swej zrobił miły Bogu użytek, a nie zużywał jej na wyrządzanie krzywd „umiłowanym synom, braciom Szpitala Panny Marii Teutoników”, oraz na napadanie na nich razem z poganami.
>> KMW 1972, s. 7.
1264 – Legat papieski bp warmiński Anzelm dokonał inkorporacji kapituły chełmińskiej do zakonu krzyżackiego. Natomiast nic takiego nie miało miejsca, gdy chodzi o kapitułę warm. Historycy są zdania, że skoro bp Anzelm był członkiem zakonu NMP, to dla Krzyżaków była to, być może, wystarczająca rękojmia wpływów zakonu na Warmii.
>> Achr., s. 17.
1411 – Podpisanie w Toruniu układu pokojowego między Polską a Krzyżakami. Bp warm. Henryk Vogelsang opowiedział się po stronie polskiej dopiero po bitwie grunwaldzkiej. Nowy w. mistrz von Plauen uznał ten krok za zdradę i pan na Heilsbergu musiał uchodzić z Warmii. Pokój toruński niewiele zmienił w sytuacji bpa. Po 4 latach wrócił on do Lidzbarka, gdzie zmarł, najprawdopodobniej otruty przez Krzyżaków.
>> Achr., s. 52; Gór. PkwP, s. 145–146; WEP, VI, s. 251; WEP, XI, s. 593; WEP, XII, s. 373; Szaj. Jadwiga, IV, s. 470; Jas. „PJ”, s. 120.
1465 – Poddała się Polakom załoga Nowego nad Wisłą. Zdobycie tego ważnego warownego punktu pozwalało kontrolować ujście Wisły. Było to ważne wydarzenie końcowego okresu wojny trzynastoletniej.
>> Now., s. 265.
1466 – Biskup warmiński Paweł Legendorf /Paulus Stange de Legendorf/ wypowiedział wojnę zakonowi. Wojska polskie wkroczyły na Warmię, a Krzyżacy przystąpili do pustoszenia posiadłości biskupstwa. Biskup Legendorf był rzecznikiem całkowitego wypędzenia Krzyżaków z Prus.
>> Or. SBWPKiZM II, s. 8.
1520 – Król Zygmunt I /Stary/ nadał kasztelanowi biechowskiemu Janowi Russockiemu zamek w Morągu wraz z obszarem przyległym oraz miasteczka Miłomłyn i Miłakowo.
>> Bis. WP, s.118.
– Wojska księstwa mazowieckiego rozpoczęły oblężenie nadgranicznej Nidzicy. Miasto zostało wezwane do poddania się królowi polskiemu. Tego samego dnia w. mistrz Albrecht wysłał do księżnej Anny i młodych książąt mazowieckich pismo, w którym apelował o zaprzestanie akcji zbrojnej.
>> Bis. WP, s. 124.
1525 – W Elblągu przeor dominikanów został zmuszony do opuszczenia miasta. Wcześniej zabroniono dominikanom dzwonić w nocy. Aresztowany został jeden z mnichów. Srebro klasztorne przeniesiono na ratusz. Zajęto klasztor, przeznaczając budynek na użytek publiczny. Zajścia miały związek z procesami reformacji.
>> Zi. Powstanie, s. 77.
1700 – Elbląg stał się integralną częścią Warmii. Stało się to po długotrwałych pertraktacjach polsko-brandenburskich. Stronę polską w rokowaniach reprezentowali Stanisław Antoni Szczuka, podkanclerzy litewski, i bp warm. Andrzej Chryzostom Załuski.
>> Or. SBWPKiZM II, s. 172.
1807 – Pod Pasymiem polscy dragoni potykają się z tylną strażą armii rosyjskiej.
>> Biel. Dał, I, s. 160.
1818 – Dokonano nowego podziału administracyjnego Warmii. Chodziło najprawdopodobniej o zatarcie historycznie ukształtowanych granic. Teraz Warmia dzieliła się na powiaty: braniewski, lidzbarski, olsztyński i reszelski. Po zagarnięciu Warmii przez Prusy /1772 r./ dawne księstwo biskupie składało się z dwóch powiatów: braniewskiego i lidzbarskiego.
>> Bis, s. 48–49.
1840 – Wiosenny przybór wody był tak gwałtowny, że Wisła przez mierzeję „ujście w morze wyrwała”.
>> Szaj. Jadwiga, II, s. 607 przypis 28.
1863 – Ur. Józef Przewoski, lekarz olsztyński /zm. 17.05.1899/, działacz polski. Znany jako dobroczyńca ludności warmińskiej. Jego pogrzeb /zginął pod kołami pociągu na przejeździe Lęgajnach/ był manifestacją ludności polskiej z Olsztyna i okolicy.
>> Or. SBWMiP 1963, s. 234–235; Rocz. Ol. 1959, II, s. 239–240.
1864 – Ukazał się pierwszy numer powstańczego pisma „Głos Litwy”. Oficjalnie miejscem wydawania gazety było Wilno, jednak drukowano ją w Królewcu. W „GL” drukowano rozporządzenia władz powstańczych, starano się podtrzymywać wiarę w zwycięstwo powstania. Pismo miało krótki żywot, ostatni 5 jego numer ukazał się 1.04.1864.
>> KMW 1960, s. 27.
1873 – Ur. prałat Jan Hazłowski, proboszcz parafii Św. Jakuba w Olsztynie /zm. 10.07.1968/.
>> KMW 1996, s. 82–83.
1920 – W Grudziądzu zaczął wychodzić powołany do celów polskiej propagandy plebiscytowej dodatek do „Gazety Grudziądzkiej” przeznaczony dla Warmiaków i Mazurów nie znających języka polskiego. Nosił on tytuł: „Der Weckruf im Osten”. Współzałożycielem i współredaktorem tego pisma był Konstanty Dąbkowski – działacz socjalistyczny i niepodległościowy, urodzony w Lubawie.
>> Or. SBWMiP, s. 84.
– Ks. Antoni Ludwiczak, po ustąpieniu K. Donimirskiego, został prezesem Warmińskiego Komitetu Plebiscytowego w Kwidzynie, przy czym jednocześnie był on delegatem Polski przy tamtejszej Komisji Alianckiej.
>> Or. SBWMiP, s. 197.
1922 – W Wilnie, po nabożeństwie w katedrze, nastąpiło otwarcie sejmu Ziemi Wileńskiej. Dzień wcześniej na posiedzeniu seniorów uchwalono, że pieczęcią Sejmu Wileńskiego będzie używana dotychczas pieczęć miasta Wilna z wyobrażeniem św. Krzysztofa.
>> Rusz. II, s. 165–166.
1931 – W Olsztynie rozpoczęła działalność biblioteka polska. Dysponowała ona 250-tomowym księgozbiorem. Bibliotekarką była Sznarbachówna. Niezależnie w Olsztynie funkcjonowała ponadto biblioteka Związku Towarzystw Młodzieży, którą opiekował się Jan Lubomirski /957 książek/.
>> KMW 1969, s. 604–605.
1933 – Prezes rejencji olsztyńskiej, obawiając się antyhitlerowskich wystąpień, wydał zarządzenie o pogotowiu w oddziałach policyjnych. Wzmocniono ochronę wszystkich gmachów publicznych i największych zakładów przemysłowych.
>> Z dziejów, V, s. 18.
1935 – W Warszawie zm. Bolesław Limanowski /ur. 18.10.1835 w Podgórzu k. Dyneburga/, nestor polskich działaczy socjalistycznych. Aresztowany i więziony, zesłaniec. Znał Królewiec /po raz pierwszy w 1860 r./, znał W. Kętrzyńskiego. Postulował wyzwolenie ludności „mazursko-polskiej” z jarzma pruskiego. Czynny podczas plebiscytu. W latach międzywojennych odbył dwie podróże po Prusach Wschodnich, publikując znaczące artykuły w prasie polskiej. Współpracował z „Gazetą Olsztyńską”, „Mazurskim Przyjacielem Ludu” i „Gazetą Mazurską”.
>> Or. SBWMiP, s. 191; WEP, VI, s. 520.
1936 – Na Litwie ogłoszono ustawę o towarzystwach. Towarzystwa zobowiązane były do przedstawienia statutów do aprobaty ministrowi spraw wewnętrznych. Niezastosowanie się do zaproponowanych poprawek lub brak aprobaty ministerstwa powodował likwidację towarzystwa. Jeden z paragrafów wymagał, by członkowie zarządu posiadali znajomość języka litewskiego w mowie i piśmie. Przewidywano również możliwość sprawdzania, czy znajomość języka litewskiego jest wystarczająca.
>> Mak. Litwini, s. 285.
1939 – Poufny „dekret Füehrera i kanclerza Rzeszy w sprawie wzmocnienia wschodnich terenów granicznych”. Miał przeciwdziałać odpływowi ludności /budowa nowych mieszkań, dodatki dla rodzin wielodzietnych, pożyczki dla nowożeńców, itp./. wszystkie te profity nie dotyczyły oczywiście tych, którzy deklarowali polskie pochodzenie.
>> WiM zarys, s. 618–622.
1940 – Służbę w Wehrmachcie pełniło 288 tys. mieszkańców ówczesnych Prus Wschodnich /prawie 40 procent ogółu mężczyzn w wieku produkcyjnym/. Fakt ten musiał mieć wpływ na niedobory siły roboczej, której nie sposób było zrekompensować inaczej jak importem przymusowym robotników z krajów okupowanych.
>> WiM zarys, s. 630.
1943 – Wypowiedź Hitlera na naradzie w „wilczym szańcu” k. Kętrzyna: „nie będziemy już mogli zakończyć wojny na wschodzie w sposób ofensywny”.
>> Bez. Z Hitlerem, s. 404.
1945 – W dalszym ciągu trwają walki o Malbork. Zdobyte zostały Jeziorany. Panika w Dobrym Mieście i Bartoszycach.
>> Dol. Walki, s. 126; Hryc. Bart, s. 185; KMW 1986, s. 72.